دڵپیسی و نیازپاکی لە نێوان نادیە مورادو ئەوانی دیدا – عومەر محەمەد
دڵپیسی و نیازپاکی
لە نێوان نادیە مورادو ئەوانی دیدا
عومەر محەمەد
١٦ی ئەیلولی ٢٠١٦ – سلێمانی
نادیە موراد کچێکی کوردی ئاین ئێزیدییە،لە دایکبووی ساڵی ١٩٩٣یە،ئەولەگوندی کۆچۆی ئێزدی نشین لە دایک بووە، کەلە ٣ی ئابی ٢٠١٤ دا گوندەکەیان لەلایەن چەتەکانی داعشەوە گەمارۆدراو لە ١٥ ئابدا هەموو پیاوەکانیان کۆمەڵکوژکران و ژنەکانیشیان بردن، نادیە موراد یەکێکە لەوکچانەی لەدەستی داعش ڕایکردو ئەمرۆ ١٦ی ئابی ٢٠١٦ لەبارەگای سەرەکی نەتەوەیەکگرتووەکان و لەمەراسیمێکی تایبەتدا شەرەف ونازناوی باڵیۆزی نیازپاكی عێراقی لەنەتەوە یەكگرتووەكان پێبەخشرا، بێگومان ئەمەش پەرچەکردارێکی گرنگی کۆمەڵگای نێودەوڵەتیە بۆ داعش و دەستکەوتێکی گەورەیە هەم بۆ کوردوهەم بۆ عێراق .
ئەمڕۆ رۆژێکی مێژووییە بۆکورد، ئەگەرچی هەمیشە بەگومانەوە دەڕوانمە هەرجوڵەو قسەیەکی ئەوکەسانەی پێگەی نێودەوڵەتیان هەیە،گومانەکەشم لەوەیە لە مێژە ئەم میللەتە بەپێشچاویانەوە پێشێلکاری گەورەی هەتا ئاستی کۆمەڵکوژی دەرهەق دەکرێت و هەوڵی سڕینەوەی دەدرێت و بەپێشچاوی جیهانەوە نەک جارێک، دەیانجار تاوانی کۆمەڵکوژی کوردان ئەنجامدراوە، وەلێ ئەم کەسایەتیە نێودەوڵەتیانە تەنها لەبەر بەرژەوەندی ئابورییان لەپێش هەموویانەوە لەبەر (بۆنی نەوت) نەخۆیان و نە دامەزراوەو رێکخراوەکانیشیان قسەیەکیان نەبووە بەقازانجی کوردی ستەملێکراو بێت. هەر هیچ نەبێت هەڵوێستێکیان هەبێت بۆ رێگرتن لەوتاوانانەو رێزگرتن لەو پەیماننامانەی خۆیان لەمەر قەدەغەکردنی تاوانی جینۆسایدو پاراستنی مافەکانی مرۆڤ وئابڕوی مرۆڤایەتی دەریانکردوون و واژۆیان کردوون.
بۆیە ئێستا کە نادیە موراد لەباوەشی بانکی مۆندا دەبینم،ناتوانم میهرەبانی و ئینساندۆستیان بخەمە پێش ئازایەتی نادیەموراد، چونکە ئەوەی نادیەی رزگارکرد ئازایەتی خۆی بوو بە هاوکاری ماڵێکی عەرەبی بەویژدان، نەک هەوڵ وکۆششی سیاسیەکان، کاتێک لەدەستی چەتە بەدرەفتارەکانی داعش هەڵهات و گەیشتەوە کوردستان، ئازایەتی خۆی بوو کەوا دەستەوسان دانەنیشت،هەر هیچ نەبێ نەبووە پاڵەوانی زەلیلی سەرشاشەکانی تیڤی ومیدیای کوردی، کەهەمیشە شاشەکانیان پڕن لەم قوربانیە زەلیلانەو کارەکتەرە چالاکەکانیشیان فەرامۆش کردووە، ئەوە ئازایەتی خۆی بوو قایل نەبوو ببێتە ژنێکی زەلیلی ناو کەمپی ئاوەرەکان، قایل نەبوو بەپیتاکی ئاوارەیی ژێرچادرەکان بژی وشەوان بەداماوی ڕۆژ بکاتەوە،ئەی ئەگەر وانەبووایە چۆن دەبووە کارەکتەرێکی ئەکتیڤ ؟
نادیە موراد بەپێچەوانەی لۆژیکی ئەوانەی ژنیان پێ زەعیفەوکەم عەقڵە،دەڵێت: ئەوەی من گەیاندمە ئەنجوومەنی ئاسایش و وڵاتانی دیكە، ئەو كارەساتانە بوون كە داعش بەسەر كچ و ژنی كوردی ئێزدی هێنا و من بەچاوی خۆم بینیبوومن. هاواری من لەو شوێنانە تەنیا بۆ گەلەكەم نەبوو، بەڵكو مەبەستم بوو بە جیهان بڵێم كار بۆ هەموو ئەوانە بكەن كە بوونەتە قوربانیی دەستی داعش. من وا هەست دەكەم هەتا ئێستا بە ئامانجەكەم نەگەیشتووم، كارێكم نەكردووە بۆ ئەو پیر و گەنجانەی كەوتوونەتە دەستی داعش. ئەوەی من مەبەستم بوو بیگەیەنم ئەوە بوو كە داعش دژی مرۆڤایەتییە، دژی ژنان و منداڵانە، دژی هەموو ئاینێكە. )[1] کە ئێستا نادیە موراد لەباوەشی (بانکیمۆن)ی سکرتێری گشتی نەتەوەیەکگرتووەکاندا دەبینم هەست بەجۆرێک دڵنیایی دەکەم،لەبەرئەوەنیە کە ئامێزی سکرتێری نەتەوە یەکگرتووەکان سەلامەتیمان دەپارێز نا لەبەرئەوەیە ئەو ئامێزە هێندەی سیاسیە، هێندە هاوسۆزییەکی فریودەرانە نیە. واهەست دەکەم دەبێت مرۆڤایەتی هەلوەستەیەک لە ناپەسەندی خۆی بکات و دەستی داعش وداعش رەفتارو ئەوانەش کورت بکاتەوە کەلەپشتیەوەن . ئەوانیش تێگەیشتوون کەمەترسییەکە لەعێراق وسوریادا قەتیس نابێ بەڵکو مەترسیەکی جیهانیە.
نادیە موراد بەهەموو جیهانی گوت ژن لاوازو کەم عەقڵ نیە، سەرچاوەی فەسادو داوێن پیسی نیە، بەڵکو ئەوانە کەم عەقڵ و لاوازن کە ژن تەنها وەک کەرەستەیەکی سێکسی ومنداڵ خستنەوە دەبینن، تەنانەت لەدیلکردنیشیاندا هەروا مامەڵەیان لەگەڵدا دەکرێت، راستە ئەوە بۆيه‌كه‌مجاره لەدوای تاوانێکی جینۆساید بەم شێوەیە گوێ لەکورد دەگیرێ و ژنێكى كورد به‌هۆى ئازایی و ئازادییەوە هەنگاوەکانی سنوری ناوخۆدەبەزێنێ و ناوپێگەی دەترازێتە کایەی نێودەوڵەتییەوە و متمانه‌ى كۆمه‌ڵگه‌ى نێوده‌وڵه‌تى به‌ده‌ستدەهێنێت و نازناوى باڵێۆزى نياز پاكى پێ دەبه‌خشرێت.
نادیە لەخۆرا ناڵێت: “متمانەم بە حكومەت و سیاسەتی كوردی نەماوە”[2] ئەو باش دەزانێت لەهەرێم چ دەگوزەرێ بێگومان ئەگەر سیاسەتمەداری کورد بیویستایە تێبگات لەدوای ساڵی (١٩٩١)ەوە دەرفەتی هاوشیوە بۆ دەربازبوانی ئەنفال وکیمیابارانیش، هەبوون بەڵام نەیانویست تێبگەن و گوێی خۆیان لەهەر دەنگێکیش کەڕکرد کە دەیویست لە دەردی شەرمنی وتێگەیشتنی کۆڵەواری رزگاریان بکات، بۆیە هەموو ئەو دەرفەتانەیان کوشتووەو خستنەروی ئەوکەسایەتیانەیان بەپێویست نەزانیوە. خۆئەگەر دەرفەتێکیش هەڵکەوتبێت بەرپرسان و وەزیرو گزیرەکان لەبری کارەکتەری گرنگ و شایەتحاڵی گرنگ کادیروخزم وناسیاوەکانیان ناردووەتە دەرەوەو دۆسێی کۆمەڵکوژیان بەقوربانی گەشتی ئەوروپاوئەمریکای خزم و کەسەنزیکەکانی خۆیان کردووە، دەنا لەتاوانی ئەنفالیشدا نەک نادیەمورادێک بەڵکو دەیان نادیە موراد هەبوون کە دۆسێی ئەنفال بگەیەننە ناوەندە گرنگەکانی جیهان و هەموو ئەوانەش شەرمەزاربکەن کە هاوسۆزبوون لەگەڵ بەعس وشۆڤێنیزمی عەرەبی و تورکی وفارسی .
بەگرتنی شەنگال نەک هەر پەردە لەسەر روی چەتەکانی داعش بەڵکو لەسەر کۆی بیرو ڕەفتاری شۆڤینیزمی عەرەبی و ئیسلامی پەردەیان هەڵماڵدرا، ئەوەی لەمێژودا لەتەموومژدا مابووەوە تاوان و بەدرەفتاریەکانی داعش بە وێنەی دیجیتاڵی خستیانەوە بەردەم رای گشتی، ئەوەی لە بارەی ئەتکردن وکرین وفرۆشتنی ژنانەوە لە ئەنفالدا دیزە بەدەرخۆنەکرا ئەمجارە داعش بەلاقەکردنی ژنانی ئێزدی بەئاشکراو بەبێ پەردە سەلماندیانەوە، ئەوان چ لە ئەنفال وچ لە شەنگال ویستیان زیاتر ئابڕوی کوردو ئاینی ئێزدی بەرن، بەڵام بەو تاوان و بەردرەفتارییەیان نەک هەرخۆیان لەسەر ئاستی جیهان ریسواترکرد بەڵکو نیشانەی پرسیاریان لەسەر پیرۆزیەکانیشیان داناو ژنانی ئێزدی نەک هەرداعش و لاقەکارانیان ریسواکرد، بەڵکو هەموو ئەوانەشی ریسواکرد کەهاوسۆزو داعش ڕەفتارن.
هەرچۆنێک بێت مەرجعی فیکری سوننی عەرەبی بەتایبەتی و مرجعی فکری عەرەبی وتورکی دۆڕا داعش و هاوپەیمانەکانی و ئەوانەشی هاوسۆزو هاوپەیمانیانن لەجەنگدا بردیانەوە بەڵام ئەخلاقیان دۆراند، موصڵ وشەنگالیان گرت بەڵام ئابروی دەسەڵاتدارێتی تورک وعەرەبیان برد. ناديه موراد لەلایەن داعشەوە گیراو دەستدرێژی کرایە سەرناموسی بەڵام ئێستا بووەتە شەرەفی هەموو کوردێکی بەشەرەف و هەموو مرۆڤێکی ئازادیخواز بۆیە ئێستا هەر نوێنەرایەتی ئەو ژنانە ناکات، کە دەستدرێژیان کراوەتە سەر بەڵکو نوێنەرایەتی هەموو کوردێک وعێراقییەکی بەشەرەفیش دەکات لە نەتەوەیەکگرتووەکان . ئەوکچەی داعش ویستی ئابروی بەرێت ئەو ئابروی داعش وهەموو داعش رەفتارێکیشی برد بەتایبەتی لەماوەی ئەم چەند مانگەدا هەنگاوەکانی هێندە گەورە بوون هەرگیز پێشتر لەسیاسەتمەداری کوردی باشور نەوەشاونەتەوەو وبیریان لێی نەکردووەتەوە.
سەیرە ..! لەکاتێکدا سیاسەتمەدارانی خێلەکی کورد نادیەمورادیان فەرامۆش کردووەو لێی ناپرسنەوە، کە ئەو چ پێویستی بەوان نیە، بەڵکو ئەگەر سیاسەت وحیکمەتی سیاسی لەگۆرێ بێت ئەوا ئەوان پێویستیان پێیەتی ! ئەو کچە ئێستا بووەتە رەمزێکی گرنگ کەچی نەک هەرشانازی پێوەناکەن بەڵکو هەستیشی پێناکەن ! لەکاتێکدا دەزگاکانی راگەیاندن هەواڵی سەردانی فەرماندەو سەرۆک خێلەکانیان بۆ وڵاتان گەرم کردووە، کەلەماوەی ٢٥ ساڵی رابوردوودا ئەم سەردانانە هێج بەرهەمێکیان بۆکورد نەبووە، کەچی نادیە موراد وڵاتان دەگەرێ و له‌ناو هۆڵى په‌رله‌مان و ناوه‌ندى نێوده‌وڵه‌تى و ڕێکخراوەنیودەوڵەتیەکان و لەوانەش گرنگتر له به‌رده‌م ئه‌نجوومه‌نى ئاسايشى نێوده‌وڵه‌تى و كۆنگرێسى ئه‌مريكادا دەردەکەوێ و قسەدەکات و پێگەو ئابروی کورد بەرەو هەوراز هەڵدەکێشێ. سەیرە تەنانەت په‌رله‌مانى وڵاتی كوێت پێشوازى لێدەکات و رێزى لێدەنێ، به‌ڵام له‌هەرێمی کوردستاندا نەک هەر سەرۆکایەتیەکان و حزب و رێکخراوەکان بەڵکو کەناڵەکانی میدیاش، بەبايه‌خەوە تەماشای ناکەن و گرنگی پێ نادەن ! ئەوەی نادیە دەیکات وئەوەی دەسەڵات ومیدیا لێی بێدەنگ و بێباکن ئاماژەیەکی رونە کەوا لەهەرێمی کوردستان سیاسەت بایەخیکی بۆئەوان نیە،ئەوەی هەیە بازرگانی ودامەزراندنی پێگەی خێڵەکی بازرگانەکانە. نەک بەهای مرۆڤ و چارەنوسی کورد وپێگەی سیاسی کوردان چ جای دەوڵەتی کوردی. بەدڵنیایی ئەگەر نادیە موراد هەمیشە لەکەناڵەکاندا ئامادەی گریان وکروزانەوە بوایە، ڕەنگە زیاتر جێگەی بایەخ بووایە، چونکە ئەم میدیایەی باشور هێندەی بەدوای لایەنی سۆزداری مرۆڤەوەیە هێندە بەدوای سەرخستنی دۆسێ گرنگەکان و عەقڵانیەت وکارەکتەری بنیاتنەروبەهێزەوە نیە . گومانی ناوێ ئەگەر نادیە موراد کچی سەرۆک خێڵێک بوایە یان دەکوژرا، یان چیرۆکەکەیان بۆ ئاوەژو دەکردەوە ئەوسا دەبووە قارەمانێکی لۆکاڵی و خاوەن پێگەی بنەماڵەیی نەک خاوەن پێگەی نێودەوڵەتی .
[1] بروانە ماڵپەری روداو : http://rudaw.net/sorani/interview/18032016
[2] هەمان سەرچاوەی پێشوو
