سه‌ردێره‌كان
مناڵانی بێ ناونیشان (دایکم ئێزیدیەو باوکم داعش) کاتێك ئاین و جەنگ بەیەکتر دەگەن…… ڕزگار عومەر
مناڵانی بێ ناونیشان (دایکم ئێزیدیەو باوکم داعش)
کاتێك ئاین و جەنگ بەیەکتر دەگەن
ڕزگار عومەر
لە دوای شکستی سەربازی و کەوتنی دوا مۆڵگەکانی داعش، پرسێکی پڕ لە تراژیدیا ڕووبەڕووی ئافرەتە ئێزیدیە ڕزگاربووەکان بۆتەوە، ئەویش دەبێ جیا ببنەوە لە مناڵ و کۆرپەکانی خۆیان، ئەو مناڵ وکۆرپانەی بە ووتەی ئەم ئافرەتانە “لە خوێن وگۆشتی خۆیانن”. کەسو کاری ئەم ئافرەتانە؛ ئێزیدیەکان، ڕێگا نادەن کچەکانیان بێنەوە بۆ ناو خێزانەکانی خۆیان ئەگەر بێتوو ئەو مناڵانە لە گەڵ خۆیان بهێنن کە لەکاتی کەنیزەك بوونیان بە دەستی تیرۆریستانی داعش لە دایك بوون. لە باکوری ڕۆژهەڵاتی سوریا ژمارەیەکی زۆر لەو ئافرەتانە بەگریان و حەسرەتەوە قسەیان بۆ میدیاکان کردووە، ئەوان بە زۆرەملێ جیا دەکرێنەوە لە مناڵەکانیان، ڕاستە لەڕیگای کۆیلە کردنی سێکسیەوە ئەو مناڵانە لەدایك بوون، بەڵام وەکو پەیوەندی “دایك و مناڵ” ئەوان هەمان ئەوپەیوەندیە سروشتیەیان لەگەڵ مناڵەکانیان هەبووە.
ئەوان لە ژێر هەڕەشەی ئەوەدان؛ ئەگەر مناڵەکانیان لە گەڵ خۆیان بهێنن، ناتوانن بێنەوە ناو کەسوکاری خۆیان، ئەگەریش نەچنەوە نێو کەسوکاری خۆیان بەتەنیا بگەڕێنەوە هیچ کەسێك پەیوەندیان پێوە ناکا! هیچ کەس؛ خۆراك وهیچ جۆرێکیتر لەیارمەتیان پێ نادات.
هەزاران ئافرەتی ئێزیدی لە هەمان کێشەدان، هەندێك لەم ئافرەتانە کاتێ داعش لە ٢٠١٤ ئەوانی ڕفاندوەو کراون بە کەنیزك و کۆیلە، مناڵی خۆیان پێبووە کە هی باوکێکی “ئێزیدی” بووە، ئەم جۆرە لە ئافرەتانی ئێزیدی کەسو کاریان پێیان ووتون: دەتوانن مناڵی یەکەمت بهێنی لەگەڵ خۆت چونکە “ئێزیدیە” بەڵام بۆت نیە مناڵی دووەم و سێهەم بهێنیت لەگەڵ خۆت چونکە بەئێزیدی حساب ناکرێن. لە راپۆرتی میدیایی ئەم بابەتە چەندی چیڕۆکی تێدایە کە نەك تەنیا دایکەکە وەکو “دایک”دەگری بۆ مناڵەکەی بەڵکو ئەو مناڵانەی یەکەمیش کە “ئیزیدین” دەگرین و داوای براو خوشکەکانیان دەکەن کە لەو دیو سنوور جێیانهێشتن.
جەنگ تەنیا ماڵوێرانکاری شارو دێ و سوتان نیە، بەڵکو هەموو ئەو دۆخە ناهەموارو دژە مرۆڤایەتیە کە پەل دەهاوێتە ناو ژیانی کۆمەڵایەتی ئەو مرۆڤانەی لە پاش جەنگ لە دۆخێک رزگاریان دەبێت بۆ ئەوەی خۆیان لە دۆخێکیتردا بدۆزنەوە. لە شەڕی جیهانی دووەم؛ ئەو مناڵانەی کەلەو ئافرەتە فەرەنسیانە لە دایك بوون کە سکیان لە لایەن سەربازە نازیەکان پڕکرا بوو، دواتر بە پێچەوانەشەوە ئەو مناڵانەی کە لەو ئافرەتە ئەڵمانیانە لە دایك بوون کە لە لایەن سەربازانی ئەمریکی و بەریتانی و فەرەنسی و سۆڤیەتی سکیان پڕکرا بوو، ژمارەیان بە هەزارەها مناڵ بوو کە بەشی هەرە زۆریان جیاکرانەوەو خرانە ژێر دەستی خانەی بێ سەرپەرشتان. بەڵام خودی ئەم جیابوونەوە سەپێنراوانەی دونیا مۆدێرنیش هەڵگری هەمان توخمی “دڵرەقی” دۆش داماوی کۆمەڵگەی مرۆڤایەتیە بە دەستی ئەم هاوکێشەو ئاکامە کۆمەڵایەتیانەی دوای جەنگ لە ژیانی ڕزگاربووان دروست دەبێت. لە ئێستادا؛ کردنەوەی هەر دایلۆگێك لەسەر ئەم پرسە لەگەڵ ڕابەرانی ئاینی ئێزیدی بەدەر نابێ لە چەندین بۆمبی هەستیار، چونکە کەس نازانێ خودی ئەم دایلۆگە چۆن دژ بە قوربانیانی ئێزیدی بەکاردێت، بەڵام لە مێژوی هەموو ئەو کارەسات و زوڵمانەی لە ٢٠٠ ساڵی ڕابردوو بە سەر ئێزیدیەکان هاتووە هیچیان بەقەد ئەم پرسە کلیلی “چارەسەری ئاکامەکانی” لە ڕووی مرۆڤ بوونەوە نەخستۆتە دەست ڕابەرانی ئێزیدیەکان.
کاتێك ئەم قوربانیانە کران بە کۆیلە هەڵبژاردەی خۆیان
نەبوو، کاتێك دەستدرێژیان کرایە سەرو سكپڕکران دیسان هەڵبژاردەی خۆیان نەبوو،
ئێستاش کە بەزۆرداری جیا دەکرێنەوە لە کۆرپەو مناڵەکانیان هەر هەڵبژاردەی خۆیان
نیە، دڵرەقی جەنگ و کلتوری دیسپلینی ئاینی چی دەکات! ئایا تێگەیشتنێکی توندەڕەوە؛
ئەگەر بڵێین ئاینی جەلاد و ئاینی قوربانی هەردوکیان لەم پرسە لەبەردەم قوربانیان
لە ترافیکی دڵرەقیەکانی جەنگ سڵاو لە یەکتر دەکەن؟
پەراوێزکان:
١- ناونیشانی ئەم ووتارەم لە ناوی شیعرێکی ئەحمەدی شاملو وەرگرتووە کە
هەر بەم ناوەیە.
٢- ڕاپۆرتی ڕۆژنامەی المدی (الإيزيديّون يشترطون تخلّي النساء
المختطفات عن أطفالهنّ مقابل العودة إلى سنجار) لاپەڕە ٢، ژمارە٤٤١٠، بەرواری
١٦/٠٤/٢٠١٩.
