سه‌ردێره‌كان
- تاوانی ئەنفال و زیانە کلتوورییەکانی کورد لەکوردستانی باشوردا. هۆمەر محەمەد
- ڕۆڵی سینەما لە پاراستنی یادەوەری ئەنفالدا – وانەیەک لە هۆڵۆکۆستەوە
- سەرنجێک لەسەر دەرکەوتنی (بەراء) هۆمەر محەمەد
- الإجرام بصيغته القانونية 2 جريمة إسقاط الجنسية والترحيل – قرار (٦٦٦)
- دیسانەوە دۆسێی ١٨ کچە فرۆشراوەکە لەنێوان ساختە و ڕاستیدا. هەڵوەستەیەک لەسەر قسەکانی کاک شۆڕش حاجی
گەڕانەوەی مریەم بۆ هەڵەبجەو وانەکانی زمناکۆ
گەڕانەوەی مریەم بۆ هەڵەبجەو وانەکانی زمناکۆ
هیدایەت مەلا عەلی
یەکێک لەدەرهاویشتەکانی کیمیابارانی هەڵەبجە لە ١٦/٣/١٩٨٨دا، دابڕان‌و لێکترازانی ژیانی کۆمەڵایەتی دەیان منداڵ‌و خێزانەکانیانە، بەپێی لێدوانێکی (لوقمان عەبدولقادر) سەرۆکی کۆمەڵەی قوربانیانی کیمیابارانی هەڵەبجە:٦٣ منداڵ لەکاتی کیمیابارانی هەڵەبجە ونبون‌و تاکو ئێستا ٧ منداڵیان دۆزراونەتەوە، کە (مریەم) یەکێک لەو قوربانی‌و منداڵانەیە.
(مریەم) کە ئێستا تەمەنی ٢٦ ساڵە، بە ٩ مانگی لەلایەن خێزانێکەوە لەئێران بەخێو دەکرێت، ئەم خێزانە (مریەم) لەدایەنگە وەردەگرن‌و دەیبەنە لای خۆیان‌و گەوەرەی دەکەن، (مریەم) ئێستا هاتۆتەوە بۆ هەڵەبجە بۆ ئەوەی کەسوکاری بدۆزێتەوەو بەدیداریان شادبێتەوە.
ئەوەی من ئەمەوێت لەم دۆسیەدا قسەی لەسەر بکەم، شێواز و چۆنیەتی هەڵسوکەوت کردنە لەگەڵ ئەو منداڵانەی لە خێزانەکانیان دابڕاون و بوونەتە قوربانی جەنگ و کیمیابارانی هەڵەبجە و بارێکی دەروونی سەخت و دژوار، لە گەڕانەوەیان بۆ باوەشی پڕ لە سۆز و میهرەبانی دایک و باوک و خێزانەکانیان.
ئەو هەڵسوکەوتەی کە لەگەل ئەم منداڵانەدا دەکرێت بۆ گەڕانەوە و پەیوەست بوونەوەیان بە خێزانەکانیانەوە، بەتەواوەتی دوورە لە پرۆسەیەکی ئینسانی و پەروەردەی و دەروونی، منداڵی دابڕاو لەم پرۆسەیەدا ئەوەی بەهای بۆ دانانرێت هەست و سۆز و ئەو بارە دەروونیە سەختەیە کە ژیاوە لەگەڵی، بەهۆی بێبەش بوونی لە خۆشەویستی خێزان بە گشتی و دایک و باوک بەتایبەتی.
منداڵی دابڕاو لەم پرۆسیەدا، لە ئینسانێک کە دەبێت هەموو بوارەکان بخرێتە خزمەتی بۆ ئەوەی بە شێوەیەکی ئاسایی و ئینسانی، لەگەڵ ژیانی تازە و پەیوەندی تازەدا ئاوێتە بێتەوە، دەکرێتە ئامێرێک بۆ مەرامی حیزبی و نیشانە گرتنەوە لە ئامانجی سیاسی، لێرەوەیە ئینسانیبوونی ئەو منداڵە گەورەبوانەی کە دەگەڕێنەوە، دەبنە خۆراکی پیلانەکانی دەسەڵات بۆ شاردنەوە و پەردەپۆش کردنی ناعەدالەتی و خاڵیکردنەوەی ناڕەزایەتیەکانی خەڵک بەگشتی و خەڵکی هەڵەبجە بە تایبەتی.
لە گەڕانەوەی (زمناکۆ) ئەومنداڵەی کە بەتەمەنی ١ساڵی لە خێزانەکەی و کەسوکاری دابڕاو، بە تەمەنی ٢١ ساڵی گەڕایەوە باوەشی گەرمی دایکی، ئەم دیاردەیە بە ئاشکرا و بەڕوونی دەبینرا، لە مەراسیمی گێڕانەوەی (زمناکۆ) بۆ ناو ژیانێکی تازە و پەیوەندیەکی کۆمەڵایەتی جیاواز بەڕابوردووی، حەقیقەتی بە کاڵا کردنی (زمناکۆ) بۆ دەسکەوتی سیاسی دەبینرا.
سەرەتایترین پێداویستی بۆ گێڕانەوەی هەرمنداڵێکی دابڕاو لە خێزانەکەی، دوای ٢٠ یان ٢٥ ساڵ لە تەمەن، فەراهەم کردنی کەشێکی دەروونی ئارام و خوڵقاندنی ئامادەیەکی پەروەردەییە لە منداڵەکەو خێزانەکەیدا، بۆ پێشوازی کردن لە ژیانی تازە و ڕێکخستنی پەیوەندی کۆمەڵایەتی داهاتوویان.
لەکاتی گەرانەوەی هەر منداڵێکی دابڕاو لە خێزانەکەی، پێویستە پێش ئەوەی بگەڕێنرێتەوە بۆ ناو ژیان و پەیوەندیەکی نامۆ بە ئەو، دەبێت پێش وەخت جێگا و شوێنی تایبەتی بۆ دابین بکرێت، ئەو جێگایە دەبێت دامودەزگای تەندروستی و پەروەردەی بێت و دەیان پزیشک و لێکۆڵەرەوە و کەسانی شارەزای دەروونی سەرپەرشتی بکەن، بۆ چۆنیەتی ئامادەکردنەوە و لەسەر لە نوێ بنیاتنانەوەی کەسی دابڕاو بۆ قبوڵ کردنی خێزانێک و پەیوەندیەکی تازە، هەمانکات بەجێهێشتن و دابڕان لە خێزان و پەیوەندیەکی کۆمەڵایەتی ڕابوردوو.
ئەو هەنگاوانەی بۆ گێڕانەوەی منداڵی دابڕاو دەگیرێتە بەر، تەواو پێچەوانەیە لەگەڵ ئامادەکاریەک کە دەبێت وەک خاڵی سەرەتایی ئاوێتە کردنەوەی منداڵ و خێزانەکانیان بگیرێتە بەر، پرۆسەی گێڕانەوەی منداڵی دابڕاو نەک نابێتە هۆکاری ساڕێژکردنی برینە دەروونی و ئینسانیەکانی، بەڵکو بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ تێکەڵ بە فرمێسک و گریان و هاوار و بارێکی دەروونی ئاڵۆز تر دەبێتەوە.
هەر کەسێک بۆ چرکە ساتێک سەیری شێوازی گێڕانەوە و ئاشکرا کردنی ناسنامەی (زمناکۆ)ی کردبێت، کە منداڵی کێیە؟ ئەو ڕاستیەی بۆ دەردەکەوێت کە ئینسان و ئینسانیبوون، چەندە وون بووە لەم کەرنەڤاڵە غەمگینەدا.
سەدان کەس لە هۆڵێکدا کۆکراونەتەوە، چاوی کامێراکان لەسەر ژنە جل ڕەش و پیاوە ڕیش هاتووەکانە ،کە هاتوون بزانن (زمناکۆ) کوڕی کامیانە و کامیان وەک نەوەیەکی غەریب و دڵشکاو (زمناکۆ) دەکاتەوە باوەشی، لە هۆڵەکەدا دەنگی هاوار و پاڕانەوە هەموو ویژدانێکی تەزیوو گەرم دادەهێنێت، فرمێسك و گریان و لاواندنەوە ئاوازێکی غەمباری ناو گەروی ئامادەبوانە.
لە یەک چرکەساتدا دەیان دایک و باوک بە هیوای ئەوەن (زمناکۆ) ببێتەوە بە کوڕیان، هەموو ئامادەبوانی هۆڵەکە و ئەو کەسانەی لە شاشەی تیڤیەوە سەیری نمایشەکە دەکەن، پڕبوون لە دوودڵی و ئاگایان لە خۆیان نەماوە و فرمێسک دەڕێژن، باری دەروونی ئامادەبوانی هۆڵەکە و بینەرانی ئەم کەرنەڤاڵە بەتەواوی شێواوە.
لە یەک چرکەساتدا(زمناکۆ) چاوەڕێیە ببێتەوە بە کوڕی خێزانێک و دایک و باوکی ببینێت، لە کاتی ڕاگەیاندنی ناسنامەی (زمناکۆ)دا، هاوار بەرز دەبێتەوە، دەیان ژن دەکەون بەسەر یەکدا، دەیان پیاو دەست بەرز دەکەنەوە و نزا دەکەن، چەندین کەس لە هۆش خۆیان دەچن، لەناو ئەم دۆزەخە داگیرساوەدا لەیەک چرکەدا (زمناکۆ) شاد دەبێتەوە بە دایکی، دەیان دایک و باوکی تر بە دڵشکاوی دەگەڕێنەوە.
ئەگەر هەر کەسێکی خاوەن ویژدان، خاوەن هەستێکی ئینسانی دروست و ڕاستگۆ ئەم سیناریۆیەی دیبێت، زۆر بە سادەی تێدەگات ئەم پرۆسەیەی گێڕانەوەیە، چەندە دوورە لە پێوەر و پڕنسیبی و بەها ئینسانیەکان، بە ئاشکرا دەتوانیت هەست بەوە بکەیت کە ئینسان و هەست و سۆزی ئینسانی چۆن بۆتە زەخیرەی سیاسی و ڕاگەیاندنەکانی دەسەڵات.
ئێستاش لەسەروبەندی گەڕانەوەی (مریەم) هەمان سیناریۆ خەریکە دەکەوێتە کار، (مریەم) پێش ئەوەی بەخێزانەکەی شادبوبێتەوە یان دڵنیابووبێت لەوەی کە منداڵی هەڵەبجەیە، خەریکن بۆسەردانی بەرپرسە حیزبیەکان دەیگێڕن، لەبری ئەوەی دۆسیەکەی وەک بابەتیکی ئینسانی و کۆمەڵایەتی سەیر بکرێت، خەریکە دەکرێتە دۆسیەیەکی سیاسی و ئیداری، ڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ قسە لەسەر دواخستن و کەمکاری لە بەئەنجام گەیاندنی پشکنینەکانی (مریەم)دا دەکرێت.
دەبێت (مریەم) پیش هەر شتێک وەک ئینسان سەیر بکرێت، نابێت (مریەم) بکرێتە کاڵای ململانێ و دەسکەوتی سیاسی و حیزبی و ئیداری، (مریەم) لە ئیستادا پیویستی بە ئارامبوونەوەو ژیانێکی ئینسانی و کەشێکی گونجاوە بۆ دیاری کردنی چارەنووس و داهاتووی، (مریەم) پێوویستی بە خاڵیبوونەوەیە لە گرژی دەروونی و موعاناتی ٢٦ ساڵ دابران، (مریەم) پێویستی بەوە نیە لە مەراسیمێکدا بەخێزانەکی شادببێتەوە و ناسنامەکەی ئاشکرا بکرێت، ئەم پرۆسەیە برینە دەروونیەکانی (مریەم) قوڵتر ئەکاتەوە.
پێویستە بەدوور لە چاوی میدیا و دەزگاکانی ڕاگەیاندن، بەدوور لە دەستی حیزب و ململانێی ئیداری، لەژێر سەرپەرشتی دەستە و دەزگای دەروونی و پەروەردەی و کۆمەڵایەتیدا، لە پرۆسە و هەنگاوی بەبەرنامەو پیلان بۆ داڕێژراودا، بەپێی ستاندار و پڕنسیبیەکانی ئینسانیبوون، ئامادەکاری بۆ گێڕانەوەی (مریەم) بۆ باوەشی پڕ لە چاوەڕوانی و میهرەبانی خێزانەکەی بکرێتەوە، دواتر (مریەم) خۆی ئازادە چۆن تەعبیر دەکات لە خۆشی و ناخۆشیەکانی، خۆی ئازادە چۆن بۆ دەزگاکانی ڕاگەیاندن قسە دەکات.
سەبارەت بە دۆسیەیەی (مریەم)،ئەرکێکی گەورەی ئینسانی و مێژووی و کۆمەڵایەتی دەکەوێتە سەرشانی ئەو ڕێکخراوانەی بەرگری لە قوربانیانی چەکی کیمیایی و ڕزگاربوانی دەکەن، ئەو کەسانەی خۆیان بە هەڵگری پەیامی ئینساندۆستی دەزانن، ڕێگا نەدەن دۆسیەیەی (مریەم) بکرێتە کەرەستەیەکی سیاسی و حیزبی، با هەموومان هەوڵبدەین بە شێوەیەکی تەندروست و ئینسانی (مریەم) بگەڕێتەوە باوەشی خێزانەکەی.
