سبەی یادی گازبارانی گۆپتەپەوعەسکەرە
سبەی یادی گازبارانی گۆپتەپەوعەسکەرە
٣ی ئایار یادی كیمیابارانكردنی گوندی گۆپتەپەو عەسكەرە، كە تیایدا بەسەدان مرۆڤ گیانیان لەدەستداو بەهۆی گازی كیمیاویەوە مردن.
عومەرمحەمەد
٣٠ ساڵ پێشتر پاشئەوەی قۆناغی سێهەمی ئەنفال لەناوچەی گەرمیان کۆتایی هات، هیزەکانی سوپا نەخشەیان بۆ پەلاماری ئەنفالی قۆناغی چوارەم دارشت ویەکەم هێرشیان بەگازی کیمیایی بوو. لە ئێوارەیەکی درەنگی رۆژی ٣ی ئایاری ساڵی ١٩٨٨دا تاوانێکی تری بەعسیەکان چووە سەرخەرمانی تاوانەکانی پێشووتریان، بەداخەوە دوای سی ساڵ لەو تاوانەو ٢٧ ساڵی دەسەڵاتی کوردی هێشتا نەبووینە خاوەنی یادەوەرییەکی شایستە بەتاوانی جینۆساید.
بە قسەی شایەتحاڵەکان کە قسەیان بۆ گۆڤاری ئەنفالستان کردووە (٨) فرۆکەی جەنگی جۆری سیخۆ، چوونە ئاسمانی ناوچەی قەڵاسێوکەو هەردو گوندی گۆپتەپەو عەسکەریان کردە ئامانج و دوای ئەوەی دووجار بە سەرناوچکەدا خولانەوە، فرۆکەکان بۆ جێ بەجێکردنی نیازەکەیان لێکجیابوونەوەو بوونە دوو پۆل، (چوار)یان بۆسەرگوندی گۆپتەپەو چواریشیان بۆسەر گوندی عەسکەر رۆیشتن و لەیەک کاتدا هەردوو گوندەکە بەگاز بۆمبارانکران و بەهۆیەوە بەتایبەتی لەگوندی گۆپتەپە، کۆمەڵکوژییەکی مەترسیداری لێکەوتەوەو چەندین کەسیش بریندار بوون . یەکێک لەو شایەتحاڵانەی قسەی بۆ ئەنفالستان کردووە، مستەفا قادرە کە بریندارێکی چەکی کیمیایی بوو، ساڵی رابووردو کۆچی دوایی کرد، چەختی دەکردەوە لەوەی فرۆکەکان ٨ دانە بوون و چواریان چوون بۆ سەر گوندی عەسکەر و چواریشیان لە گوندەکەی ئێمەیاندا . ئەم پەلامارە کیمیاییە نەک هەر خەڵکی گوندەکانی گۆپتەپەو عەسکەر بەڵکو کۆی خەڵکی ناوچەکەی تۆقاندو خەڵکەکەی وەک مەلی هێلانە لێتێکچوو، لەماڵ وحاڵی خۆیان دەرچوون، بەنیازی ئەوەی دەرچەیەک بۆ دەربازبوون بدۆزنەوە، بەڵام بۆسبەی کە هێرشی پیادەی جاش وسوپا کەوتنە ناوچەکە خەڵکێکی زۆریان دەستگیرکردو ئەنفالیان کردن.
ئەگەرچی لەو پەلامارە کیمیاییەدا گوندی عەسکەر وەک گۆپتەپە زیانی گیانی بەرنەکەوت، لەبەرئەوەی خەڵکەکەی پێشتر گوندیان چۆڵکردبوو، بەڵام بەوحاڵەشەوە ٧ کەسیان بوونە قوربانی پەلامارە کیمیاییەکەو لەناویاندا چوارکەسیان گیانیان لەدەستدا، بەڵام بۆسبەی نزیکەی ١٣٠ کەسیان کەوتنە دەست سوپاو گیران وئەنفالکران و زۆربەیان جارێکی ترنەبینراوە. كەچی سەرباری ئەو هەموو قوربانیە زۆرەش لەلایەن حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە خزمەتگوزارییەکی وایان پێشکەش نەکراوە مایەی دلخۆشی خەڵکەکەی بێت ! هێشتا ئەو گوندانەی ناوچەی قەڵاسێوکە بەتایبەتی گوندی عەسكەر بۆنی ئەنفالی لێدێت، بەو هەموو شەهیدەوە هێشتا نەك بەقەد گوندی سەرۆك خیلێك بەڵكو بەقەد خانوویەكی پاسەوانی بەرپرسەكان بایەخ بەو گوندە نەدراوە كە جگە لە186 كەسی ئەنفال‌و كیمیاباران‌و نزیكەی 60 شەهیدی سەنگەر یان هەیە، ئەوشەهیدانەش لەوخانەوادانە رۆیشتوون كە هێشتا لەگوندی عەسكەر بەمەینەتی دەژین‌و كورانیشیان هێشتا پاسەوانی بەرپرسانن .. !! ئەمە چ واقیعێكی تاڵە ؟ وەك بلێی ئەم دیدە خیڵەكیە سروشتی کۆمەڵگەی کوردستان بێت..؟ چ شەرمەزاریە لەسەردەمی جیهانگیری هێشتا كوردستان هەمان سرووشتی خێلەكیانەی پێش ساڵانی هەشتاكانی هەبێ ؟ سەرباری پروپاگەندەیەكی زۆر بۆ دیموكراسی، كەچی حزب سنوری بونیادی خیلی نەبەزاندووەو هەمان خەسڵەت‌و ئاماژەكانی دامەزراوەی خێڵ و عەشیرەتی هەیە، هێشتا سەرۆک و سکرتێری حزب هاوسۆزنین لەگەڵ قوربانیانی ئەم تاوانەداو هێشتا نایانەوێ ئەم دۆسێیە وەك كۆدێكی گرنگ بۆ كردنەوەی دەرگا داخراوەكانی ئازادی ئەم میللەتە ستەملێکراوە بەكاربهێنن ..!! بە پێچەوانەوە خۆیان بەهەمان لۆژیکی دەوڵەتە ستەمکارەکانی پێشخۆیان مامەڵەلەگەڵ کۆمەڵگە دەکەن .
هەر ئەو دیدە خیلەكیەشە كە رێگەیان نادات دەستبەرداری تۆمەتبارانی ئەنفال بن‌و بەسیفەتی رایەلە خیلەكیەكان دالدەدەرێن‌و ناهیلن بچنە بەردەمی دادگا .
لێرەوە داوای لێبوردن لەخەڵکی گۆپتەو عەسکەر دەکەم کە بەهۆی کاری تایبەتی خۆم ناتوانم لەنزیکەوە بەشداری یادەکەیان بکەم.
سوپاسی ئەوگەنجە دلگەرمانەش دەکەم کە سبەی رێزلێنانێک دەبەخشنەمن و منیش لیرەوە دەیبەخشمە خاتوو خەزاڵ عەبدوڵا دایکی “شاهۆ”و خەڵاتەکەم بەشایستەی ئەو دەزانم .
ڕۆحی شەهیدان شادو تاوانبارانی ئەنفال وکیمیاباران ریسواتربن
فۆتۆ: هێمن عەبدوڵا
