حاجی حەمید، قوربانییەکی تری ئەنفال بە نائومێدی سەری نایەوە. ……محەمەد حەمە ساڵح توفیق

کانونی یەکەم 26, 2018 Omer ئه‌نفال لێدوان نووسین ناچالاککراوە لە حاجی حەمید، قوربانییەکی تری ئەنفال بە نائومێدی سەری نایەوە. ……محەمەد حەمە ساڵح توفیق

---

حاجی حەمید، قوربانییەکی تری ئەنفال بە نائومێدی سەری نایەوە

محەمەد حەمە ساڵح توفیق

• 

ئەم ئێوارەیە هەواڵی کۆچی دوای حاجی حەمیدی ئاوایی سەیجەژنیم پێگەیشت ئەو گوندە لەنزیک شارەدێی سەرقەڵای کفریی گەرمیانە.

ئەم پیاوە ئەنفالدیدەیەش لە تەمەنێکی هەڵکشاودا کۆچی دوایی کرد، وەک دەڵێن مەرگ لەرێگەی هەمووانەو رۆژێک یەخەی هەموو کەس دەگرێت، بەڵام ئەم پیاوەش وەک زۆربەی پیرەمێردەکانی گەرمیان تا ئەمڕۆ کە بەیەکجاری چاوی لێکنا هەر چاوی لەڕێگەی گەرانەوەی سێ کوڕە گەنجەکەی بوو کە ئەنفال وەک هەزاران کەسی تری ئەم گەرمیانە پێچانیەوە و لوولیدان و سەرنگوونی کردن و لە نێو لمی بیاباندا ئەسپەردەی گۆڕی بەکۆمەڵی کردن.

گەردەلوولی ئەنفال هەر بەوەوە نەوەستا و حاجی حەمید و میمکە زەینەبی خێزانیشی راپێچی زیندانە بەدناوەکەی نوگرەسەلمان کردو شەش مانگی رەبەقیان لەگەڵ شەش هەزار کەسی تردا لە ناو دۆزەخی برسێتی و تینوێتی و نەخۆشی و سووکایەتی پێکردنی عەجاج و جەللادە دڵبەردەکانی تردا بەسەربرد و زیاد لە نیوەیان، کە زۆرێکیان خەڵکی بەتەمەن و بەساڵاچوو بوون، هەر لەناو ئەم دۆزەخەدا بەدەم ئازار و حەسرەتەوە گیانیان سپارد و تەنکە لمێکیان بەسەردا دەدرا و پاشانیش سەگەل سەریان دەکردە لاشەی پیرۆزیان. نیوەکەی تری خەڵکە قوڕبەسەرەکە دواجار بەردران و ئەمەیان لەبەر پیاوەتیی بەعسییەکان نەبوو بەڵکوو بۆ ئەوەبوو بۆ کوردە دەربازبووەکەی تری بگێڕنەوە کە چییان بەسەرهاتووە و ئێمە ئاوهاتان لێدەکەین.

حاجی حەمید یەکێک بوو لەو دەربازبووانە و بە وردی و بەو سەلیقە و زیرەکییە خۆڕسکەی پێی ناسرابوو بەسەرهاتی تاڵی خۆیانی دەگێڕایەوە کە لە نوگرە سەلماندا تووشیهاتوون. من گەلێ جار دەچوومە خزمەتی و سەرچاوەیەکی وریا و بیرتیژ بوو بۆ هەمووان لە گێڕانەوەی ئەو بەسەرهاتە تاڵ و پڕ چەرمەسەرییەدا. 
من لە بۆنەی مەرگی ئەو پیاوەدا کە دواجار ئەمڕۆ بە نائومێدی و هەناسەساردی سەرینایەوە و جارێکی تر ئەحمەد و ئازاد و کوڕەکەی تری نەبینییەوە، زۆر دڵكەیل و قوڕگ پڕ لە گریانم و ئەم شینگێڕان و کۆتەڵەی حاجی حەمید مەلی خەم و خەیاڵ و تاسەباریم دەمباتەوە بۆ لای ئەحمەد و پەروێز کە ئەودەمە دوو دۆستی تازەلاو و ژیر و وریام بوون و ئاسۆیەکی گەشی ژیان چاوەڕێی دەکردن کەچی ئەنفالی نەگریس گوڵی باخی هەڵوەراندن و لەگەڵ براکانیان و خزمەکانیان راپێجی کردن. حاجی حەمید بەتەنها فەوتانی سێ کوڕە گەنجەکەی جەرگی هەڵنەقرچاند، بەڵکوو دوو برازاشی کە مەلا یاسینی پێشمەرگەی وریا و بەجەرگ کەوا لە نەبەردییەکی ئەو گەرمیانەدا شەهید بوو و پاشتریش یونسی برای لە جەنگی ئێران – عێراقدا بوو بە قوربانی و گورزێکی سامناکیان سرەواندە جەرگی حاجی سەعید باوکیان و میمکە تەلەی دایکیان و هەردوکیان بەداخی ئەوانەوە سۆمای چاوەکانیان داهات و قامەتیان لەژێر باری خەمدا چەمی و بە هەناسەی سارد و رەنجی بێوەرەوە سەریاننایەوە و هەمیشە زمانحاڵی میمکە تەلە و دادە زەینەب ئەوە بوو کە بە دڵەی ناشاد و زەبوونییەوە رۆڵەکانیان بلاوێننەوە و بڵێن “خەم بوو بە نانم خەم بوو بە بەرگم خەم بوو بە نەشتەر بڕییە جەرگم”. لای خەڵکی موسڵمان ماڵی ئاژەڵێک لە جەژنی قورباندا دەکات بە قۆچ کەچی لە گوندی سەیجەژنیدا ماڵی حاجی کەریمی ساڵح مارف چوار دەکەن بە قوربانی، پەروێز و سێ برای تری و دڵی دوو دایک، میمکە تەمین و دادە ئەمنە، لە ریشە دەردێنن و بەو داخ خەفەتەوە سەردەنێنەوە. هەر لە سەیجەژنیدا مامە رەشەی خەسرەوی کوڵۆڵ و جەرگسووتاو بە حەمەدی کوڕی، کە لە ساڵی ١٩٨٣ دا بۆمبارانی فڕۆکەی رژێم هەر لە ناو ئاواییدا شەهیدی کرد، ساڵی ١٩٨٨ و بە پێی یاساکانی بەعس دەرهەق بە ناوچە قەدەغەکراوەکانی کوردستان، لە دیدی رژێمەوە، لە نزیک جادەی قیری نێوان سەرقەڵا – کفری و زۆری نەمابوو بگاتە سەرقەڵا هێزێکی رژێم دەسڕێژی لێدەکەن و شەهیدی دەکەن و گوناهی هەر ئەوە بووە کەمێک لە جادە قیرەکە ترازاوە.
تۆ کاتێ کە حاجی حەمیدت دەدواند زۆر لەسەرخۆ دۆخەکەی بۆ شیدەکردیتەوە و بە خەمێک کە لە قووڵایی ناخیەوە سەرڕێژی دەکرد، بەڵام بێ فرمێسک، چونکە چاوە کزەکانی لەمێژبوو وشکیان کردبوو، دەیوت راستە بەعس تاوانکار بوو بەڵام زۆرێک لەوەی کە روویدا خەتای خۆشمانی تێدابوو. ئێستا بەئارامی بنوو قوربانییەکەی ئەنفال، کتێبە راستەقینەکەی گێڕانەوەی جینۆسایدی کورد، حیکایەتخوانی سەردەمی “گوڵە ئاڵەکانی عەدەم”، شایەتحاڵی هەڵکڕووزانی کەنیشکە سمڵ و مێخەک لەملەکان، خەمخۆری منداڵە رەنگزەردە لە شیر بێبەشەکان و هەڵپڕووکاوی نێو باوەشی دایکە غەدرلێکراوەکان. ئێستا رەنگە رۆحیانەتی ئێسک و پرووسکە بێنازەکانی نێو گۆڕە بەکۆمەڵەکانی ئەو بیابانە سەردانت بکەن و گلەی ئەو کەمتەرخەمییە بێئامانە لای تۆش باس بکەن کە بۆ وا فەرامۆش کراون و کەس خەمیان ناخوات و زمانحاڵی نرکەو هاواریان بڵێت ئاخۆ لە نێو میللەتانی هاودەرد و هاوچەشنی ئێمە هیچیان ئاوها دەڕواننە قوربانییەکانیان و ئاوها بە کەم تەماشایان دەکەن!!
یادت بەخێر و هەمیشە زیندوو بێت حاجی حەمید.

سه‌رنجه‌كان

---