میدیای كوردی و دۆسێی جینۆساید رۆڵی لە زانیاری هەڵەو تێنەگەیشتن لە رەگەزەكانی تاوانی نێودەوڵەتی.

تەموز 30, 2016 Omer وتار لێدوان نووسین ناچالاککراوە لە میدیای كوردی و دۆسێی جینۆساید رۆڵی لە زانیاری هەڵەو تێنەگەیشتن لە رەگەزەكانی تاوانی نێودەوڵەتی.

---

میدیای كوردی و دۆسێی جینۆساید

رۆڵی لە زانیاری هەڵەو تێنەگەیشتن لە رەگەزەكانی تاوانی نێودەوڵەتی.

عومەر محەمەد

هەلبەتە ئێمە هەموومان كارەكتەرێكی ناو پرۆسەی كۆمەڵكوژین، هەریەكەمان بەجۆرێك و هەریەكەمان خاوەنی چیرۆكێكین، بەڵام كەسمان ناتوانین ببینە ئەو كارەكتەرەی راستەوخۆ بووەتە نێچیری كاتێك قسە لەسەر رۆڵی میدیا‌و ئەركە گرنگەكەی‌ ‌و كاریگەریی‌ میدیا‌ لە بەرچاورونی كۆمەڵگەدا دەكەین دەبێت لەبەرایدا بتوانین دیوە باش‌و خراپەكەشی ببینین، لێرەدا قسەی من لەگەڵ هەڵسەنگاندن‌و تاوتوێكردنی‌ پێگە‌و كاریگەریی‌ میدیا بەرانبەر دەسەڵاتەكانی ترو ر رۆڵی میدیا نیە لە بەرامبەر سێ‌ دەسەلاتی تردا ئەوەندەی قسەم لەسەر ئەوەیە كە میدیا كەمتەرخەم بوو بەرامبەر بەدۆسێیەك كە لە رابوردودا وێرانی كردوین و لە داهاتوودا چارەنوسمانی پێوەبەندە، ئەویش دۆسێی جینۆسایدە بەتایبەتیش جینۆسایدكردنی گەلی كورد .

ئەنفال یەکێک لەوتاوانانەیە،بە تاوانی جینۆساید یەكلایی كراوەتەوەو ناوی تاوانی سەدەی لێنراوە كەچی لەساتەوەختەكانی رودانیدا میدیا‌و دەزگا گرنگەكانی جیهان لێی بێدەنگ بوون، یان بەجۆرە چەواشەكارییەكەوە باسیان لێوەكردووە، بەتایبەتیش ئەوكاتانەی كە كورد خراپ گیری خواردبوو، بەلای كەمەوە وەكو ئێستا دەرگاو پەنجەرەكانی دنیاو میدیای جیهانی بەرودا نەكرابووەوە، كەچی عەجایبەب ئەمرۆ میدیای كوردی بەقەد ئەو هێندەی لەسەر ئەو تاوانانە‌و كاریگەرییەكانی نەكردووە، سەرنج بدەن دەبینین لەناو میدیای كوردیەوە باس لەكەم تەرخەمی‌و بێهەڵوێستی میدیای جیهانی‌و رێكخراوەكانی مافی مرۆڤ دەكرێت بێئەوەی ئاورێك لەخودی خۆی‌و رێكخراوەكانی ناوخۆی کوردستان بداتەوە‌و بزانێ‌ بۆخۆی چی بۆ دۆزی نەتەوەكەی بەتایبەتیش تاوانە جینۆسایدیەكان كردووە ..؟  بێگومان لە هەرێمی كوردستان هەرچوار دەسەڵاتەكە (یاسادانان، راپەڕاندن، دادوەریی‌) میدیاش كە بە دەسەڵاتی چوارەم ناودەبرێ‌ بەرامبەر بەدۆسێی جینۆسایدكردنی نەتەوەكەیان زۆر كەمتەرخەم‌و بێباك بوون، راپۆرتەكانی میدیای كوردی لێوان لێوە لە هەڵەی زەق و زانیاری هەڵەو بێ ئاگایی لە وردەكارییەكان هەڵبەت نابیت ئەم قسەیە وا لێكبدرێتەوە كە ئەو دەسەڵاتانەی باسیان لێوەكرا هیچیان نەكردووە، بێگومان كردوویانە بەڵام هەم پرلەكەم‌وكوری بووەو هەم هەندێكجار نەكردنیان باشتر دەبوو لەو شێوەكاركردنەی كە زەرەری لە خودی دۆسێكەداوە ..!

لێرەدا ڕووی قسە راستەوخۆ لەمیدیایە نەك سێ‌ دەسەڵاتەكەی تر، چونكە تەوەری قسەكە لەسەر ئەوان نیە . هەردەزگاو كەناڵ‌و ناوەندێكی‌ میدیایی‌ بخوازێ‌ دەتوانێ‌ كاری زۆرگرنگ لەمەر هەردۆسێیەك بكات، بۆ ئەوەی‌ بتوانێت بە پسپۆری‌ و پرۆفیشناڵیش كارەكانی ئەنجامبدات پێویستە چاودێرێكی تەندروست‌و سەركەوتووبێت‌و بەرپرسیارانە  رۆڵی‌ میدیایی خۆی ببینێ‌‌ بەلای كەمەوە بۆئەوەی كاریگەری هەببێت لەسەر كۆی كۆمەڵگاو كایەكانی تری دەسەڵات.

ئەگەربمانەوێت لە رۆڵی میدیای كوردی لەمەر دۆسێی جینۆساید تێبگەین بۆئەوەی بزانین تا چ رادەیەك رەچاوی‌ رەهەندەكانی تاوانەكەو رەگەزەكانی تاوانەكەو كاریگەریەكانی بەسەركۆمەلگای كوردیەوەوخاڵە گرنگەكانی‌ دۆسێكەو لاوازیەكانی كورد ” وەك رەگەزی جینۆسایدكراو) یان تاوان لێكراو، بەعس ناسی‌و كۆمەڵناسی،  بە شێوەیەكی جدی‌و بەرپرسیارانە كاری كردوە، چەندە دووچاری گرفتی یاسایی‌و هەڵەی یاسایی‌و تەكنیكی بووەتەوە، بەداخەوە كاتێ‌ دەبینم میدیای كوردی بەوئاستە نزمەوە خۆی لەقەرەی تاوانێكی گەورەو راڤەكردنی كۆمەڵكوژییەك دەدات تائاستی مەرگ نائومید دەبم ..! ئەوەندەی خەریكی دۆسێی جینۆسایدم بەتایبەتیش یەكێك لەو دۆسێیانە (ئەنفال) بەهۆیەوە ئاشنای زۆر كەس‌و دۆسێی جینۆسایدی گەلانی تربووم هیچ كەس‌ولایەنێكم نەدیوە بە ئەندازەی كورد لەبەرامبەر وەها دۆسێیەكی گرنگ خەمساردو بێباك بێت!!  ئەم بێباكی ‌و خەمساردیە لەپای چی ؟ ئەوەیان رەنگە زۆر هەلبگرێت . میدیا لەم نێوەدا دەیتوانی لەدوای راپەرینی ساڵی 1991 وە رۆلی گرنگ بگێرێ‌ ؟ حكومەتی هەرێم دەیتوانی هەزارجار زیاتر بكات لەوەی كە هەتا ئێستا كردوویەتی ، هەڵبەت ئێستاش نەچووە بچێ‌ دەتوانن ئەو رۆڵی‌ بەرپرسیارێتیە ببینن، میدیا هێشتا بواری گەورەی لەبەردەمدایە بەمەرجێك  رێز‌و خەسلەتی پیشەگەرییانەی خۆی لەكاری‌ میدیاییدا لەبەرچاوبگرێ‌.

بەپێچەوانەشەوە ئەگەربێتو بەرپرسیارێتیی‌ پیشەیی خۆی هەڵنەگرێ‌ هەر بەودەردە دەچێ‌ كە هەتا ئێستا چووە.

بۆ ئەوەی‌ میدیا لەمەر دۆسێی كۆمەڵكوژی و چیرۆكی قوربانیەكانی رەچاوی‌ بەرپرسیارێتیی‌ بكات دەبێت پابەندبێت بەكۆی‌ ئەو خاڵ‌و ئەركانەوە كە لە”تیۆری‌ بەرپرسیارێتیی‌ كۆمەڵایەتیی‌” دا ئاماژەیان پێكراوە، ئەوە سەرباری‌ پابەندبونی میدیاو میدیاكار بەبنەماكانی‌ ئێتیكی‌ رۆژنامەنوسییەوە، هەروەها دورخستنەوەی‌ ناوەندە میدیاییەكە لەهەر هەوڵێك كە بەم یان بەو شێوەیە بیخاتە ژێر كاریگەری خۆیەوە بۆ نمونە هەڵگری‌ “ئەجێندا”یەكی‌ حزبی یان سیاسیی‌ دیاریكراو بێت‌ و لەبری سەربەخۆیی  كۆنترۆڵكراوبێ‌.

 وەها میدیایەك لەمەر تاوانی جینۆساید نەك خزمەت بەبنیاتنانەوەی گروپەجینۆسایدكراوەكە ناكات بەڵكو تێگەیشتن لەخودی تاوانەكەش دەشێوێنێ‌ و تاكەكانی كۆمەڵگەو تێگەیشتنی دنیای دەرەوەش چەواشەو سەركوێر دەكات  ئەم  پەرتوكە هەڵوەستەكردنە لەسەر ئەو هەڵەو بەدحاڵی بونانەی میدیای كوردی كە بەداخەوە نەك هۆكارنەبوو بۆ كەمكردنەوەو نەهێشتنیان بەڵكو بۆخۆی بووەتە بەشێك لە هەڵەو بەدحاڵی بوونەكەو زەمینەسازكردنی ئەو خەوشەی هێشتا بە شێوەیەكی ترسناك بەردەوامە .

سه‌رنجه‌كان

---