برینی ئەنفال بەشیعر سارێژ نابێت..!
مستەفا شێخ محەمەد
برینی ئەنفال بەشیعر سارێژ نابێت..!
ماوەی٣٥ ساڵە، نوخبەی کوردیی لە کوردستانی عێراقدا، لە هەموو بۆنەیەکدا کۆمەڵێک شیعر و شانامە لەسەر مەزڵومیەتی گەلی کورد دەهۆننەوە، بەڵام دوای چەند رۆژێکی کەم ، ئاسەواری ئەم بەیتوبالۆرە ئەدەبییە، کۆتایی دێت و بەهەڵم دەبێت، هۆکاری ئەمە بۆ دوو شت ئەگەرێتەوە. ئەوانیش
دووەم: ئەم وتارانەی لەم بۆنانە دەنووسرێن، پڕن لە دەستەواژەی سواوی دووبارە کە بەگشتی دۆخی بێهیوایی پەخشدەکەن، بەکارهێنانیشییان جێگای لێکۆڵینەوە و شیکردنەوەی زانستیان گرتۆتەوە، بەکارهێنانیان لە کارەساتێکی وەک ئەنفالدا شیاو و گونجاو نیین .!
هەندێک لەم نووسینانە، لەلایەک کڕوزانەوە و سکاڵاکردنن، لە بەختی خراپی نەتەوەی ئێمە و دێواندی نەتەوەکانیتری وەک عەرەب، فارس و تورک، یانیش هۆکاری ئەو تاوان و کارەساتەی دەرحەقمانکراوە، دەخەنە ئەستۆی جوگرافیای سیاسیی و دڵڕەقی سیاسیەتی نێودەڵەوتی، هەموو ئەمانەش بەیەکەوە لە پێناو ئەوەیە ئەوەی بەسەر کورد هاتووە وەک قەدەرێکی ئەزەلیی نەگۆڕ نیشانی بدەن. دواجاریش بەرهەمی هەموو ئەم بەیتوبالۆرانە جگە لە دروستکردنی دۆخێکی دەروونی ئاڵۆز بۆ مرۆڤی کورد و پڕکردنی دونیا، لە بێ هیوایی هیچ شتێکیتر لێ شین نابێت.
چۆن بۆ خواردنی شوتی پێویستت بە پلایس نییە، ئاواش بۆ سارێژکردنی برینەکانی نەتەوەی کورد، کە جگە تراژیدیای ئەنفال سەدان کارەساتی دیکەشی هەیە، پێویستت بە شیعر وتاری پڕ لە کڕوزانە و بەدێودرنج نیشاندانی نەتەوەکانی دیکە نییە.
بەداخەوە مێژووی سیاسیی نوێ و هاوچەرخی کورد، بناغەکەی لەسەر ئەدەبیاتی وفەنتازیای شاعیرانەیی کوردایەتیی دانراوە، لەباری فیکر و عەقڵانیی سیاسییدا هێندە هەژارە، ئەگەر دەق و تێکستە شیعرییەکانی لێ بسەنیتەوە، شتێکیتری ئەوتۆی لێ نامێنێتەوە، هەر ئەوەشە وای کردووە یەک کارەکتەری سیاسیی کورد نەدۆزییەوە لەسەر وەختی بارودۆخە گرینگ و هەستیارە مێژوویەکاندا خاوەنی ئاکتێکی عەقڵانیی بێت، کەمێک بەرچاو ڕۆشنی سیاسیی و فیکری لێ بەدی بکرێت.
ئەم جۆرە داکۆکیی کردنە، لە نەتەوەییەکی دیاریکراو، دواجار جگە لە توندکردنی کۆتوبەندەکانی سەری زیاتر، وەک تائێستا دەرئەنجامێکی نەبووە، بۆ ئایندەش دەرئەنجامێکی نابێت.!
کەواتە چی بکرێت بۆ ئەوەی لەودۆخە شیعرییە دەرچیین؟ من پێویستی نابینم ، نموونەی فڵان وفیسار نەتەوە بێنینەوە، چونکە بارودۆخەکان دەکرێت زۆر جیاواز بن.
بەڵام بەئاسانی مرۆڤ ئەتوانێت هەست بەوە بکات، کە بەشی زۆری بیرکردنەوەی کورد دەربارەی ژیان و بوون و گەردون، بیرکردنەوەیەکی شاعیرانەییە، لە کاتێکدا ژیان و مرۆڤ و گەردون، لەسەر فیزیا و کیمیا بەرێوە دەچێت، ئەدەبیاتیش دەتوانێت رۆڵێکی هەبێت، بەڵام ناکرێت ئەدەبیات بخرێتە شوێنی زانست.
لەوە بۆمان دەردەکەوێت کە گووتاری زاڵ و باوی کروزانەوەی شیعری، دیوەکەی دیکەی یەکسانە بە رق و کینە و ڕەگەز پەرەستی و نیشاندانی ئەوانیدیکە وەک دڕندە و مرۆڤ خۆر.
با بێینەوە سەر ئەسڵی مەقسەد، کورد و سیاسیەکان و داموو دەزگاکانی لە قوتابخانەیەکی بنەڕەتییەوە، تا مەکتەب سیاسی و دەسەڵاتدارەکان، ئەبێت ئەو پرسیارە لەخۆییان بکەن، ئایا دیسکۆرسی کڕوزانەوە، چی بەئێمە بەخشیوە و چی لێ زەوتکردوین؟
دوای وەڵامی ئەو پرسیارەش یەکەم شتێک کە یارمەتی دەری چارەسەرێکی ریشەیانە ئەبێت بۆ دەسەڵات و گەلە ئەوەیە، ئەم میتۆد و وتارە، فرێبدات، کە ناتوانێت هیچ بەرهەمێکی هەبێت، بەمکارە بەلانی کەم 60 % ی کێشەکەت چارەسەر کردوە.
چونکە ئیتر لەبری ئەوەی بەدوای شین و ڕۆردا بگەرێیت، بیر لەوە ئەکەیتەوە، کە چۆن دەکرێت، رێگا لەچەندبارەبوونەوەی جینۆساید بگریت و بەرەو ئاسۆیەکی دیکە بڕۆیت کە دەشێت ڕێگاکانی زۆر ئاسانتر بن…!
یادی تاوانی ئەنفال و جینۆساید و کارەساتەکانی دیکەی گەلی کوردستان، بەبێ فرمێسک ڕشتن گەشاوەترە وو مانادارترە، فنکە فنک و ڕشتنی رقی قەومی و پیشاندانی ئەوانیدیکە وەک مەترسی دواجار هەر ئەتخاتەوە، ئەو دۆخەی کە تێیدا چەقیووی.
تائێستا کە خەڵکی ئێمە ناتوانێت بەوردی لەم شتە تێبگات کە ناوی ئەنفالە، هۆکارەکەی ئەوەیە لەجیاتی عەقڵانیەتی سیاسی و زانستی، بەپێوەرەکانی شاعیرانە ئەیبڕن و دەیدرون و هەموو جارێکیش سەر لەناو شکستێکی دیکە دەر دەهێننەوە.!!
تێبینی وێنەکە نوگرە سەلمانە.
