سه‌ردێره‌كان
- تاوانی ئەنفال و زیانە کلتوورییەکانی کورد لەکوردستانی باشوردا. هۆمەر محەمەد
- ڕۆڵی سینەما لە پاراستنی یادەوەری ئەنفالدا – وانەیەک لە هۆڵۆکۆستەوە
- سەرنجێک لەسەر دەرکەوتنی (بەراء) هۆمەر محەمەد
- الإجرام بصيغته القانونية 2 جريمة إسقاط الجنسية والترحيل – قرار (٦٦٦)
- دیسانەوە دۆسێی ١٨ کچە فرۆشراوەکە لەنێوان ساختە و ڕاستیدا. هەڵوەستەیەک لەسەر قسەکانی کاک شۆڕش حاجی
جینۆسایدی ئێزدیەکان کۆمەڵکوژی گوندی كۆجۆ
جینۆسایدی ئێزدیەکان
کۆمەڵکوژی گوندی كۆجۆ
ئامادەکردنی بەزمانی عەرەبی داودمرادخەتاری
وەرگێڕان و ئامادەكردن تەها سلێمان 
پێداچونەوەی : عومەر محەمەد
دەزگای لێکۆڵینەوە بۆ جینۆسایدوئەنفال
ژمارەی سپاردن (١٢٣)
چاپخانەی ئازادی سالی ٢٠١٥
پەیڤێكی كورت:
پێش ئێستا لە كۆی ئەو چیرۆكانەی كە نووسەرو توێژەر “داود موراد خەتاری” لە بارەی هێرش و پەلامارەكانی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام بۆ سەر شەنگال و ناوچە جێنشینەكانی ئێزدییەكان و ئەو تاوانانەی ئەنجامیدابوون، بەشێكمان لە زمانی عەرەبیەوە وەرگێڕایە سەر زمانی كوردی و لە سیاقی پاراستنی ناوەڕۆكی چیرۆكەكاندا، جارێكی تر دامان ڕشتنەوەمان بۆ كرد.
بەشێك لەو كارە بەزنجیرە لە ڕۆژنامەی “كوردستانی نوێ”دا، بڵاوكرایەوەو هاوكات لە كتێبی “دووەم”مان تایبەت بە جینۆسایدی ئێزدییەكان بە تەواوی بڵاوكراوەتەوە.
ئەم كارەی بەردەستیش وەرگێڕان و ئامادەكردنی كۆی ئەو چیرۆكە دیكۆمێنتاریانەیە كە نووسەر “داود موراد خەتاری” لە بنەڕەتدا بە زمانی عەرەبی ئامادەی كردون و لە ماڵپەڕی “بەحزانی نێت” بڵاو كراونەتەوە.
چەند هۆكارێك وای لە ئێمە كرد، ئەم چیرۆكانە وەربگێڕینە سەر زمانی كوردی و كاری ئامادەكردن و داڕشتنەوەیان بۆ بكەین، یەكەمیان بۆ ئەرشیفی كتێبخانەو زمانی كوردی گرنگە ئەم چیرۆكە دیكۆمێنتانە هەبن، دووەم چیرۆكە دۆکۆمێنتارییەکان بە زمانی عەرەبی و بە تەنیا لە ماڵپەڕی بەحزانی نێت بڵاو كراونەتەوە، سێیەم لە گرنگترین دێكۆمێنتەكانی سەلماندنی تاوانەكانی جینۆسایدن دژ بە ئێزدییەكان لە سەردەستی دەوڵەتی ئیسلامی داعش، كە لە ڕۆژی 3-8-2014 بە دواوە ئەنجامدراون.
لە كاری وەرگێڕان و ئامادەكردن و داڕشتنەوەكەماندا، هەوڵمانداوە، لە چوارچێوەی تێكست یان چیرۆكە دۆکۆمێنتارییەکان دەرنەچین و پابەندبین پێوەیان، چونكە ئاكام ئەمانە كۆمەڵێك بەڵگەنامەی گرنگ و پڕ بەهاو بەنرخن، وەك بەشێك لە سەلماندنی تاوانی جینۆسایدی ئێزدییەكان لە سەردەستی دەوڵەتی ئیسلامی تیرۆریستی لە عێراق و شام “داعش”.
1
شەنگال و دەوروبەری بە شارۆچكەو گوندەكانی دەوروبەرییەوە، بە مەڵبەندو زێدی ژیان و گوزەرانی ئێزدییەكان ئەژمار دەكرێ، ئەوان لە دێر زەمانەوە لە سەر ئەم خاكە ژیاون و بە درێژایی مێژووش، زیانیان بۆ دەوروبەریان نەبوە، بەڵكو وەك سەرچاوە مێژووییەكان دەگێڕنەوە بەردەوام روو بە ڕووی پەلامارو شاڵاوی كوشتن و لەناودان و كۆمەڵكوژی بونەتەوە.
ئاسان نیە لێرەدا هەموشتێك بخەینە بەرباس، بەڵام دەكرێ وەك بیرهێنانەوەش بێت دیارترین ئەو وێستگانە بیربێنینەوە كە مێژووی كۆمەڵكوژی “جینۆسایدی” ئێزدییەكان لە چەندین وێستگەو قۆناغی جیاوازدا دیاری دەكەن، ئەمەش لە یەك كاتدا یارمەتیدەرێكی باش و ئەرێنی دەبێت بۆ ئەوەی لە ناوەڕۆكی ئەم چیرۆكە دیكۆمێنتاریانەو تاوانەكانی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام بگەین.
2
نووسەرو لێكۆڵەر، “بەكر عەلی ئال ئیبراهیم عیشۆ”، لە لێكۆڵینەوەیەكی وردو بابەتیانەدا، مێژووی شاڵاوەكانی جینۆسایدی ئێزدییەكان پۆلێن دەكات و هەروەك چەندین سەرچاوەی ترو نووسەرو لێكۆڵەری تریش كاریان لە سەرئەم بابەتە كردوەو پێوەی ماندووبوون.
پوختەی بەردەست تا ئێستا كە پشڕاستكراوەتەوە یان یەكلایی بوەتەوە لە بارەكانی مێژووی شاڵاوو تاوانەكانەكانی جینۆساید دژ بە ئێزدییەكان “فرمانات”، دەتوانرێ بەم شێوەی خوارەوە ئاماژەیان بۆ بكرێ و بخرێنە ڕوو.
ئەم فرمانانە بە ژمارە “6” دەست پێدەكان، چونكە وەك نووسەرو لێكۆڵەران و خودی ئێزدییەكان خۆشیان دانی پێدادەنێن، تا ڕادەیەك ئاسان نیەو قورسە بتوانرێ دێكۆمێنتەكانی تایبەت بە فرمانەكانی “1،2،3،4،5” تایبەت بە تاوانەكان و ئەنجامدانیان و ژمارەی قوربانیەكان بەردەست بكەون. هەروەك بەشێك لە توێژەران پێیان وایە فرمانی “1” دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 17ی كۆچی، لە كات و سەردەمی خەلیفەی موسڵمانان “عومەری كوڕی خەتاب”دا، كە لەم ساڵەدا یەكەم كوردی بە زەبری شمشێرو كوشتن كرد بە موسڵمان.
فەرمانی شەشم: دوای فەرمانی كۆمەڵكوژی ئێزدییەكان “1،2،3،4،5″، یەك لە دوای یەك لە فەرمانی “6 تا فەرمانی 73” دا چیرۆكی كۆمەڵكوژی ئێزدییەكان دەست پێدەكات، كە بەدیاریكراوی فەرمانی “6” لە ساڵی 1570ی ز (لە دایكبوون من زاینی بەراست دەزانم) لە سەردەستی سوڵتان عوسمانی “سلێمان خان” دەست پێدەكات، هەروەك لە فەرمانەكەدا هاتوە “كوشتنیان بە ئاشكرا، فرۆشتنیان لە بازاڕی بەناو شەرعیدا”، واتە فرۆشتنیان بە شەرع و ئەو بنەما ئاینیانەی رێگای پێداون.
فەرمانی حەوتەم: فەرمانی عەلی پاشا جا نیولاد لە ساڵی 1607، ئەم فەرمانە دوای كوشتنی “7000” هەزار سەربازی عوسمانیەكان هات لە چیای شەنگال، چونكە ئێزدییەكان لە بەرهۆكاری كوشتنی شێخی گەورە یان “ئەمیر”ەكەیان پاڵ پشتی وهاوكارییەكانیان بۆ عوسمانیەكان راگرتبوو، لەم بەر ئەم هۆكارەش هێزی سەفەوییەكان بە سەركردایەتی شا عەباسی سەفەوی ساڵی “1588-1629” توانی بۆ جاری دووەم دەست بەسەر بەغداد بگرێت و هێزی عوسمانیەكان وەدەربنێ، هەر لەم كاتەدا سەفەوییەكان شاڵاوی كۆمەڵكوژی ئێزدییەكانیان دەست پێكرد، لەبەر لایەنگیرییان بۆعوسمانیەكان.
بەم شێوەیە ئێزدییەكان جارێك لەلایەن سەفەوییەكان وجارێك لە لایەن عوسمانیەكانەوە روو بە ڕووی شاڵاوی راونان وكۆمەڵكوژی بوونەوە.
بەم شێوەیەو بەدرێژایی مێژوو، ئێزدییەكان لە دەسڵاتی سەفەوییەكان لەلایەک و دەسڵاتی عوسمانیەكان لەلایەكی ترو دەسڵاتدارانی ناوچەكە لە بەردەم تاوانی كوشتن و كۆمەڵكوژی و دەست بەسەركردنی ئافرەتەكانیان وفرۆشتنیان و تاڵانكردنی سەروماڵیان بونەتەوە، وەك لە سەرەتاشەوە ئاماژەمان پێكرد مێژووی فەرمانەكان بە “73” فەرمان پۆلێن كراون، واتە ئیزدییەکان “73” جار ڕوبەڕووی كۆمەڵكوژی “جینۆساید” بوونەتەوە، لە نوێترینیان كە بەشێك پێی دەڵێن تاوانی جینۆسایدو بەشێكی تریش لە ئێزدییەكان پێی دەڵێن فەرمانی “74”، شاڵاوەكانی (دەوڵەتی ئیسلامی تیرۆریستی لەعێراق وشام –داعش)ە كە لەدوای تاوانی ئەنفالەوە بەدڕندانەترین شاڵاوی كوشتن و جینۆساید دێتە ئەژماركردن، واتە بەكۆنكریتی دەتوانین بڵێین ئێزدییەكان لە ساڵی 17ی كۆچیەوە بۆ ساڵی 2014 “84” جار بەرپەلاماری کۆمەڵکوژی کەوتوون و جینۆساید كراون یان لە بەردەم شاڵاوەكانی جینۆسایدا بوون.
دیارترین كاراكتەری فرماندەی تاوانی جینۆساید دژی ئێزدییەكان ئەم ئەمیروفەرماندانەی خوارەوە بوون: ” عومەری كوڕی خەتاب، سوڵتان عوسمانی سلێمان خان، فەرمانی عەلی پاشا جا نیولاد، ئەمیر ئەردەڵان خان ئەحمەد خانی سەفەوی، قارجی قای خان سەفەوی، ئەحمەد پاشا والی دیاربكر، والی وان شەمسی پاشا، والی دیاربكر بەكر مستەفا پاشا فیراری بە بریاری پاشای عوسمانیەكان، كابلان پاشای عوسمانیەكان، حەسەن پاشا والی بەغداد، حسەن پاشا والی دووەمی بەغداد، ئەحمەد پاشا والی بەغداد، حەسەن پاشا جەلیلی والی موسڵ، نادر شا پاشای سەفەوییەكان، سلێمان پاشا ئەبی لیلی والی بەغداد، مەحمەد ئەمین پاشا جەلیلی والی موسڵ دووجار لە ماوەی حكومڕانیدا، والی موسڵ پارساڵ عەساكر لەگەڵ كوڕەكەی سلێمان پاش، سلیمان پاشا جەلیلی والی موسڵ، سلێمان پاشا جەلیلی بۆجاری دووەم، والی موسڵ عبدلباقی پاشا جەلیلی، والی موسڵ مەحمەد پاشا جەلیلی، بۆ جاری دووەم مەحمەد پاشا جەلیلی، بۆ جاری سێیەم والی موسڵ مەحمەد پاشا جەلیلی، والی بەغدا سلێمان پاشای گەورە، بۆ جاری دووەم سلێمانی پاشای گەورە، عەبدولعەزیز ال شاری یەكێك لە پیاوەكانی والی بەغداد سلێمان پاشای گەورە، ئەمیری بادینان قوباد بەگ، بۆجاری چەندەمین مەحمەد پاشا ئەل جەلیلی، والی بەغداد عەلی پاشا، عەلی پاشا بۆ جاری دووەم، ئەمیری بادینان بۆ جاری دووەم، والی نەعمان پاشا جەلیلی، بۆ جاری دووەم والی موسڵ نەعمان پاشا جەلیلی كوڕی پاشا سلێمان، والی بەغداد سلێمان پاشای بچوك، ئەحمەد پاشای جەلیلی، والی بەغداد والی بەغداد، مەحمەد پاشا ئینجە والی موسڵ، والی دووەمی موسڵ مەحمەد پاشا ئینجە پیر قەردار، بۆ جاری چەندەمین والی موسڵ مەحمەد پاشا ئینجە پیرقەردار، والی موسڵ عومەر شا، حافز شا، مەحمەد رەشید شا وەك كاراكتەری فەرمانەكانی ” 50، 51، 52، 53، 54″، فەریق عومەر وەهبی پاشا، بەكر پاشا، والی موسڵ ئەسعەد پاشا دەرزی، قایمقامی شنگال “حاجی ئیبراهیم بگ ناسراو بە “حاجی ئیبراهیم پاشا”، كە سەرپەرشتی و بەشداری هەبوە لەم فەرمانانە “59، 60، 61، 62، 63، 64، 65، 66، 67، 68، 69، 70، 71، 72″، لە فەرمانی “73”دا فتوای ئافرەتانی بەناو لادەرو حەڵاڵ كردنی خوێنی ئێزدییەكان لە سەر دەستی توندڕەوە ئیسلامیەكان لە ساڵی 2007، دوایەمین فەرمانیش وەك لە سەرەوەش ئاماژەمان بۆ كردووە، 3—8-2014 لە سەردەستی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام “داعش” بە سەركردایەتی “ئەبوبەكر بەغدادی”، كە چیرۆكە دیكۆمێنتارییەكانی لێرەوە دەست پێدەكەن، بەشێك لە تاوانەكانی دوو توێی ئەم فەرمانە یان بڕیارە، لە كوشتنی بە كۆمەڵ و رفاندنی كچ و ژنانی ئێزدی و تاڵانكردنی سەرەوەت و سامانەكانیان، داگیركردن وبەتاڵانبردنی ماڵەكانیان، فرۆشتنی كچ و ژنەكانیان و هتد.
لە بەر ئەوەی ئێمە لە كتێبی یەكەم و دووەم و چەندین ووتارو لێكۆڵینەوەی تردا، تاوانەكانی دژ بە ئێزدییەكانمان بە پێوەرەكانی ناسین و سەلماندنی جینۆساید بە پێی رێكەوتننامەی ساڵی 1948 ی نەتەوە یەكگرتوەكان كردوەو لێرەشدا مكوڕییان لەسەر دەكەینەوە، نامانەوێ جارێكی تر لێرەدا دووبارەیان بكەینەوە، تەنها ئەوەندە نەبێت كە دەڵێین بۆ ناسینی تاوانی جینۆساید دژ بە ئێزدییەكان باشترین پلەی شارەزایی و زانیاری گەڕانەوەیە بۆ هەمان ئەو پێوەرانە وەك وتمان لە رێككەوتننامەی ساڵی 1948ی نەتەوە یەكگرتوەكاندا هاتوە، كە لەناو بەندو برگە یاساییەکانی ئەو پەیماننامەیەدا دەکەیەنە پێوەر بۆ دەسەلماندنی ئەوەی دژ بە ئێزدییەكان كراوە بە شاڵاوە دڕندانەكانی دەوڵەتی ئیسلامی تیرۆریستی داعشیشەوە تاوانی جینۆسایدن.
ئیتر لێرەوە پێکەوە دەچینە ناو چیرۆكە دێكۆمێنتەرییەكان و خوێندنەوەی تراژیدیاکان دەست پێدەكەن، ئەو چیرۆكانەی لە هەر رستەیەكدا، مرۆڤ لە ئاست زۆر پرسیاری وڵامنەدراوەدا رادەگرن .
3
تراژیدیای کۆجۆ :
كۆجۆ، یەكێكە لە گوندە جوان و ئێزدی نشینەكانی سنووری قەزای شنگال، بیست و سێ كیلۆمەتر لە ڕۆژئاوای شنگالەوە دوورە، و سەربەشارۆچكەی “بلیج” قەزای “بەعاج”ە، دانیشتوانی گوندەكە بە تەواوی ئێزدین، بە پێی كۆبوونی خۆراك “344” خێزان و “1603”ی لێ نیشتە جێ بوە.
كۆجۆ لە 3-8-2014 كەوتە بەردەم دڕندانەترین شاڵاوی كۆمەڵكوژی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام “داعش”، لەم زنجیرە ستۆری یان “چیرۆكە دیكۆمینتاری”یەدا، نووسەرو توێژەری بە سەلیقە “داود موراد خەتاری” باسی بە سەرهاتی گوندەكەمان لە بەردەم پەلامارو شاڵاوەكانی “داعش” لە زمانی قوربانیەكانەوە بۆ دەگێڕێتەوەو تۆمار دەكات.
بەسەرهاتە سەخت و پڕ ئێشە، رەنگە هەندێ جار ئاسان نەبێت مرۆڤ لە ئاستیاندا خۆی رابگرێ، ڕەنگیشە لە كاتی خوێندنەوەیاندا، تووشی جۆرێك لە خەمۆكی و ئازارێكی لە سنوور بەدەر سەخت بێت، ئەمەش بە بڕوای ئێمە ئاساییە چونكە خودی بە سەرهاتەكە خۆی سەختەو گوێگرتن و دانیشتن بە دیارییەوە ئازارێكی بە سوێیە.
4
وەك وتمان ژمارەی خێزانەكانی گوندی كۆجۆ بە پێی كۆبونی خۆراك “344” خێزان و ژمارەی هاوڵاتییەكانی “1603” كەس بوون، دانیشتوانی گوندەكە بە كارو كاسبی جۆراو جۆر سەرقاڵ بوون، بە پێی ئەو زانیاریانەی بەردەست كەوتوون لە چوارچێوەی ئەو شاڵاوەی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام “داعش”، “303” پیاو و “271” لە چوارچێوەی شاڵاوەكە رزگاریان بوەو “520” پیاو لە گەڵ “509” ئافرەت شەهیدو بێسەرو شوێنكراوانن.
5
ئیهاب عەلی جەدعان مەندەكانی تەمەن 1990، خوێندكاری زانكۆی دهۆك، كۆلێژی ئاداب قۆناغی چوارەم، خەڵكی كۆجۆ، بەم شێوەیە بەسەرهاتی خۆی دەگێڕێتەوەو دەڵێ”: ڕۆژی 3-8-2014 كاتێك شەڕ لە “سیپا شێخ خدرو گرزرگ” بوو، كاتژمێری حەوت شەڕ لە “تەل قەسەب”[1] دەستی پێكرد، گوندی كۆجۆ “23” كیلۆمەتر لە ڕۆژئاوای ناوەندی قەزای شنگالەوە دوورە، چواردەوری گوندەكەی ئێمە گوندی عەرەبیە جگە لە گوندی “حاتەمیە” كە “8 بۆ 10” كیلۆمەتر لێمانەوە دوورەو دانیشتوانەكەی لە ئاینی ئێمەیە.
لە كاتێكا “مەروان جدعان” سەبارەت بە كۆمەڵكوژییەكەی كۆجۆ دەڵێ”: كاتژمێری حەوتی بەیانی لە گوندی كۆجۆ دەرچوین، چل كەسم لە گەڵدا بوو، داعشەكان وەك باران دامانیانە بەر دەستڕێژی گوللەو دەستگیرمانیان كرد، “من و كوڕەكەم، سهێل مەحەل، حمدی موراد، سەهی موراد” لە دەستیان ڕامانكردو بەرەو چیا هەڵهاتین، لەناو ترس و دڵەڕاوكەداو دوای دە كاتژمێر رێگابڕین گەیشتینە “جل میران”.
حەوت ڕۆژ بە تەنیا ماینەوە، بەبێ هیچ هاوكارییەك و بە برسێتی و تینوێتی، لە برسانا دانەوێڵەمان دەكوڵان ودەمانخوارد، لە رێگا مناڵمان بینی لە تینوا مردبوون، بەڵام ئەوە دوای گرتنی ئەو خەڵكەی كە لەگەڵ ئێمە بوون، کە گرتیانن بەرەو تەلعەفەر بردیانن و ژن و پیاوەكانیان لە یەكتر جیاكردەوە.
یەكێكی تر لە دانیشتوانی كۆجۆ كە ناوی “عزەت عەباس ئیسماعیل”ە بەم شێوەیە بە سەرهاتی خۆی دەگێڕێتەوەو دەڵێ”: لە ڕۆژی 3-8 كاتژمێری حەوتی بەیانی لە گوندی كۆجۆدەرچوین بەرەو شەنگال وبۆ ماڵی “عەلی جدعان”، بەڵام بینیمان دۆخەكە ئاڵۆزە بۆیە بەرەوچیا بەرێكەوتین، لە ناوەڕاستی رێگا باوكم ئاگاداری كردم بگەڕێمەوە، بەڵام من مۆبێلەكەم دەخستوو بەردەوامبووم لە رێكردن بەرەو چیا، ئێمە هەشت کەس بووین (سێ خوشك و دایكم و چوارمناڵ)، لە نزیك یاریگای شنگال دەستگیریان كردم، یەكێك بە زمانی كوردی پێی وتم “: “بەراز كودەچی” واتە ئەی بەراز بۆكوێ دەچیت؟ كوا پاسەوانەكانتان پێشمەرگە كە لەبەردەم هێزی ئیسلامیدا هەڵهاتن ؟
دواتر بە هەموو خەڵكەكەی وت”: بە هێزێكی كەم و بە ئاسانی توانیمان شەنگال بگرین، دواتر لولەی تفەنگەكەی خستە سەرسەرم و وتی”: بتكوژم ئەی بەراز؟ بەڵام گریانی هەموو خێزانەكەم وایكرد وازم لێبێنێ، یەك شەو لە ڕۆژهەڵاتی یاریگای شنگال ماینەوە، لەوێ “سەهل مەحل حەسۆ”مان بینی كە لە دەستی “داعش” هەڵهاتبوو، بانگمان كردوهات بۆلامان، لە ڕۆژی 4-8 بەرەو دۆڵی “كلی زرو” بە رێكەوتین، دوو شەو لە ئەشكەوتێك ماینەوە، دوای ئەوە بەرەو “سەردەشت” لە تەنیشت “جیل میرا” ڕۆیشتین و پێنج ڕۆژ بە بێنان ماینەوەو دوایی بۆ سنوری ڕۆژئاوا “سوریا”.بەرێ کەوتین.
یەكێك لە گەڕاوەكانی مەرگی راستەقینە، ئەویش “سەفوان عەباس رەشۆ”یە سەفوان لە دایکبووی ساڵی 1998، كە لە كۆمەڵكوژی گوندی كۆجۆ رزگاری بووەو گەڕاوەتەوە، دەڵێ”: هەموومان لە ماڵەوە بوین، كاتێك باپیرم ڕۆیشتە دەرەوە وتی ئێمە دەڕۆین بۆ جەنگ و دەگەڕێینەوە، ئەوكاتە جەنگەكە یان “شەڕ” لە “سیپا شێخ خدرو گرزرگ” بوو، بەشێك لە خەڵكەكە دەرچون بەرەو چیا، بەڵام زۆرینە لە ناو گوندەكە مانەوە، چونكە وتیان ئەوانەی لە گوندەگە دەرچوون “داعش” دەستگیری كردوون، بۆیە خەڵكەكە ترسان لەوەی دەربچن.
سەفوان دەڵێ”: وتیان ئەمیری داعش دێت بۆ گوندەكە، كاتێك ئەمیر “ئەبو حمزە خاتونی” گەیشت، هەموو خەڵكەكە ئاڵای سپیان هەڵكرد، ئەمیر داوای كرد هەموو چەكەكان لای موختاری “ئەحمەد جاسۆ”ی گوند كۆبكرێتەوە، هەموو ڕۆژێك ئەم ئەمیرە “ئەبو حمزە خاتونی” سەردانی میوانخانەكەی موختاری دەكردو دڵنیای دەكردنەوە لە سەلامەتی و پاراستنیان.
سەفوان وردتر باسی دەكات و دەڵێ”: دوای چوار ڕۆژلە (تسلیم)رادەستكردنی چەكەكان داوایان لێكردین یان بە موسڵمان بوون یان مەرگی راستەقینە، كاتیان دیاریكرد لە ڕۆژی “پێنجشەمە بۆ یەك شمە”، لەماوەی دیاریكراودا شێخ “ئەحمەد جاسۆ” لە گەڵ شێخە عەرەبەكانی ناوچەكە لە پەیوەندیدا بوو بە مەبەستی درێژكردنەوەی ماوەی مۆڵەتدراو پێمان.
سەفوان بەردەوام دەبێت و دەڵێ”: ڕۆژی شەممە ئەمیرەكەی داعش هات و وتی: مۆڵەتەكەمان بۆ ڕۆژی چوارشەممەی داهاتوو درێژكردەوە، ڕۆژی سێ شەممە كاتژمێر دەی شەو، هاتن ئاگادارمان بكەن كە وازیان لێهێناوین و لە سەر ئاینی خۆمان بمێنینەوە، ئەمەشیان وەك ئەمری “ئەبوبەكر بەغدادی” خەلیفەكەیان پیڕاگەیاندین.
هەروەك سەفوان دەڵێ”: دوای كۆتایی هاتنی مۆڵەكەمان، “ئەحمەد جاسۆ” دیسان كەوتە نێوەند گیری و ئەوەی خستە ڕوو كە وەك برا مەسیحیەكان مامەڵەمان لە گەڵ بكەن، لە گوندەكە دەردەچین بەبێ هیچ شتێك لە زێڕو پارە، دوای دوو ڕۆژ ئەمیر ئەمەی قبوڵكرد، ئێمە لە چاوەڕوانی ئاگاداركردنەوە بووین بۆ دەركردنمان، دوای یەك ڕۆژ یەك رەتڵ كە “15” ئۆتۆمبێل بوون لە داعش هاتن، داوایان لێمان كرد لە ناوەندی كۆجۆی كوڕان كۆبینەوە، هەموان لەوێ كۆبوینەوە، ئۆتۆمبێلەكانیان لە تەنیشت قوتابخانەكە راگرت، لە دەرگای قوتابخانەكە یەكێك دەیپشكنین و مۆبایلەكانی دەبردین، لە ڕاڕەوەكاندا راوەستاین و هەریەكەو یەك دەبە ئاویان پێدەداین، پاشان داوایان لە ئافرەتەكان كرد بۆ نهۆمی دووەم سەركەون و پیاوەكانیش لە نهۆمی خوارەوە بمێننەوە.
سەفوان بەردەوامەو دەڵێ”: كاتێك ئەبو حمزە خاتوونی هات بۆ قوتابخانەكە، داوای كرد “ئەحمەد جاسۆ” بچێت بۆ لای، ئەوكاتە لە ئیدارەی قوتابخانەكە دانیشتبوو، داوای لە هەموان كرد هەرچی زێڕو پارە هەیە بیكەنە ناو جانتایەكی رەشەوە، هەمووان داواكەیمان جێبەجێكرد، دواتر “خاتوونی” قسەی كردو وتی”: پێتانمان وت واز لە جاهلیەت بێنن وببنە موسڵمان، بەڵام بە دەنگ ئەمرەكانەوە نەهاتن، ئێستا كێ دەیەوێ واز لە بیرو باوەڕی بێنێ لە سەرماڵ وموڵك وگوندەكەی خۆی دەمێنێتەوە، بەڵام ئەوانی تردەریان دەكەین بۆچیا، داعشێكی تر هات وقسەكانی “خاتوونی” وەرگێڕا بۆسەرزمانی كوردی”.
پاشان موختاری گوند “ئەحمەد جاسۆ” وتی”: ئەی خەڵكی گوند، من لە گوندەكە دەردەچم بۆ چیا، كێ لەگەڵم دێ بابێت، كێش دەیەوێ بمێنێتەوە رێگری لێناكەین”، هەمووان بە یەك دەنگ وتیان “لە گەڵت دەردەچین بۆچیا”.
سەفوان بەردەوام دەبێت و دەڵێ”: ئەمیر “ئەبو حمزە خاتونی” داوای كرد وەجبە وەجبە سەربكەوینە سەرئۆتۆمبیلەكان گوایە لە گوندەكە دەرمان دەكەن بەرەو چیا، یەكەم وەجبە “30 بۆ 40” کەس دەبووین بە دوو ئۆتۆمبێل بران، لە دووری “500م” لە باشووری گوندەكەو نزیك تاوەری گوندەكەوە گوللە بارانیان كردن، بەڵام ئێمە هەستمان بە دەنگی تەقە نەكرد ئەوەش لە بەرقەرەباڵغی ناوەوە، لە وەجبەی دووەمدا من لەگەڵ ئۆتۆمبێلێكی پیكاب “فاو” سەركەوتم، لە رێگا هەستمان كرد لایدایەوە لە شەقامەكە بەرەو شارۆچكەی “قیروان-بلیج”، یەكێك لە داعشەكان وتی”: بۆچی لە سەرجاهلیەتی خۆتان مانەوە لە بەر ئەوە موستەحقن بەمردن.
لەم كاتەدا بوو، “عەفدۆهمۆ” وتی: ئەی خودا یان دەمانكوژن یان دەمانخەنە زیندان”، ئۆتۆمبێلێكی پیكابیبی “دێر” لە پێشمانەوە بوو كە پیاوەكانی سەرخستبوو، گەیشتە نزیك تانكی ئاوەكان، لە ڕۆژئاوای شارۆچكەی “ئەل مەیتوتە” ریزیان كردن، ئۆتۆمبیلەكەی ئێمە بە دووری “100م” وەستا، یەكسەر دەستڕێژیان لێكردین و وتیان” بگەنە ئەوانەی ریزیان بەستوە”؟
چیرۆكەكەی سەفوان قورسترو سەختر دەبێتەوەو دەڵێ”: كاتێك گەیشتینە لایان، “ساڵەح موكری” كە خەڵكی گوندەكەمان بوو، ریز بن هەموومان دەكوژن، كاتێك بوین بە دوو ریز، من لە ریزی پێشەوە بووم و ئێمە لە سەر ئەژنۆ دانیشتبوین و من ئەمانەم لە گەڵ بوون “رافع سەعید، نافع سەعید، سەعید عمۆ، عەفدۆ عەمۆ، غالب ئەلیاس، خدر حسن، ئدریش بەشار، سەعد حەجی، ئەمین بەشار، سالم خدر، سالەح موكری، رەفو موكری، خەلیل بەشار، فراس فەیسل، جەلال شڤان، خدر خەلەف، تەلال نایف جاسۆ، نوزاد سالەح، شیرزاد سالەح، حاونج خەلەف” و سێ كەسی تر كە دوانیان لە توێژی شێخەكان بوون لە “دۆمیز” ڕۆژئاوای باشووری شنگال كە میوان بوون لە ماڵی “حەسەن گالۆ” و كەسێكی تریش.
سەفوان دەڵێ”: هەستم كرد ریزی دواوەمان دەكوژن، لەلای چەپمەوە “رافد سەعید” بوو، خۆی دا بە زەویداو منیشی لە گەڵ خۆی دا بە زەویدا، من بە سێ فیشەك بەركەوتم و “رافد” بە چوار فیشەك بەركەوت، كاتێك دەستڕێژی گولەیان لە هەموان دەكرد دەیانوت “یاخودێ یا تاوس مەلەك”.
چیرۆكەكەی سەفوان تادێ سەخت و قورستر دەبێت بەردەوام دەبێ و دەڵێ”: گوێمان لێیان بوو، دەیانوت پێش ئەوەی فڕۆكەكان بێن با وەجبەی تربێنین، بۆماوەی یەك چارەكە كاتژمێر خۆم بێدەنگ كرد، بینیم لە سەر راگری لێواری شەقامەكە دەست ڕێژ لە وەجبەی سێیەم دەكەن كە “500م” مەتر لە ڕۆژهەڵاتی گوندەكەوەیەو لە نزیك وەجبەی یەكەم تەنیشت تاوەرەكە بوو”.
سەفوان راستیەكی تر ئاشكرا دەكات و دەڵێ”: بكوژەكان لە عەرەبی مەیتوتەو خاتوونی و كیجلاو عەگیدات بوون و ئێمە بەشێكیانمان دەناسیەوە”، هەروەها دەڵێ”: وەجبەی چوارەمیان لە نزیک بیرێكی ئیتروازی لە ڕۆژئاوای گوندەكەوە گوللە بارنكرد، من بۆخۆم دەنگی دەستڕێژەكانم گوێ لێبوو، لەم كاتەدا سەید “كجی عمو”م بینی لە نێوانماندا هەستایەوە، بە چاوی خۆم بینیم هەمووان بەركەوتبوون، دواتر بە سەر راگرەكەدا هەڵهات و منیش بە هەمان ئاراستە هەڵهاتم، دوایی “فارس شەهاب” هات بۆلامان، لە ناو ڕەزێكدا گەیشتینە ژوورێك كە هی “عەباس قاسم مەتۆ” بوو، تێبینیمان كرد كەسێك بە ناوی “سەعد حەجی” لەوێیە، ئەو بریندار بوو نەیدەتوانی رێبكات لەگەڵمان بۆیە لەوێ بەجێما، هەروەها “ئدریس بەشار سەلۆ”مان بینی كە بەچوار فیشەك بەركەتبوو، خوێنی لە بەردەڕۆشت و نەیدەتوانی رێبكات .
هەروەها سەفوانی دەڵێ”: بەرەو لای شوانەكانی “ئال بسكی” ڕۆیشتین و لەوێ ئاومان خواردەوە، پاشان لە نێوان كۆجۆوحاتەمیە لە دۆڵێكدا خۆمان شاردەوە، لە نیوەڕۆوە تا ئێوارە، ژمارەشمان بوو بە شەش كەس “سەفوان عەباس رەشۆ، كجی عەمۆ سەلۆ، فارس شەهاب ئەحمەد، نافز هادی حسەن، سامح بەسی موراد، سەعد موراد ملحم”، هەر لەم كاتەدا دەمانبینی ژن ومناڵەكان بە ئۆتۆمبێل باركرابوون و بەرەو شنگال دەبران.
سەفوان دەڵێ: كاتێك تاریك داهات بەرەو چیا بە رێكەوتین، لە رێگادا جوڵەی داعشەكانمان دەبینی، چونكە دانیشتوانەكەی حاتمیە ڕۆژانی پێشتر هەڵهاتبوون وئەوانیش ئەوێیان كردبوە بارەگای سەرەكی خۆیان بۆیە نەمانوێرا لێی نزیك بینەوە، لە نێوان تەل قەسەبی كۆن و گوندی حاتەمیەوە كەوتینە رێ، كاتێكیش هەستمان كرد جوڵەیان كەم دەبێتەوە بەرەوگوندی خدرشێخۆ ڕۆیشتین، سێ كەسمان لە بەردەم راگری شەقامەكە ماینەوە بۆ چاودێری وسێیەكەی تریش ڕۆیشتن بۆ ئاو پەیداكردن، گوندەكە واتە “خدر شێخۆ” چۆڵ و هۆڵ بوو، كەسی تیا نەمابوو، بەڵام سەگەكان رێگایان لێگرتین بۆ چوونە نێو گوندەكەو هێرشیان بۆهێناین، چونكە سەگەكان لەلایەك برسیان بوو، لەلایەكی تریشەوە جەستەی ئێمە بۆنی خوێنی لێدەهات، هەرچۆنێك بوو ئاومان پەیدا كردو بەرەو رەزو باخەكەی “حەجی” بە رێكەوتین.
لەم كاتەدا سەفوان و هاوڕێكانی هەست بە دەنگە دەنگ دەكەن و لە پەنجەرەی ژوورەكانەوە رۆشنایی دەبینن، بۆیە وەك خۆی دەڵێ”: پەلەمان كرد لە هەڵهاتن بە ناو
درختەكاندا هەتا گەیشتینە سەر شەقامی گشتی نێوان قەیرەوان و شنگال، یەكێكمان ڕۆیشت بۆ پشكنینی رێگاكە، كە بینی كەس نیە بانگی كردین، كاتژمێر دەی شەو بوو، بەرەو رەزو باخێك ڕۆیشتین نزیك شنگال لەوێ ئاومان دۆزییەوە، لەو رەزو باخەدا تەنها پیرە پیاوێك و پیرە ژنێكی تیا بوو كە خەڵكی تەل قەسەب بوون، داوای خوردنمان لێكردن پێمانیان وت ناتوانن خواردنمان بۆ ئامادە بكەن، ئیتر لەوێوە بەرەوگوندی سۆلاخ ڕۆیشتین و لە كاتی پەڕینەوە لە شەقامەكە تەرممان دەبینی كە كوژرا بوون، لە كاتژمێری 12ی شەو گەیشتینە گوندی “قەنێ”، پێش گەیشتنمان بۆ بەرزاییەكانی چیا ئاومان لێبڕا، نەماندەتوانی سەربكەوین، بۆیە لە ناوچەی “پیری عورا” جارێكی تر ئاومان هەڵگرت و بۆ ڕۆژی دوایی گەیشتینە ناوچەی “مەزار شەرەفەدین” و چوار ڕۆژ لەوێ ماینەوە.
جگە لەم شەش كەسە، هەریەك لە “عەلی عەباس ئیسماعیل” و “عیماد خدر جەدعان” كە ئەوانیش دانیشتووی كۆجۆبوون، توانیبویان بگەنە سەرچیا، “عەلی” لە كۆمەڵكوژییەكە رزگاری بوو، بەڵام “عیماد” لە 12 كەسی خێزانەكەی بە جێمابوو، چونكە خۆی لە كرێكاری بوو لە پارێزگای سلێمانی.
6
سەرنج و بۆچوونی جۆراو جۆر لە سەر كۆمەڵكوژی كۆجۆ لە سەردەستی دەوڵەتی ئیسلامی داعش تۆماركراوە یان وتراوەو دەوترێ، بەڵام دیارترینیان ئەوەیە كە گوندی كۆجۆ ژمارەیەكی پێوانەیی لە پێناو بڕواو سرووتە ئاینیەكان و خاكدا تۆماركرد، ئەو كۆمەڵكوژییەش بەرامبەریان كراوە پەڵەیەكی شەرمەزارییە بە نێو چاوانی دووژمنانی و ئەنجامدەرانیەوە.
شاهید حاڵەكان باسی ئەوە دەكەن ڕۆژی هەینی واتە 17-8-2014 ئەمیری ناوچەی شنگال “ئەبو حمزە خاتوونی” كە هەندێك بە “ئەبو حەمزە ئەل حەمیدی” ناوی دەبەن یان بانگیان دەكرد، هێزێكی زۆری “داعش”ی بەرەو گوندەكە هێناوە لەگەڵ ئۆتۆمبێلی گەڵابەو شۆفەڵ وحەفارەو راستەوخۆ ڕۆیشتوەتە ناو قوتابخانەی ناوەندی گوندەكەوە.
یەكێك لە دەربازبوانی گوندەكە بە ناوی “نافز هادی حەسەن” لەدایکبووی 1997 و خوێندكار لە پۆلی “10”ی خوێندنی كوردی، بەم شێوەیە باسی كۆمەڵكوژییەكەی گوندی “كۆجۆ”ی كردو دەڵێ”: داعش هەموو خەڵكەكەیان لە ناو قوتابخانەكە كۆكردەوە، هەموو زێڕو پارەكانیان برد لە گەڵ مۆبایلەكانمان، داوایان لێمان كرد ببینە مۆسڵمان، ئێمەش داواكەیانمان رەد كردەوەو وتمان واز لە بیرو باوەڕی خۆمان ناهێنین.
“نافز” دەڵێ: داعشەكان كۆمەڵێك لە خەڵكەكەیان بردو لە نێویاندا من، یەكێكیان داوای لێم كرد ئاو لەگەڵ خۆم هەڵگرم، بینیم وەجبەی دووەم سەردەخەنە سەر ئۆتۆمبێل، منیش لە گەڵ باوكم سەركەوتم، بە دووری “500م” لە گوندەكەوە لە دۆڵێكدا ئۆتۆمبێلەكان وەستان، داوایان لێمان كرد دابەزینە خوارەوەو لە سەر ئەژنۆ دانیشن، داواكەیانمان جێبەجێكردو ئەوانیش دەستیان كرد بەگوللەبارانكردنمان، تەرمی كوژراوەكان كەوتن بە سەرماندا، من خۆمم لە نێو تەرمەكاندا بینیەوە، باوكم لە كوژراوەكان بوو، دەستم لێدا، لاشەكەیم جوڵان گیانی تێدا نەمابوو لەوێ ژیانی لە دەستدا.
“نافز” باسی هەڵهاتنەكەی بەم شێوەیە دەكات و دەڵێ”: بینیم دوان لە هاوڕێكانم لە شوێنی كۆمەڵكوژییەكە هەڵهاتن یان دوور كەوتنەوە، منیش خۆم ئامادەكرد بۆ ڕاکردن و ماوەیەک ڕامكرد، یەكێك لە داعشەكان دەستڕێژی لێم كرد، ناچاربووم بەرەو شوێنی كۆمەڵكوژییەكە بگەڕێمەوەو لە نێو تەرمی كوژراوەكاندا خۆم حەشاردا.
“نافز” دەڵێ”: فڕۆكەكان گەشتنە سەرئاسمانی گوندەكە، ئیتر داعشەكان هەڵهاتن، ژمارەی كوژراوەكان كە من ژماردم حەوت كەس بوون، كە دۆخەكە هێمن بوەوە جارێكی تر دەستم كردەوە بە ڕاکردن، یەكێكی تریش لە رزگاربوەكان بوە هاوڕێم، گەیشتینە رەزو باخێكی نزیك، لەوێ ئاومان دۆزیەوەو دەم و چاومان شوشت و ئەوەندەی توانیشمان لە گەڵ خۆمان ئاومان هەڵگرت، دەستمان بە رێكردن كردەوەو گەیشتینە هەتا گەیشتینە ناو رەزو باخێكی تر، بینیمان داعشەكانی تێدایە بۆیە بە تەنیشتیدا ڕۆیشتین و نەچوینە ناوی، دوای تێپەڕاندنی رەزو باخەكە گەیشتینە چوار كەسی تر، كە ئەوانیش “سامح بەسی موراد، سەعد موراد، كجی عەمۆ، فارس شەهاب كتی” بوون.
“نافز” دەڵێ”: گەیشتینە رەزو باخێكی تر، كە تەنها دوو پیرە پیاوو پیرە ژنێكی تیابوو، پرسیاری ئەوەیان لێ كردین كە ئەم رەزو باخە هی ئێمەیە؟ وایانزانی ئێمە خاوەنین، چونكە ئەوانیش لە دەستی داعشەكان هەڵهاتبوون، پێمان وتن نا ئێمە خاوەنی نین، ئاویان پێداین ودۆڵەكەی تەنیشت رەزو باخەكەمان تێپەڕاند، لە رێگا تەرمی دووشەهیدی ئێزدیمان بینی ولەوێشەوە بەرەوگوندی “قەنێ” ڕۆیشتین وگەیشتینە رەزو باخێكی تر.
بەرەو چیا بەرێكەوتین، ئاومان لێبڕا، شوانێكی ئێزدیمان بینی، سەرچاوەیەكی ئاوی پێشانداین، ئاومان خواردەوەو ئەو نانەمان خوارد كە شوانەكە پێی داین، پاشان بەرێكەوتین، دوای سێ ڕۆژ هێزەكانی چیا رێگایان بەرەو سوریا بۆكردینەوەو لە وێشەوە بە ئۆتۆمبێلێكی گەڵابە كە تەرمی كوژاروێكی تیا بوو بەرەوزاخۆ هاتینەوە.
7
“سامح بەسی موراد” یەكێكە لەو شەش كەسەی لە كۆمەڵكوژی گوندی “كۆجۆ”وە رزگاریان بوە، خوێندكاری پۆلی سێیەمی ناوەندی بوە، ئەو بەشێك لە كۆمەڵكوژییەكەمان بۆ دەگێڕێتەوە، بەو شێوەی كە خۆی بینیویەتی و یەكێكە لە شاهێد حاڵەكان.
“سامح” دەڵێ”: من لە وەجبەی سێیەم بووم، كاتێك تەرمی كوژراوەكانی وەجبەكانی پێشووترم بینی، لە گەڵ یەكێكی تر لە خەڵكی گوندەكە، خۆمان بە دوای ئۆتۆمبێلەكەدا هەڵواسی، داعشەكانیش دەستڕێژیان لێكردین و یەكێك لە قاچەكانی برادەركەم فیشەكی بەركەوت، بۆیە ناچاریان كردین بەرەو گوندەكە هەڵبێین بە مەبەستی خۆحەشاردان، لەم كاتەدا لەهەموو لایەكەوە دەستڕێژی گولەمان لێدەكرا، گەیشتینە ناو گوندەكەو ئەوانیش ماڵ بە ماڵ بە دوامانەوە بوون، هاوڕێكەشم لەبەرئەوەی پێکرابوو ئازاری زۆر بوو، یەك كاتژمێری تەواو بە دوامانەوە بوون، ئێمەش لە گەوڕی ئاژەڵی یەكێك لە ماڵەكاندا خۆمان شاردەوە.
لەم كاتەشدا “سامح” خەمی هاوڕێ بریندارەكەی دەخواو وەك خۆی دەڵێ”: بە پارچەیەك قوماش برینی هاوڕێكەم پێچایەوە، دوای تێپەڕبوونی ماوەیەك ویستمان بە ئاراستەی قوتابخانەكە دەربچین، بەڵام بینیمان داعشەكان بە دوای ئەوانەدا دەگەڕێن كە لە رووداوەكە رزگاریان بوە، بۆیە بە ئاراستەی شوێنی كۆمەڵكوژییەكە دەرچوین.
“سامح” دەڵێ”: تەنها 12 كەس لە خەڵكی گوندەكە مابوونەوە “من، سەفوان عمران رەشۆ”و دوای ئەوەش “نافز هادی حەسەن” بانگی كردین و دوای ماوەیەك ڕۆیشتن گەیشتینە ئەوانی تركە بووین بە “6” كەس، لە باخێك شتێكی سادەمان خوارد كە سەربە گوندێكی عەرەب بوو، تا كاتژمێری “7” ماینەوەو دواتر لەگوندی “خدر شێخۆ” ئاومان هەڵگرت و بەرەو رەزو باخی “باسمە” بەرێكەوتین، كە گوێمان لە دەنگی داعشەكان بوو، ناچاربوین بەرەو ڕۆژهەڵاتی رەزو باخەكە بڕۆین كە دەگەیشتەوە گوندی “قەنێ” و لەوێشەوە بۆ مەزاری “شەرەفەدین” و لەوێش “قاسم شەشۆ” پێشوازی لێكردین و بۆماوەی سێ ڕۆژ لای ئەوان ماینەوە.
8
“عەلی عەباس ئیسماعیل مەندەكانی” لەدایکبووی 1964، کە مامۆستا بوو لە قوتابخانەی گوندی “كۆجۆ”، ئەویش یەكێكە لە رزگاربوانی كۆمەڵكوژیی گوندەی کۆجۆ، ئەو بەم شێوەیە باسی رزگاربوونی لە كۆمەڵكوژییەكە دەكات ودەڵێ”: لە ڕۆژی 3-8-2014 هێزی پێشمەرگە پاشە كشێی كرد، بەشێك لە دانیشتوانی گوندەكەمان ئاوارە بوون، من خۆم و خێزانەكەم لەگەڵ خێزانی هاوڕێیەكم كە ماڵێكی هەبوو لە شنگال، بەرەو ئەوێ ڕۆیشتین و لە ماڵی هاوڕێكەم ماینەوە، ویستمان دەربچین بە ئاراستەی منارەی شنگال، بەڵام دەست ڕێژی گولەیان لێكردین، ناچارگەڕاینەوەو لە مزگەوتی “عەبد لرەحمان” شوێنمانیان هەڵكردبوو، لە شوێنێك خۆمان حەشاردا تا كاتژمێری سێی پاش نیوەڕۆ، هاوڕێكەم وتی”: با بچین بۆ ماڵی یەكێك لە ناسیاوەكانمان بە ناوی “حەسەن حەمادە”، ئێمە ژمارەمان دەگەیشتە “40” كەس، بۆیە هەر “10”كەس و دابەشی سەر ئۆتۆمبێلەكان بووین، هەموومان خەڵكی گوندی كۆجۆ بووین، پێشتر كەس و كارەكەم زۆربەیان دەرچووبوون بەڵام لە ناوەندی قەزای شنگال لە نزیك شوقەكانی “ڤیان” شەهیدكرا بوون.
مامۆستا عەلی دەڵێ: وەجبەی یەكەم گەشتنە ئەو ماڵەی بۆی ڕۆیشتن، بەڵام وەجبەی دووەم كە من و خێزانەكەم و ئەوانی تربووین، داعش دەستگیریان كردین و هەموو شتەكانمانیان برد، من خۆم “18” ملیۆن دینارو بڕێكی زۆر زێڕو بەڵگەنامەی فەرمی خێزانەكەم پێبوو، هەموویان برد.
رێك لە كاتژمێری “3” پەیوەندییان پێمانەوە كرد، وتیان رێكەوتنێك لە نێوان ئەمیری دەوڵەتی ئیسلامی داعش “ئەبو حەمزە خاتونی” و شێخی مەندەكان لە كۆجۆ “ئەحمەد جاسۆ” كراوەو پارێزراو دەبین، دیاربوو مەبەستی ئەم ئەمیرە “ئەبو حمزە خاتوونی” ئەوەبوو هەموو خێزانەكان لە چیا بێنە خوارەوە بۆ ئەوەی بە تەواوی كۆمەڵكوژییان بكات، بۆیە داوای لە “ئەحمەد جاسۆ” كردبوو پەیوەندی بە هەموو شێخەكانی ئێزدییەكان بكات و دڵنیایان بكات لە ئاسایش و پاراستنیان، چونكە نایەوێ لە برسی و تینوێتی بمرن، بۆیە باشترە بۆیان بگەڕێنەوە بۆ نیوماڵەكانیان. لە بەر ئەمە “ئەحمەد جاسۆ” دڵنیاببوەوەو خێزانەكانیش پێیان باش بوو لە گوندەكە دەرنەچن، پێشیان وابوو ئەوانەی تریش لە چیا دێنە خوارەوەو دەگەڕێنەوە بۆناوگوندەكە.
مامۆستا عەلی بەوردی ئەوەش دەگێڕێتەوەو دەڵێ”: دوای دوو كاتژمێر، پەیوەندیمان بە گوندەكەوە كرد، دڵنیایان كردین كە ئەوان پارێزراون، یەك كەس دەستی بۆنەبردوون و تەنانەت یەك رستەشیان پێنەوتوون، پێشیان وتین لە كاتی گەڕانەوەتان ئاڵای سپی بكەنە سەر ئۆتۆمبێلەكانتان، بۆئەوەی لە رێگادا یان کە گەیشتنە پرسگەكان بزانرێ ئێمە جەماعەتی “ئەبو حمزە خاتوون”ین، بەم شێوەیە رێكەوتین بۆ گەڕانەوە، لەناو شار روو بەڕووی پشكنین و پرسیاركردن بوینەوەو ویستیان ئازارمان بدەن، لە سەرەتادا ئۆتۆمبێلی توێتای دەبڵ قەمەرەی مەرزیەكەیان لێ سەندین ودزییان، تەنها چوار ئۆتۆمبێل ماینەوە، لە پرسگەی باشووری شارەكە پرسیاریان كرد ئێوە كێن؟ وتمان ئێمە جەماعەتی ئەبو حمزە خاتوونین.
دەشڵێ”: وتیان بەڵام پێویستە لە پێشماندا ببنە موسڵمان یان بێنە ناو ئاینی ئیسلام، هەروەها شایەتمان بێنن و بیروباوەڕی خۆتان واز لێبێنن بۆ ئەوەی رێگاتان بدەین لە شار دەربچن. پرسیاری ئەوەشیان كرد ئەم پارچە پەڕۆیانە چیە بەسەر ئۆتۆمبێلەكانتانەوە؟ وتمان ئەمە ئاڵای سپیە یان ئاشتی. وڵامیان داینەوەو وتیان”: كەواتە ئێوە كێ بە دووژمن دەزانن؟ لە شۆفێرەكەش پرسیاری ئەوەیان كرد كە بیروباوەڕی ئێزدی چیە؟ دوای راوێژكردن لە نێوخۆیاندا لە بارەی ئەوەی چی لەم ئێزدیانە بكەن، كە ئەم تێكەڵەیە بوون عەرەبی “كجلە، متیوتە، عفریە، خاتوونی”، وتیان لە دوای ئەو ئۆتۆمبێلە “ئیسعاف” كە هی خۆیان بوو سەر بكەون، بەرەو ناوشارومزگەوتی “عەبدل رەحمان”، لەوێ كەوتە گفتوگۆو راوێژ لە بارەی چارەنوسمانەوە، دوای گەڕاندمانیانەوە بۆ هەمان پرسگەی پێشوو، گوێم لێبوو دەیانوت”: چی لەمانە بكەین؟
هەروەها مامۆستا عەلی دەڵێ”: جارێكی تر كەوتینەوە دوایان بەرەو مزگەوتی “عەبدل رەحمان”، بەڵام پێش گەیشتنمان پێمانیان وت”: بگەڕێنەوە بۆ گوندەكەتان”، پێدەچوو پەیوەندییەكی تەلەفۆنیان كردبێت، ئێمەش بەرەو گوندەكەمان ڕۆیشتین، لە رێگا پرسگەیەكی تر هەبوو، پێمان وتن ئێمە لە جەماعەتی “ئەبو حمزە خاتوون”ین، كاتێك گەیشتینە ناوگوندەكە بینیمان هەموو چەكەكانیان لە خەڵكەكە سەندوە، مۆڵەتیشیان بۆ داناون لە ڕۆژی چوار شەممە 6-8 بۆ 10-8 سەرپشكیان كردوون یان “بە موسڵمان بوون یان سەربڕین”.
مامۆستا عەلی دەڵێ”: رێكەوتنێك لە نێوان خەڵكی حاتەمیە لەم ماوەیەدا هەبوو، كە ئەحمەد جاسۆ پەیوەندی دەكرد بە شێخە عەرەبەكان بۆ ئەوەی دەروازەیەك بدۆزێتەوە بۆ رزگاركردنی خەڵكەكە، یەكێك لە شێخە عەرەبەكان ئایەتی تۆبەی بۆ “ئەبو حمزە خاتوونی” نوسی و “ئەحمەد جاسۆ”ش رادەستی “ئەبو حمزە خاتوونی” كرد، كاتێك ئایەتەكەی خوێندەوە وتی”: ئەم ئایەتە پەیوەندی بە ئێوەوە نیەو ئەوان دووحاڵەتیان لەپێشەو نابێتە سێهەم، ئەویش ئەوەیە “یان موسڵمانبوون یان سەبڕین”.
باسی ئەوەش دەكات ودەڵێ”: دوای دوو ڕۆژ كۆمەڵێك لە خەڵكی گوندەكە هاتن و موژدەی ئەوەیان داینێ، كە “خاتوونی” وازی لە گوندەكە هێناوە، بەوەی لە شوێنی خۆیان بن و مومارەسەی سرووت وداب ونەریتی خۆیان بكەن لە چوارچێوەی ئسوڵدا، دەست وەرنادەینە ناوكاروباری ئاینیان، بەراستی ئەمە بۆ ئێمە خۆشییەكی گەورە بوو، هەواڵەكەش بە خێرایی لەناو هەموو گوند نشینەكاندا بڵاو بویەوە، هاوكات هەموو دانیشتوانی گوندی حاتەمیەش لەماڵ دەرچوون، بەڵام گڵۆپی ماڵەكان نەكوژێنرایەوەو موەلیدەی كارەبایش ئیشی دەكرد، بەمەش داعشەكان بەوەیان نەزانی كە خەڵكەكە دەرچوون بەرەو چیا.
دوای هەڵهاتنی دانیشتوانی حاتەمیە، مامۆستا عەلی وردتر باسی گوندی كۆجۆو رەفتارەكانی دەوڵەتی ئیسلامی داعش دەكات ودەڵێ”: دوای ئەوە دەستیان كرد بە گرتنی چواردەوری گوندەكەمان لە هەموو لایەكەوە بۆ ئەوەی شتێكی وەك ئەوەی حاتەمیە نەكەین، لە ڕۆژی 12-8-2014 كۆمەڵێك ئۆتۆمبێل هاتن بۆ میوانخانەی گوندەكەو لەگەڵ سەرۆك عەشیرەت گفتوگۆیان كرد، گوێم لێبوو دەیان وت مۆڵەت نامە دەدەنە هەموو دانیشتوانی گوندەكە، دیارە عەشیرەتی مەندەكانی ئێزدی ئەم گوندانە دەگرێتەوە “تەل قەسەب، كۆجۆ، حاتەمیە، عەزاویە، شەهوانیە، عین فەتحی”، هەروەك دەیانوت رێكەوتنێك لە شێوەی رێكەوتن لە گەڵ مەسیحیەكان دەكرێ، پارەوزێرەكانیان پێدەدرێ لە بەرامبەر دەرچوون بەرەوچیا، دانیشتوانی گوندە بەم داواكارییە رازی بوون.
مامۆستا عەلی دەڵێ”: ڕۆژی هەینی 15-8-2014 ئێمە كۆمەڵێك گەنج لە یەكێك لە شوێنەكانی ناو گوندەكە كۆببوینەوە، بینیم حەفارەو شۆفەڵ هاتنە ناو گوندەكەوە، بە گەنجەكانم وت كێ لە پشتی ئەم شۆفەڵ و حەفارانەوەیە؟ دوای یەك كاتژمێر نزیكەی چل ئۆتۆمبێل كە چوارییەكانیان پێكردو چەكەكانی سەریان بە بەتانی داپۆشیبوو بەرەو قوتابخانەی دواناوەندی گوندەكە هاتن.
باسی ئەوە دەكات، كە داعشەكان فەرمانیان كردوە هەموویان لەوێ كۆببنەوە، هەروەها هەرچی پارەو زێڕو سامان و ئۆتۆمبێلیان هەیە هەمووی لە گەڵ خۆیان بێنن، بۆ ئەوەی لە بەرامبەریدا بیانێرن بۆچیای شنگال، دەشڵێ”: لە دەرگای قوتابخانەكە یەكێك پشكنینی دەكردومۆبایلەكانی لێوەردەگرتین، دواتر لە راڕەوی قوتابخانەكە رایانگرتین، هەریەكەو یەك دانە بوتڵ ئاویان پێداین، ئۆتۆمبێلەكانیشیان بە تەنیشت قوتابخانەكەوە راگرت، داوایان لە ئافرەتەكان كرد بچنە نهۆمی دووەم و پیاوەكانیش لە نۆهۆمی یەكەم بمێننەوە.
دەشڵێ”: كاتێك ئەبو حەمزە خاتوونی هات بۆ قوتابخانەكە، داوای كرد “ئەحمەد جاسۆ” بچێت بۆلای، داوای لێكرد هەرچی پارەو ماڵ هەیە بخرێتە ئەو جانتا رەشەوە، هەموان داواكەیان جێبەجێكرد، دوای ئەوە “خاتوونی” قسەی كردو وتی”: پێتانمان وت واز لە جاهلیەت بێنن و ببنە موسڵمان بەڵام وڵامی ئەمرەكەی ئێمەتان نەدایەوە، ئێستاش كێ لە ئێوە دەیەوێ واز لە بیرو باوەڕەكەی بێنێ لە سەرماڵ و سامان و گوندەكەی خۆی دەمێنێتەوە، بەڵام ئەوانی تر دەریان دەكەین بۆ چیا. بەدوای ئەودا موختاری گوندەكە “ئەحمەد جاسۆ” وتی”: ئەی خەڵكی گوند من دەردەچم بۆ چیا ئەوەی لە گەڵم دێ با بێت، ئەوەشی دەیەوێ لە گوند بمێنێتەوە هیچ لاریمان نیە. هەموو خەڵكەكە بەیەك دەنگ وتیان “لە گەڵت دەردەچین بۆچیا”.
هەروەها “خدیدە باپیری” كە یەكێكە لە هاوڕێكانی “ئەحمەد جاسۆ” دەڵێ”: بەردەوام لە پەیوەندیدا بووم لە گەڵیدا، لە ڕۆژی پێنج شمە واتە ڕۆژێك پێش كۆمەڵكوژییەكە ئاگادارم كردەوە متمانە بەوانە نەكات، بیریشم خستەوە چیان كرد بە كەس و كارەكەمان لە گوندی حەردان.
عەلی دەڵێ”: ئەمیری دەوڵەتی ئیسلامی داعش “ئەبو حەمزە خاتوونی” داوای لە خەڵكی گوندەكە كرد، وەجبە وەجبە سەربكەونە سەر ئۆتۆمبێلەكان، لە سەر بەڵێنی دەركردنیان بۆ چیا، یەكەم وەجبە “30 بۆ 40” كەس بوون، بە دوو ئۆتۆمبێل پاسەوانی دەكران، لە لێواری دۆڵێك نزیك لە گوندەكە بە دووری “500م” لای ڕۆژئاواوە كۆمەڵكوژكران، بەڵام ئێمە گوێمان لە دەنگی تەقە نەبوو ئەوەش لە بەر هۆكاری قەرەباڵغی ناوەوە. لە وەجبەی دووەم لە ئۆتۆمبێلێكی جۆری “كیا” سەركەوتم، بەڵام لە رێگا هەستمان كرد لە سەرجادە لایدایەوە بەرەو رەزو باخێك كە بیری ئیرتوازی تێدابوو، لە پێشی هەموو بیرێك حەوزێكی قوڕینی تێدابوو بۆ گلدانەوەی ئاو، كە پانیەكەی “25” مەترو قوڵیەكەی “2 بۆ 3″ مەتر بوو، داعشەكان هاواریان دەكرد بە سەرمانداو دەیانوت” خێرا، بچنە ناو حەوزەكە، سەرتان نەوی بكەن، اللە اكبر، دەوڵەتی ئیسلامی دەمێنێ”و ئیتر دەستڕێژی گوللەیان لێكردین.
مامۆستا عەلی روونتری دەكاتەوەو دەڵێ”: بە شێوەیەكی بازنەیی بە دەوری حەوزەكەدا وەستابوون، هەموویان دەستڕێژیان دەكرد، دوای كەمێك وەستان، لاشەكان بەسەریەكا كەوتبوون لەناو حەزەكەدا، گوێم لێبوو یەكێكیان دەیوت”: لە دەستڕێژەكانتان تەركیز لە سەر سەریان بكەن، جارێكی تر دەستڕێژیان لە سەر سەرمان كرد، دوای چارەكە كاتژمێرێک وازیان لێمان هێنا، بانگم كردو وتم”: كێ بریندارەو ئەتوانێ خۆی رزگار بكات و لە حەوزەكە بێتە دەر؟
“من و سەعید موراد بەسی، دڵشاد سلێمان قاسم” لە حەوزەكە دەرچوین و بە زەحف بەرەو ڕۆژئاوای حەوزەكە ڕۆیشتین، لەوێ حەوزێكی ترهەبوو بینیمان كۆمەڵێكی تر كوژراوی تیایە، نەمانزانی پێش ئێمە یان دوای ئێمە كوشتویانن، لە لای باكووری رەزو باخەكەوە بە دووری “8” كیلۆمەتر رەزو باخێكی تر هەبوو گەیشتینە ئەوێ، من و هاوڕێكەم “سەعد موراد” لە ژێر كەل و پەلە كۆنەكاندا خۆمان شاردەوە تا تاریك داهات، بەڵام هاوڕێكەی ترمان بەردەوامبوو لە ڕۆیشتن بەرەو گوندە عەرەبیەكان، لەم كاتانەدا گوێمان لە دەنگی فرۆكە بوو لە سەر ئاسمانی گوندەكە بەڵام دیاربوو بەرز بوو، هەروەها گوێمان لە دەنگی گوللەباران بوو، دیارە كۆمەڵ كۆمەڵ خەڵكەكەیان دەبردو دیانكوشت، چاومان لە دووكەڵ بوو لە گوندەكەوە بەرزبوەوە، نەمانزانی دووكەڵی سوتاندنی گوندەكەیە یان هی قەسفی فڕۆكەكانە؟
سەرەڕای ئەوەی بۆ عەلی و هاوگوندییەكانی لە بەردەم كۆمەڵكوژی و پاكتاوكردندا بوون، بەڵام یادەوەری یارمەتیداوە لە هەموو رزگاربوەكان زیاترو وردتر رووداوەكە بگێڕێتەوە، بەردەوام دەبێ و دەڵێ”: لە كاتی مانەوەمان لە رەزو باخەكە دوای دوو كاتژمێر، شۆفەڵمان بینی بەرەو شوێنی تاوانەكە هاتن، نازانم تەرمەكانیان داپۆشی یان ئەو تەرمانەیان دەكردە ناو حەوزەكەوە كە لە دەرەوەی حەوزەكە كوشتبویانن؟ دوای ئەوەش دوو ئۆتۆمبێل هاتن بۆ رەزو باخەكە بەدوای رزگاربوەكاندا دەگەڕان و ئەو ناوەیان دەپشكنی، ئیتر شەو داهات، دەرچوین و روومان كردە دۆڵی “نەخیلە”، بە رێگای خاكی “ئەل برایز” و لەوێشەوە هەردوو دۆڵی “ڕۆژئاواو ڕۆژهەڵات”مان بڕی و گەیشتینە “تاوەرەكە”، كاتژمێری “12”ی شەو چوینە ناو گوندی “ر”، ئێمە برینداربوین، لە دەرگای ماڵێكماندا، كە دەرگای كردەوە بێ ئەوەی داوای یارمەتیان لێبکەین لەناو باخچەی ماڵەكەیان خۆماندا بە زەویدا، پێمان وتن ئێمە خەڵكی گوندی كۆجۆین، ئەوەی روویدا بوو بۆمان گێڕانەوە، ماڵەكە هاوڕێكەمیان ناسیەوە، برینەكانمانیان تیماركرد، پێمانیان وت “: ئێمە لەلایەن دەوڵەتی ئیسلامی داعش ئاگاداركراوین، ئەوەی هاوكاری ئێزدی یان شیعی بكات لێپرسینەوەی لەگەڵ دەكرێ، لە بەر ئەمە داواتان لێدەكەین بڕۆن. (پێویستە ئەوە ساغ بکرێتەوە ئەو ماڵە چی بوون عەرەن بوون یان کورد ؟)
بە رێگای دۆڵێكدا گەیشتینە گوندی “ن” باكووری قەزای شنگال، گوێمان لە دەنگی بانگدان بوو، هیچ دەرفەتمان نەبوو دەبوایە بچینە ناو گوندەكەوە، پیاوێكی پیرمان بینی بەرەو مەزگەوت دەرۆیشت بۆ نوێژی بەیانی، سڵاومان لێكردو چیرۆكی كۆجۆمان بۆ باسكرد، تا ڕۆژی دوای لای ئەو ماینەوە، بۆ مێژوو دەیڵێم من برینەكەم سەخت بوو، یەكێك لە زانا ئاینیەكان چارەسەری بۆكردم، لە ڕۆژی دووەم وتی”: كەسێك هەیە دەتگەیەنێتە سووریا لە بەر ئەوەی برینەكەت سەختە، بۆیە كەسێك هەیە لە رەزو باخێكی نزیك دەتانگەیەنمە ئەوێ لەگەڵ هاوڕێكەم “دڵشاد سلێمان قاسم” گەیشتینە رەزو باخەكە لە نێوان “دۆمێزو قابوسیە”، پێشی وتین بگەڕێن بۆ هاوڕێكەی ترتان، گەڕاین و نەمانبینیەوە، رەزو باخەكە لە سەرجادەی گشتی بوو، شەوگەڕاینەوە بۆ گوندەكەو چوینە ماڵێكی تر، هاورێكەشم لەوێ مایەوەو خۆم چومە مالێكی تر، سێ ڕۆژ لەوێ ماینەوە ئەوان دەترسان لە برینەكەم، شۆفێری تاكسییەك وتی”: من بە 2000 هەزار دۆلار دەیگەیەنمە زاخۆ، لە سەر ئەمە رێككەوتین، بەڵام بۆ ڕۆژی دووەم ناتوانم بەوكرێیە بتگەیەنم كەمە، داوای 8000 هەزار دۆلاری كرد، باوكم و كۆڕەكەم شەهید بوون لە كۆمەڵكوژییەكە، لە زاخۆش تەنیا مامەیەكم لەوێیە، پەیوەندیم پێوەكرد سوێندی خواردو وتی: وەڵاهی ناتوانم ئەومەبلەغە بدەم.
عەلی دەڵێ”: دوای ئەوە كسێكی تر هەبوو پەیوەندیمان پێوەكرد وتی دوای چەند ڕۆژێك دەتگەیەنم، لەم كاتەدا “خالد” برای هاوڕێكەم “سەعید” كە ئەویش واتە “سەعید” لە كۆمەڵكوژییەكە رزگاریببو، گەیشتە گوندەكە هەرسێكمان لە رەزو باخەكە یەكترمان بینی، خاوەنی ماڵەكە ئاوی بۆ هێناین و مۆبایلمان وەرگرت و لە رێگای دۆڵێكەوە بەرەو زەیتوونە بە رێكەوتین بۆ ئەوەی بگەینە چیای شنگال.
لە چوارڕییانی مەركۆی شنگال، هەستمان بە تیشكی سەوزی لیزەری كرد، وتمان تازە ئاشكرا بووین، زۆر بە خێرایی خۆمان گەیاندە رەزو باخەكەی زەیتوونە، ئۆتۆمبێلێكی داعش بەرەو ڕوومان هات، بەڵام ئێمە خۆمان حەشاردا، ئۆتۆمبێلەكە تێپەڕبوو، لە تاریكیدا ماینەوەو بەرەو دۆڵی سەرسار كەوتینە رێ، كەچی ئۆتۆمبێلێك لە تەلعەفەرەوە بەرەو شنگال هات، دیسان خۆمان شاردەوەو دواتر گەیشتینە گوندی سۆلاغ، بۆ ماوەی نیوكاتژمێر سەگەكان رێگایان لێگرتین بچینە ناو گوندەكە، ئیتر من كەوتم و هێزم لەبەر بڕا، نەمدەتوانی رێبكەم، هاوڕێكەم سەرەڕای شكانی دەستی بەڵام لە سەرپشتی هەڵمی گرت، من داوام لێكردن ئەوان سەربكەون بۆ چیاو من لێرە دەمێنمەوە، یەك شەو لەوێ و لە سەربەردەكان و لە ترس ودڵەڕاوكەو برسێتی و تینوێتی مامەوە، لەگەڵ گریانی بەردەوام بۆكەسوكارەكەم وكۆمەڵكوژكردنیان.
بەیانیەكەی بۆ ئاو دەگەڕام لە گۆڕستانێكی نزیك، دەبەیەك ئاوم دۆزیەوە، خواردمەوە بەڵام تینوێتیمی نەشكان، لە نزیك قەراج كەسوكارەكەم ئۆتۆمبێل و گەڵابەیەكی زۆریان جێهێڵا بوو، لەناو ئۆتۆمبێلەكان بۆ ئاودەگەڕام، مەقتورەیەكی ئاوم بینی بەڵام دیاربوو هیچی تیا نەبوو، لە سۆندە دەگەڕام، چونكە زۆربەی ئۆتۆمبێلەكان بۆبانزین لە گەڵ خۆیان هەڵی دەگرن، سۆندەیەكم دۆزیەوە، بە سۆندەكەو لە رادێتەری تراكتۆرەكانەوە چەند دەبەیەك ئاوم پڕكرد، كەم كەم تەسفەیەم كرد بۆ خواردنەوە، بۆ ڕۆژی دووەم بەرەو چیا كەوتمەرێ.
عەلی لێرەوەو بەم شێوەیە چیرۆكەكەی تەواو دەكات و دەڵێ”: دوای ماوەیە لە سەركەوتن بۆ سەرچیا، ئاوم لێبڕا، شوانێكم بینی، بانگم لێكرد كە من بریندارم و تینومە، داوای ئاوم لێكرد، پێی وتم ناتوانم لە دۆڵەكە بپەڕمەوە چونكە دۆڵەكەی نێوانمان زۆر قوڵ بوو، پێی وتم كەمێك وەرە بۆ لای ڕۆژئاوا لەوێ دەتوانم پەڕینەوەیەك هەیە دەتوانم هاوكاریت بكەم. بەرەوئەوشوێنە كەوتمە رێ، دیاربوو كۆمەڵێك گەنج گوێیان لە بانگە بانگم بوە بۆ شوانەكە، یەكسەر بەرەو لای من هاتن، نان و تەماتەو ئاویان هێنا، داوایان لە هاوڕێكانیان كرد گوێدرێژێك ئامادە بكەن، سەریان خستمە سەر گوێدرێژەكە بۆ بارەگای ” ی ب ك”و لەلایەن دەستەیەكی پزیشكی چارەسەریان بۆكردم، داوایان كرد بمگەیەننە نەخۆشخانەی “دیرك” لە سوریا، بەڵام كە پێشمەرگە زانیان من لەوێم ئۆتۆمبێلێكیان ناردو دوای ئەوەش ئۆتۆمبێلێكیان ئامادەكرد بۆم بۆسوریاو لەوێشەوە بۆ هەرێمی كوردستان و لە گەڵ گەیشتنم داخلی نەخۆشخانە بووم.
9
“سەبری خەلەف موراد” تەمەن 1967، كە یەكێكی ترە لە دەربازبوەكانی گوندی كۆجۆ، بەم شێوەیە ئەوەی بینیویەتی باسی دەكات و دەڵێ”: لە ڕۆژی 3-8 كاتێك هەواڵی ئەوەمان بیست كە “گر عزێرو گرزرگ” گیراوە، لە گوند دەرچوم بەرەو چیا، نزیكەی بیست ئۆتۆمبێل بووین كە هەمووی خێزان و ژن و مناڵ بوو، براكانم لە پێش منەوە دەرچوون، من بە بۆنەی بانزین كردنەوە دواكەوتم، پەیوەندیم پێیانەوە كرد، دەركەوت هەر كە سەرەتای قافڵەكەیان گەشتوەتە شەنگال لەلایەن دەوڵەتی ئیسلامی داعش دەستگیركراون.
بۆیە من رێگاكەم گۆڕی لە سایلۆكەوە بەرەو چیای شنگال، لە نزیك سایلۆكە داعش دامانیانە بەردەست رێژی گوللە، بەڵام من نەوەستام و بەرەو تەلعەفەرو ناوچەی قەنێ ڕۆیشتم، لە ناخۆشترین ژیاندا حەوت ڕۆژ لە چیا مامەوە، بەڵام دڵمان لای كەس و كارەكانمان بوو لە گوندی كۆجۆ.
تێبینی”: هەموو دەربازبوەكان لە كۆمەڵكوژی گوندی كۆجۆ لە وەجبەی یەكەم و دووەم و سێهەمن، بەڵام لەو وەجبەكانی تر كەس دەنگ و باسی نیەو پێدەچێ هەموویان كۆژرابن، چونكە هیچ زانیاری و سەرەداوێك لە بارەی چارەنوسیانەوە نیە، ئەمەش ئەو گریمانەیە پشڕاست دەكاتەوە كە داعشەكان هەستیان بەوە كردبێت لە وەجبەی یەكەم و دووەم و سێیەم چەند كەسێك رزگاریان بووبێت بۆیە لە وەجبەكانی تر پلانی تریان هەبووەو نەیان هێشتووە كەس دەربازی بێت”.
سەید “ق، ك” كە هێشتا لەناوچەكەیە دەڵێ”: بەدوای گۆڕە بە كۆمەڵەكاندا دەگەڕام لە گوندی كۆجۆ، لە بەردەم بیری ئیتوازییەكاندا سێ حەزوی قوڕین هەیە كە گۆڕی بە كۆمەڵی لێیە، هەروەها لە نزیك ماڵە نوێیەكەی “ئەحمەد جاسۆ” دەستی یەكێك لە كوژراوەكان لە ناو خۆڵەكەوە دەرچوبو، بۆیە بە خۆڵ دام پۆشیەوە، واش پێدەچێ لە ژێر ئەو تەپۆڵكە خۆڵانەدا گۆڕی بە كۆمەڵی گەورە بوونی هەبێت. (هەقە ئەوە رونبکرێتەوە چۆن لەناوچەکەدا ماوەتەوە ؟!)
بەڵام مناڵێك كە هی “حەبیب كلش جەزا”یە لە سەرەتای مانگی تەشرینی دووەمی 2014 گەڕاوەتەوە دەڵێ”: 13 ڕۆژ لە قوتابخانەیەكی تەلعەفەرو 14 ڕۆژی تر لە قوتابخانەیەكی هەمان شار ماینەوە، كاتێك لەگەڵ دایكماندا بردمانیان خواردنیان بۆهێناین، من زۆرم برسیبوو بەڵام سەرەڕای برسێتیەكەشیان كەسم نەبینی نان بخوا.
“ق، ك” دەڵێت كاتێك گەڕامەوە بۆگوندی كۆجۆ، بەبیانوی یاریكردن لە گەڵ مناڵەكان ئەو ناوەم پشكنی بە مەبەستی دۆزینەوەی شوێنی گۆڕەكان، بە تایبەت لە شوینی بیرە ئیرتیوازییەكان ونزیك ماڵی ئەحمد جاسۆ.
لە كاتی دەرچونمان لە كۆجۆ لە سەرەتای تەشرینی دووەمی 2014، لە ماڵێكی كۆن نزیك گوندەكە خۆمان شاردەوە، ئێمە پێنج كەس بووین “من ودایكم و خوشكەكەم و ئافرەتێك لە گەڵ مناڵەكەی”، بە رێگای خێرخوازێك لە موسڵەوە گەیاندمانیانە دهۆك.
مناڵێكی “فەرەج حاجم جەزا” تەمەن 2003 بەم شێوەیە چیرۆكی خۆیان دەگێڕێتەوەو دەڵێ”: لە قوتابخانەی كۆجۆ لە گەڵ دایکماندا دەرچووین، لە تەلعەفەر بۆ ماوەی 16 ڕۆژ لە دایكمانیان جیاكردینەوە، قورعانیان پێدەخوێندین و كاتێك كە هەڵەمان بكردایە مامۆستا دینیەكە لێمانی دەدا، لەو كاتەی براگەورەكەم و خوشكەكەمیان بەرەو شوێنێكی نادیاربرد، هەرئەوكاتە باوكم و مامەكانمان لە قوتابخانەی كۆجۆ لە دەستداو چارەنوسیان نازانین.
ئەم مناڵە دەڵێ”: دوای ئەو ماوەیەک بردمانیان بۆ لای دایكمان، دوایش دابەشمانیان كرد بە سەرهەردوو گوندی “قزیل قێوو كەسر میحراب”، دوای ماوەیەك لە ناخۆشی و ئازار چەشتن، هەڵهاتین، لەناو قوڵایی دۆڵەكاندا خۆمان دەشاردەوە، تا گەیشتینە چیای شنگال لە رێگای “پیرا ئاورا”و دوایی بە ئۆتۆمبێل بردمانیانە لوتكەی چیاكەو لەوێشەوە بە فڕۆكە بۆ دهۆك گواستراینەوە، لە رێگاش فڕۆكەكە لەلایەن داعشەوە تەقەی لێكرا بەڵام هیچ زیانێكی بەرنەکەوت و کاریگەری نەبوو.
هەموو ئەو ئافرەتانەی هاتوونەتەوە، دەڵێن كاتێك لە قوتابخانەكە دەرچووین، بینیمان یەك پیاو لەناو قوتابخانەكە نەماوە، تەسفیەیان كردبوون، لە گەڵ “س، ق” چاوپێكەوتنم ئەنجامدا لە مەعبەدی لالش، ئەو وتی”:
ئێمە لە نهۆمی دووەمی قوتابخانەكە بووین پێش دەركردنمان، لە رێگای رۆشناییەكەوە بینیم شێخی عەشیرەت “ئەحمەد جاسۆ” لە گەڵ داعشەكان وەستاوە، رووخساری بێتاقەتی پێوە دیاربوو، دیاربوو هەستی بە خراپی دۆخەكە كردبوو، كاتێكیش بە هاوڕێكانم وت”: كوانێ پیاوەكان؟ ئەمە “ئەحمەد جاسۆ”یە تەنیایە ؟ مەگەر لە گەڵ ئەبو شەهاب رێكەوتن نەكرا هەموو خەڵكەكە بەرەو چیا بڕۆن؟ لەم كاتەدا خێزانەكانیان ئاگادار كردەوە لە نهۆمی دووەم بێنە خوارەوە، هەموو ئافرەت و مناڵەكانیان سەرخستە سەرئۆتۆمبێلەكان لە كاتژمێری سێی پاش نیوەڕۆ، دوای یەك ڕۆژ مانەوە هەموو سەرپۆشەكانیان لە سەر ئافرەتەكان كردەوە، كچەكانیان بردو بە ئێمەشیان وت بچنە سەرەوە واتە نهۆمی دووەم شیر بدەنە مناڵەكانتان.
مناڵە گەورەكانیان لە دایكەكان جیاكردەوە، مامەڵەیان زۆر دڵڕەقانە بوو، هەمان شەو سێ كچی جوانیان بردونەگەڕانەوە.
لە ڕۆژی دووەمدا بە ئۆتۆمبێلی جۆری پاس كاتژمێری 12ی شەو بەرەو قوتابخانەیەكی ناو تەلعەفەر گوێزامانیانەوە، دەركەوت ژن و مناڵەكانی گوندی كۆجۆ هەموویان لەوێ بوون لەگەڵ ژماریەكی زۆری تری ژن و مناڵی ئێزدی، شوێنەكە بۆنێكی ناخۆشی لێدەهات، مامەڵەیان زۆردڵڕەقانە بوو، 15 ڕۆژ لەوێ ماینەوە، ڕۆژانە یەك سەمون و كەمێك پەنیریان پێدەداین، بۆ یەك هەفتە یەك سابونیان پێدەداین، ئێمە نزیكەی 500 كەس دەبوین، وتیان دابەشی سەر گوندە شیعیەكانتان دەكەین “هەڵگەڕاوەكان لە ئیسلام” بە ووتەی ئەوان، ئێمە ڕەتمان كردەوەو وتمان كوا پیاوەكانمان؟ چارەنوسیان چی بەسەرهات؟
پێمانیان دەوت دەبێت دەستبەرداری بیروباوەڕەكەتان بن، لێمانیان دەدا، دەیانویست بمانبەنە گوندە شیعیەكان، بردمانیان ودەیانوت بۆخۆتان شت ومەكەكانیان بەكار بێنن، سی ئافرەت لە یەك ماڵدا بووین، لەم گوندە یەك پیاوی تیا نەمابوو، پشكنین بەردەوام بوو بە تایبەت بۆمۆبایل دەگەڕان، بە ڕۆژ مۆبایلەكانمان لە ژێر عەرز دەشاردەوەو بە شەو پەیوەندیان لە كەسوكارمانەوە دەكرد.
ئەو باشی ئەوەش دەكات و دەڵێ”: لە یەكێك لە ڕۆژەكاندا هاتن “50” ئافرەتیان برد، دوای چەند ڕۆژێك هاتن ئەوئافرەتانەیان دەبرد كە شویان كردبوو بەڵام چاویان تێبڕیبوون، پێكهەڵپژان لە نێوان داعشەكان و ئافرەتە بەتەمەنەكاندا بوو، چونكە دەیانەویست رێگایان پێنەدەن خێزانی كوڕەكانیان ببەن، لە بەرامبەردا داعشەكان ئامێری ئاسنیان بەكارهێنا لە دژیان، دەستی زۆریان بە لێدان شكاندا، تەقەیان بە سەرماندا رووەو ئاسمان كرد، بە بێ ئیرادەی خۆیان ئافرەتەكانیان بەرەو شوێنی نادیار برد.
لە كاتی هەڵهاتنمان سەگەكان بۆمان هاتن و دەوەڕین، وتمان ئێستا داعشەكان دێن و دەستگیرمان دەكەنەوە، دوای دە كاتژمێر لە رێكردن گەیشتینە ناوچەی كارگەیەك، لەوێ خۆمان حەشاردا لە دووری كارگەكەوە، بە ڕۆژ خۆمان دەشاردەوەو بەشەو رێمان دەكرد، تا گەیشتینە ناوچەی “خانێ”، پیاوەكانی ئێزدی لە پێشوازیماندا بوون ، یەك شەو لە “پیری ئاورا” ماینەوە، هەروەها پێنج شەو لەلای “قاسم سمۆ” ماینەوە، ئەویش خەڵكی كۆجۆ بوو لە چیا بوو، دواتر بەفڕۆكە بەرەو دۆهك گواستراینەوە، ئەوكاتە هەستم بە رزگاربوون كرد.
دوان لە خوشكی مێردەكەم ئەشكەنجەی زۆر دران، لە سەر عەرز درێژیان كردن، دواتر ئۆتۆمبێلیان بە سەر قاچیاندا هێنا، ئەمەش بووە هۆكاری شكاندنی هەردوو قاچیان، لە پێش چاوی هەموان بانزینیان پێداكردن و وتیان ئێستا دەیانسوتێنین، بۆ ئەوەی ئەوانی تری پێبترسێنن وهەوڵی هەڵهاتن نەدەن.
10
ئافرەتێكی تری دەربازبوو لە دەستی دەوڵەتی ئیسلامی داعش “ز، س، ج” تەمەن 26 ساڵ كە شووی نەكردوە، بەم شێوەیە باسی كۆمەڵكوژی كۆجۆ دەكات و دەڵێ”: لە ڕۆژی 16-8 هەموومانیان لە قوتابخانەی كۆجۆ كۆكردەوە، هەموو پارەو زێڕو مۆبایلەكانیان كۆكردەوەو كردیانە ناو جانتایەكەوە، ئێمە باوەڕمان وابوو وەك مەسیحیەكان مامەڵەمان لە گەڵ دەكەن.
هەروەها دەڵێ”: پیاوەكانیان بە ئۆتۆمبێلەكانی خۆیان بردو هیچ شتێك سەبارەت بە چارەنوسیان نازانین، ئێمەیان سەرخستە ناو ئۆتۆمبێل و بردینیان بۆ ناو پەیمانگای شنگال نزیك سۆلاغ، یەك ڕۆژ لەوێ ماینەوە، سەرپۆشەكانیان لە سەری ئافرەتەكان كردەوە، بە ئافرەتەكانیان وت، بچنە نهۆمی دووەم شیر بدەنە مناڵەكانتان، من برازایەكەم گرتە باوشەوەو وتم ئەمە مناڵمە، كاتێك كە ئافرەتە گەنجەكانیان برد بۆ شوێنێكی تر، بۆ لای عەسرەكەی مناڵە گەورەكانیان لە دایكەكان جیاكردەوە، هاوارو ناڵەی دایكەكان دەگەشتە ئاسمان، دواتر ئافرەتە بەتەمەنەكانیان ناردە شوێنێكی تر، ئێمە ژمارەیەك ئافرەتی كەم لە گەڵ مناڵە بچوكەكان ماینەوە، شەوێك هاتن سێ ئافرەتی جوانیان برد، پرسیاریان لە من كرد وتیان ئایا تۆ شووت كردوە؟ كوا مناڵەكەت؟ پێم وتن ئەمە مناڵەكەمە، بۆ ڕۆژی دوای بە ئۆتۆمبێلی جۆری پاس بردمانیان بۆ قوتابخانەیەكی تەلعەفەر، زۆر قەرەباڵخ بوو شوێنی وەستانیش نەبوو، شوێنەكە لەناخۆشی و ئازار وەسف ناكرێ، مناڵەكان داوای ئاوی ساردیان دەكرد، كەس وڵامیانی نەدەدایەوە، پاسەوانەكان ئاوی ساردیان دەخواردەوە، مامەڵەیان زۆر دڵڕەقانە بوو، بچوكترین پاسەوان خەڵكی تەلعەفەربوو، 14 ڕۆژ لەوێ ماینەوە، دواتر بردینیان بۆ گوندی توركمانە شیعەكان لە “قزیل قیو” بە تەنیشت “كسر محراب” لە باكوری قەزای تەلعەفەر، چونكە توركمانە شیعەكان بۆ خوارووی عێراق كۆچیان كردبوو، دووكەسی بەتەمەنم بینی كە پێشووتر كچەكانیان لێ رفاندبوون، داعشەكان هاتن كچەزاكانیان ببەن ئەوانیش هێرشیان كردە سەریان، بەچاوی خۆم بینیم كە داعشەكان چۆن بە عەسای ئاسن لێیانیان دەدا بەتایبەت لە سەریان و خوێن لە بەرچۆڕانیان، یەكێكیان سوێندی خوارد كە وەڵاهی ئەو سەرپۆشە هەڵدەگرێ كە بەسەرمەوە خوێناوی بوەو بە هەموو جیهانی پیشان دەدەم بۆ ئەوەی ریسوایان بكەم و دەیڵێم ئەمانە چ جۆرە مرۆڤێكن لە سەر ئەم خاكە دەژین. بۆچی بەم وەحشیەتە مامەڵە دەكەن؟ بۆماوەی سێ مانگ لەوێ ماینەوە، لەوێ خەڵكێكی زۆری كۆجۆو شەهوانی لێبوو كە ئەوانیش لە عەشیرەتی مەندەكانین.
ئەم ئافرەتە باسی ئەوەش دەكات و دەڵێ”: پرسیاری پیاوەكانمان لە پاسەوانەكە كرد، وتی پرسیار لەوانە بكەن كە دەستگیریان كردن، پێم وتن من تەمەنم گەورەیەو شوم كردوە، كوڕی پورەكەم رفێنراوە، منیش خێزانی ئەوم، زۆربەی ئافرەتەكان تفیان دەكردە دەم و چاویان ومنیش یەكێك بووم لەوان، ئێمە لە حاڵەتێكی زۆر ناڕەحەت بوین و بەردەوام جلی دڕاو پیسمان لە بەردەكرد بۆ ئەوەی نەمانبەن.
هەروەها باسی ئەوەش دەكات و دەڵێ”: خواردنەكان كاتیان بەسەرچووبوو، مناڵەكان تووشی وشك بوون و ناوسك چوونی بەردەوام بوون، ئامادە باشیمان كرد بۆ هەڵهاتن و دەشمانزانی ئەمە ئینتحارە، كاتژمێری حەوت و نیوی شەو، حەوت ئافرەت و چواردە مناڵ بۆی دەرچوین بەرەو دیوار بەندی گوندەكە، بە كەتەر تیلی پەرژینەكەم بڕی و لە ژێریەوە بە سكەخشێ چوینە ئەودیوا، لە پێشدا مناڵەكانمان كردە ئەودیودا، دواتر ئافرەتەكان ئینجا پەڕینەوە، دوای ئەوە بەرەو چیای ئەشم كەوتینە ڕێ، ئێمە دەمانزانی كەسوكارەكەمان لە رێگا بەرەو چیا ماندووبوون و برسێتی و تینوێتی و ئازاری زۆریان چەشتبوو، بەڵام ئێمە بڕیارماندابوو “یان مردن یان گەشتن بە شوێنی پارێزراو”، ئێمە بە شەو رێمان دەكرد، بە ڕۆژیش خۆمان حەشاردەدا، بە شەو مناڵەكان نەدەخەوتن لە رێكردندا بووین، بەڵام بە ڕۆژ دەوەستاین وخۆمان حەشار دەدا دەخەوتن خەوێكی قوڵ بە درێژایی ڕۆژ، بەڵام گەورەترین كێشە كە ڕوو بەڕووی دەبوینەوە كێشەی “ئاو” بوو، لە چیاوە دووكەس لە رێگای “شێخ شامۆ شێخۆ” راسپێردرابوون پەیوەندیمان پێوە بكەن بەمۆبایل، رێنماییان دەكردین، لە نێوان ماوەیەک بۆ ماوەیەکی رێكردنمان بەرەو چیا، لە كاتی نزیكبوونەوەمان لە چیا سەید قاسم سمو پێشوازی لێكردین كە خۆی خەڵكی گوندی كۆجۆ بوو، خزمەتێكی زۆری پێشكەش كردین ودواتر گەیاندینینە هەرێمی كوردستان.
11
“ف ع ع” تەمەن 1999 لە گوندی “ص” ئەو هێشتا بوكی دوو مانگە بوو کە ڕوبەڕوی ئەو تاوانە درندانەیەی تیرۆرستانی داعش بووەوە. سەبارەت بە چیرۆكی پڕ ئازاری خۆی دەڵێ”: لە ڕۆژی 3-8-2014 بەشێك لە خێزانەكەمان بەو ئۆتۆمبێلەی هەمانبوو دەرچوون، من و هاوسەرەكەم و باوكی ماینەوە چونكە یەك ئۆتۆمبێلمان هەبوو، ئێمە بڕوامان وابوو بەس ترسمان هەیە، ئەگەرنا داعش ناتوانن لێمان نزیك ببنەوە، بەڵام ئەوەشمان دەوت لێرە كێ داكۆكیمان لێدەكات؟ بۆیە لە كاتژمێری هەشت و نیوی بەیانی لە ماڵ دەرچوین، ئۆتۆمبێلی داعشەكانمان بینی بەرەو لای ئێمە دەهاتن، دامانیانە بەردەستڕێژی گوللە بەبێ هیچ پرسیارو لێپرسینەوەیەك، هاوسەرەكەم فیشەكێك بەرسكی كەوت، باوكی فیشەك بەر سەری كەوت و یەكسەر كەوت، دووكەسمان شەهید بوو، دووكەس لە نزیك من بەركەوتن هاوسەرەكەم و باوكی و خۆشم بریندار بووم.
هێزم لە دەستدا لەبەردەم خوێن لێ ڕۆیشتنی برینەكەم، وێنەی هاوسەرەكەم و باوكی كە گیانیان لە دەستداو خوێنیان لێدەڕۆیشت، دایكی هاوسەرەكەشم هاواری دەكرد، ئیتر من ئاگام لە خۆم نەما، كە چاوم كردەوە بینیم لە نەخۆشخانەی بەعاجم كاتژمێری هەشتی ئێوارە بوو.
باسی ئەوەش دەكات ودەڵێ”: لە نەخۆشخانە مامەڵەكردنیان زۆر دڵ رەقانە بوو، بە تایبەت ئەو دكتۆرانەی سەربە داعش بوون، خواردنەكان پیس بوون، برینەكەی منیش زۆر قورس بوو گوللەکە لە پشتەوە لێی دابووم و لە پێشەوە دەرچوبوو، بۆیە حەڤدە ڕۆژ لە سەرجێگا كەوتم، خەسووشم بە تەنیشت جێگاكەمەوە بوو، لێرە زۆر برینداری تری لێبوو كە خەڵكی شنگال بوون. دوای ئەوە وتیان هەموو بریندارەكان لە سێدارە دەدەن، كاتژمێری نۆو نیوی بەیانیان دیاریكرد واتە ڕۆژی 20-8-2014، هەروەها وتیان خەڵكی ناوچەكەش ئامادە دەكەن، لیژنەی سەرپەرشتیار تایبەت بە لە سێدارەدان بریاری خۆیدا، ئامادەكارییان بۆ لە سێدارەدانمان كرد، ناوەكانمانیان نوسی، نوسراویان بۆ خەلیفەی موسڵمانان كرد بۆ ئەوەی رەزامەندی دەرببڕێ، هەمان ڕۆژ ئامادەمانیان كرد بۆ جێبەجێکردنی بریاری لە سێدارەدان، لە بەرگریان وهاوار هیچمان نەدەبینی.
ئێمە ژمارەمان زۆر بوو، وڵامی خەلیفەش ئەمە بوو” هەر كەسێك دەستبەرداری ئاین و بیروباوەڕەكەی بێت و ببێتە مۆسڵمان ئەوا خۆی لەمردن رزگار دەكات”، ئەمە بوو كە زانایەكی ئاینی داعش پێی راگەیاندین، هەروەها ئەوەشی وت”: هیچتان لە سەرنیە تەنها شایەتومان بێنن”، دوای ئەوەی ئێمە رەدمانكردەوەو ئەوانیش ڕۆیشتن، بڕیاری لە سێدارەدانی بەكۆمەڵیان هەڵوەشاندەوە.
ئەم ئافرەتە باسی ئەوەش دەكات ودەڵێ”: دواتر بردمانیان بۆ ئۆردگای تەل بەنات، دوای ئەوە بۆ گوندی كۆجۆ، دوومانگ لەوێ ماینەوە، كۆجۆ پڕكرابوو لەوخەڵكانەی لەم هەموو شوێنە ئێزدی نشینەكانەوە گرتبویانن و هێنابوویان، هەموو ڕۆژێك سێ جار سەرژمێری پیاوەكانیان دەكرد لە بەردەم دەرگای مزگەوتەكە، ئەوەی ئامادە نەبوایەو نوێژی نەكردایە بە هەڵگەڕاوە لە قەڵەمیان دەدا، چارەنووسی هەڵگەڕاوەش كوشتن بوو.
هەروەها باسی ئەوەش دەكات ودەڵێ”: ڕۆژانە وانەی ئاینیان بە مناڵەكان دەوتەوە، ماڵەكەی موختاری پێشوو “ئەحمەد جاسۆ”یان كردبوە شوێنی نوێژكردن، ئێمە لە دۆخێكی خراپ بووین، بە تەمەنەكان لە هەردوو رەگەز كردبوە ناو یەك ماڵ كە ژمارەیان “38” كەس بوو، بە شێوەیەكی وا دڵڕەقانە مامەڵەیان لە گەڵیان دەكرد ناتوانم وێنای بکەم (وەسف ناكرێ)، پاسەوانەكانی داعش ڕۆژانە دەڕۆیشتن بۆ ئەم ماڵەو میزیان دەكرد بە گیانی بە تەمەنەكاندا، لە بەر ئەمە كەس نەیدەتوانی لێیان نزیك بێـتەوە لە بەر بۆنی ناخۆش، نەشدەبوو هیچ كەسێك رەتیبكاتەوە میزیان پێدا بكردایە، چونكە لێیان دەداو خراپتریان لێدەكرد، ئەم شێوازی ئەشكەنجەدانە باوەڕناكەم لە مێژوودا رووی دابێت بە هیچ شێوەیەك.
ئەو باسی هۆكاری هەڵنەهاتنیان دەكات و دەڵێ: نەماندەتوانی هەڵبێین لە كۆجۆ، لە بەر زۆری خاڵی پاسەوانی دەورو بەری گوندەكە، بۆ نموونە هەشت خاڵی پاسەوانی و لە هەریەكێكیان “7” پاسەوانی تێدابوو، كە پڕچەك كرابوون بە چەك و تفاقی سەربازی نوێ لە گەڵ دووربینی شەوانە.
ئەو راستیەكی تریش دەدركێنێ و دەڵێ”: لە ناو گوندەكە شوێنێكی گۆڕی بەكۆمەڵم بینی، كە بەدەستی داعش كەس و كارەكەم کوژرابوون، بۆنی مەرگم لێی كرد، هەروەها لە نزیك ماڵەكەی “ئەحمەد جاسۆ” گۆڕێكی تری بە كۆمەڵی گەورەی لێبوو، بە شێوەیەكی باش نەیانشاردبوەوە، بەشێك لە جەستەو دەست بە دەرەوە بوون، سەگی برسی ئەو ناوەش لاشەیان لێ دەرهێنابوو، یەكێك لە پاسەوانەكان خۆی وتی”: هەموو خەڵكی كۆجۆ كە رەدیان كردەوە ببنە موسڵمان و واز لە بیرو باوەڕی خۆیان بێنن كوشتمانن”.
هەمان ئافرەت راستیەكی تریش دەدركێنێ و دەڵێ”: مەلا بەكر كە بەرپرسی گوندی كۆجۆ بوو، رەتی كردەوە ئافرەتە ئێزدییەكان بفرۆشرێتە داعشەكان سەرەڕای ئیلحاحێكی زۆر لێی، چونكە ئەو لە گەڵ بازرگانێكی گەورەی قەتەری رێك كەوتبوو، بە جوملە هەموو ئافرەتەكان بفرۆشێ، هەروەها ئەم “مەلا بەكرە” پەیوەندی باشی لە گەڵ حكومەتی قەتەری و بازرگانەكانی هەبوو، هەموو شتەكانیش كە بۆمان دەهات لە قەتەرەوە بوو، لە سەری نوسراوو “مستوردە من قطر” یان نوسرابوو” صنع فی قطر”.
ئەوەش دەگیڕێتەوەو دەڵێ”: رێگرییان نەدەكرد، تەماشای تەلەفزیون بكەین، زۆربەی كاتەكانمان تەماشای رووداومان دەكرد، بەردەوام لە پەیوەندیدا بووم لە گەڵ خوشكەكەم كە لە دهۆك بوو، بە رێگای مۆبایل كە لەناو پرچەكەمدا شاردبوومەوە، بەردەوام دەمكوژانەوەو لە نیوەی شەو دەرم دەهێناو لە گەڵ خوشكەكەم ودایكم قسەم دەكرد.
ئەو بەردەوام دەبێت ودەڵێ”: دەركەوت مەلا بكر نەیدەتوانی بە جوملە بمانفرۆشێ، بۆیە هەركۆمەڵێكی دەناردە شوێنێك وەك دیاری بۆ چەكدارەكانی داعش، من وهاورێیەكم نسیبمان كەوتە “رقە” لە سوریا، پێش خۆرئاوابوون گەیشتینە شنگال، 15 داعشمان لە گەڵ بوو، ئەركەكەیان ئەوە بوو بمانگەیەننە زیندانی “سەبایەكان” لە “رەقە” و لەویش پەیوەندی بكەن بە چەكدارەكانی داعش، كاتژمێری شەش ونیو لەژوورێكی ماڵەكەدا نوێژی بە كۆمەڵیان كرد، هیچ رێگایەكمان بۆنەمایەوە تەنها “ئینتحار” خۆکوشتن نەبێت.
باسی ئەم ساتە دەكات و دەڵێ”: ئەگەر خوا رزگاری كردین ئەوە ژیان قازانج دەكەین، خۆ ئەگەر بشمانكوژن ئەوە ئێمە ئێستا بەرەومەرگێگی لە سەرخۆ دەچین”. پیڵاوەكانم لە بەردەم دەرگای ژوورەكە دانا، بۆ ئەوەی كە لە نوێژبوونەوە هەست نەكەن ئێمە دەرچوین، سویچی گلۆپەكەمان لە گەڵ خۆمان برد، بەهەموو هێزمان و بەخێرایی ڕامانكرد، بە ناو كۆڵان و شەقامەكاندا دەڕۆشتین، دوای ماوەیەك هەستمان كرد بە دوامانەوەو دەستڕێژی گولەیان لێكردن، بەڵام لە بەر ئەوەی شەوەكەی تاریك بوو هیچ گولەمان بەرنەكەوت، ئاراستەكەمان بەرەو چیا گرتەبەر بۆ ماوەی یەك كاتژمێر، هیچ ترس ودڵە راوكەمان نەبوو، بە هاوڕێكەشم دەوت “: مەترسە رابكە”، ئەویش بە هەمان شێوەو هەمان شتی دەوتەوە. گوڵە وەك وەك باران بە سەرماندا دەباری، لە دوورەوە رۆشنایی سەرچیاكەمان دەبینی و بەو ئاراستیە دەڕۆشتین، هەستم كرد هێزی بەرگری لە چیاكە وڵامی هێرشێكی داعشەكان دەدەنەوە، لێرە ئێمە كەوتینە نێوان دوو ئاگرەوە، دەست رێژی گوللە لە پێشەوە بۆمان دێ و هەروەها لە دواوەش، بەڵام ئێمە نەوەستاین لەڕۆیشتن.
بەم شێوەیە كۆتایی بە چیرۆكەكەی دێنێ و دەڵێ”: كاتێك چەكدارەكانی داعش نەیانتوانی بەرەوچیاكە بێن، چەكدارە ئێزدییەكان لە رێگای دووربینی شەوەوە ئێمەیان بینی، چەند كەسێكیان بەرەولای ئێمەهاتن تا ئێمە گەیشتینە لایان، كاتەكە دووكاتژمێری برد بە ڕاکردنی بەردەوام لە ژێر دەستڕێژی گولەدا، چوار ڕۆژ لە چیاماینەوەو دوای ئەوە بە رێیانكردین بۆ دهۆك.
12
نایف جاسۆ، تەمەن 1957 برای سەرۆكی عەشیرەتی مەندەكانی و دانیشتووی گوندی كۆجۆ، بەم شێوەیە باسی رووداوەكەی كۆجۆ دەكات و دەڵێ”: خەڵكی كۆجۆ لە ڕۆژی 3-8-2014 بەرەو چیا لە گوندەكەوە دەرچوون، بەشێكیان گەیشتن و بەشەكەی تر دەستگیركران و بەشێكی تریش گەڕانەوە نەیانتوانی بپەڕنەوە بۆ چیا.
بۆ ڕۆژی دووەم واتە 4-8-2014 ئەمیری داعشەكان “ئەبو حمزە خاتوونی” لە گەڵ “خەلیف ئەل عائد” كە عەرەبی گوندی “بەسكی ” لە عەشیرەتی “ئەل مەیتوتە” بوو هاتن بۆ گوندەكە، داوایان لە دانیشتوانی گوندەكە كرد چەكەكان تەسلیم بكەن، چەكێكی زۆر لە ناو میوانخانەی گوندەكە كۆكرایەوەو هەمویان بردو پێیان وتین”: هیچ ترستان لە یەرنیەو سێ ڕۆژ مۆڵەتیان بۆ داناین یان ئیسلامبوون یان كوشتن”.
ڕۆژێك دوای ئەوە پەیوەندیم كرد بە ئەحمەد جاسۆی برامەوەو پێیوتم”: ئەبو حەمزە خاتوونی لە گەڵمان دانیشت، منیش لە رێگای تەلەفۆنەكەوە سڵاوم لێكردو وتم ئێمە عەشیرەتێكی ئاشتیخوازاین و پەیوەندیمان بەهێزە لەگەڵ عەشایەری عەربی، بەم شێوەیە وڵامی دامەوەو وتی”: ئەحمەد بۆكاری چاكە هەموو شتێك دەكات”.
ئەحمەد جاسۆ دەستی بە جوڵە كرد لە گەڵ سەرۆك عەشیرەتە عەرەبەكان، شاندێكی پێكهێنان لە “12” كەس كە هەریەك لە ” محمود خاتوونی، مەحمەد حەمادی شمری، مالك نوری جاراللە، زەید خەلەف جاسم، حاچم مونیف ئەل حەروش، سالم ملا عەلو، رەئیس فەخز ئەل دۆشان ئەل شەمری، سەرحان ئەل تەحان” و كۆمەڵێكی تر.
شاندەكە بەرێكەوتن بۆ موسڵ و پەیوەندییان بە برای والی موسڵەوە كرد، بەڵام دەرفەتی دیداریی نەدان و داواکەیانی رەتكردەوە بە هۆكارو پاساوی سەرقاڵبوونی بە جەنگەوە، دوای دوو ڕۆژ پەیوەندییان كردەوەو وتی”یسیر خیر”، “10” ڕۆژ مۆڵەتیان دەدەینێ بۆ راگەیاندنی رای خۆیان، مۆڵەتەكە ڕۆژی 13-8-2014 كۆتایی هات و سەرۆك عەشیرەتە عەرەبەكان ئاگاداریان كردین و وتیان”: ئەمە دەقی قسەكانی والیە، ئێمە لەم قسانە مورتاح نین”، لەم ماوەیەدا داعشەكان دەهاتن بۆ میوانخانە، من و براكەم ئەحمەد جاسۆ لە پەیوەندیدا بووین لە گەڵ سەرۆك عەشیرەتە عەرەبەكان و خێرخوازان، بە مەبەستی دۆزینەوەی دەرەچەیەك بۆ كێشەكە.
هەندێ خەڵك پەیوەندییان پێمانەوە كردو وتیان”: لە خەڵكی كۆجۆ بوراون نایانکوژن، هەروەها پەیوەندییان بە “ئەحمەد جاسۆ” ی برامەوە كردو پێیان وت: هەواڵێك هەیە بەڵام زۆر لێی دڵنیا نین”، هەر لەم كاتەدا پەیوەندیم بە یەكێك لە شێخە عەرەبەكانەوە كرد كە لەناو شاندەكە بوو، وتی”: ئەم داعشانە نە متمانەیان پێدەكرێ ونەڕێزی سەرۆك عەشیرەتەكان و خاوەن تواناكان دەگرن”.
نایف جاسۆ وردتر باسی دەكات و دەڵێ”: خەڵكەكەیان ئاگاداركردەوە دەربچن بۆ سەرئیش و كارەكانیان، لە بەر ئەوەی والی مۆڵەتی 10 ڕۆژی داناوە، هەروەها رێگای نێوان قەزای بەعاج و كۆجۆیان كردەوە، منیش ئۆتۆمبێلێكی جۆری “كیا”م باركرد لە خۆراك بەرەو گوندەكە، ڕۆژی 13-8-2014، ئەوان داعشەكان لە ماڵی “ئەحمەد جاسۆ” خاڵێكی پاسەوانیان هەبوو، مامەڵەشیان خراپ نەبوو لەگەڵ خەڵكی گوندەكە.
ڕۆژی پێنج شمە پەیوەندیم كرد بە ئەحمەد جاسۆی برام و پێم وت ئایا دوای تەواو بوونی مۆڵەتەكە هاتوون؟ لە وڵامدا وتی “نا..
ترسەكەم زیادی كردو تەئكیدم لێی كردەوەو وتم”: بەیانی هەینیە، دوای نوێژ چارەنوستان یەكلایی دەبێتەوە؟ بەڵام دڵم ئارام نەدەبوەوەو دڵنیا نەبووم دەموت “خودایە لە ڕۆژی هەینی بمانپارێزە”، هەوڵمدا پەیوەندی بە هەندێ كەسایەتیەوە بكەم، بەڵام “ئەحمەدی برام”بەبێ پێشینە دەیانوت دڵنیابە هیچ شتێك روونادا، منیش پێموتن مادام ئەوان وەفایان بۆ بەلێنەكەی خۆیان نەبوو، خێر لەم مەسەلەیەدا نیە. هەروەها ئەحمەدی برام جەختی كردەوەو وتی”: من بەم شێوەیە قبوڵ ناكەم یان دەرمان بكەن بۆ چیا یان مردن، چونكە لە حاڵەتی مانەوەمان بەم شێوەیە خەڵك پڕو پاگەندە بڵاودەكەنەوەو دەڵێن بوینەتە موسڵمان، ئەمەیە من قبوڵی ناكەم لە خۆم و لە ناوبانگم، شەهید دەبم لەپێناو ئاینەكەم لە جیاتی ئەوەی پڕوپاگەندە بكرێ لێرەو لەوێ.
نایف دەڵێ: ڕۆژی هەینی 15-8 كاتژمێری نۆو نیوی بەیانی پرسیارم لە ئەحمەدی برام كرد، پێی وتم هیچی نوێ نیە، دۆخەكە وەك خۆیەتی. پێم وت: ئەمڕۆ من رەش بینم. وڵامی دامەوەو وتی”: مەترسە انشااللە هیچ نیە.
هەروەها دەڵێ”: دوای یەك كاتژمێر پەیوەندیم بە كوڕەكەمەوە كرد؟ پێم وت چی دەكەن؟ ئەو پێیوتم “: خەریكم گاز دەكەمە ناو مولیدەی كارەبایی گوندەكە، ئێمە لە گفتوگۆدا بووین، پێیوتم باوكە ئەوە هێزێكی زۆری داعش هاتنە ناوگوندەكەوە، ژمارەی ئۆتۆمبێلەكان زۆرن، ترس دایگرتم و پێشووتر هەستم بەمە كردبوو، دووبارە پەیوەندیم بە ئەحمەدی برامەوە كردەوە، پێیوتم ناتوانم قسەت لەگەڵ بكەم چونكە ئەوان لە میوانخانەكەم دانیشتوون و شەڕ لە دەم و چاویان دەبارێ، خوا خۆی بمانپارێزێ، دوای ئەوە موفیدی كوڕم وتی”: هەموو خەڵكەكەیان ئاگاداركردوەتەوە لە قوتابخانەكە كۆببنەوە”.
نایف دەڵێ”: لە قوتابخانەكە بە خەڵكەكەیان وتبوو كێ دەیەوێ لە سەرماڵ وكاری خۆی بمێنێ با بمێنێ كێش دەیەوێ بیگەیەنینە چیا دەیگەیەنین”، ئەحمەدی براشم بە خەڵكەكە دەڵێ”: گوێتان لێبووئەی خەڵكی گوند، ئێوە ئازادن كێتان لێرە دەمێنێتەوەوكێ نامێنێتەوە، من خۆم ئەڕۆم بۆچیا”، هەموو بە یەك دەنگ پێیان وتبوو “لە گەڵت دێین بۆ چیا”.
نایف دەڵێ”: چوار گۆڕی بەكۆمەڵ هەیە، دوانیان لە ڕۆژئاوایەو پێكەوەیە، لە باكووری گوندەكەش دووانی تر هەیە، لەم شوێنە حەوزی گەورەی قوڕین هەبوو كردویانەتە گۆڕستان بۆ خەڵكەكە”، هەروەها دەشڵێ: كۆمەلێك لە ناو حەوزەكە بوون و كۆمەڵێكی تریش لە دەورو بەری، هەمویانیان بە شۆفەڵ كردوەتە ناو حەوزەكەو دایان پۆشیون، هەروەها لە نزیك ماڵی ئەحمەد جاسۆی برام گۆڕێكی تری بەكۆمەڵ هەیە.
نایف روونتری دەكاتەوەو دەڵێ”: بڕوام وایە هەموو ئەو پیاوانەی ناو قوتابخانەكەیان كۆمەڵكوژكردوە، ئەمەشم لە رێگای زانیاری باوەڕپێكراو بۆ پشت ڕاست بوەتەوە، ئەوانی تریش لە لای ڕۆژهەڵات و لە ئەل سور، بە شێوەیەكی خێراو بە دەست رێژی گوللە كوشتویانن، لە شوێنی كوشتارگەگەش لە كاتی گوللە بارانكردنیانداو بە خێرایی تەنانەت تیایاندا بوە بە برینداری بە شۆفەڵ خۆڵیان كردوە بە سەریانداو دایان پۆشیون.
بە پێی ژێدەرو سەرچاوەكان، “360” كەس لە گوندی كۆجۆ كۆمەڵكوژكراون و لە نێو گۆڕە بە كۆمەڵەكاندان، “ئەحمەد جاسۆ” دواین كەس بوە لەناو قوتابخانەكەو بە تەنیشت قوتابخانەكەوە كوشتویانەو لە كۆی كۆمەڵكوژییەكەش “17” كەس رزگاریان بوە، كە بەشێكیان لەنێو ئەم چیرۆكە دێكۆمێنتیانەدا چاوپێكەوتنیان لە گەڵ كراوەو باسی بەسەرهاتەكەیان كردوە.
13
یەكێكی تر لە دەربازبوەكان لە كۆمەڵكوژی گوندی كۆجۆ، نەواف موراد بەسی لە دایکبووی ساڵی1990 ، بەم شێوەیە باسی رزگاربوونی خۆی دەكات و دەڵێ”: ئێمە لە وەجبەی سێیەم بووین، ژمارەمان 13 كەس بوو، بە مۆبایل وێنەمانیان گرت پێش كوشتنمان، پاشان دەستیان كرد بەگوللەبارانكردنمان، من و هاوڕێكەم بریندار بووین، بە تەنیشتیشمەوە “خەلەف خودێدە” بوو، یەكێكی تریش كە بریندار بوو بە ناوی “سەلام سەیدۆعوبێد”، لە خوا دەپاڕایەوە رزگاری بكات لەم ئازارەو بمرێ چونكە حاڵەتەكەی زۆر خەتەر بوو، ئێمە بەرەو گوندەكە هەڵهاتین و ڕامان كرد، بەڵام دوان لە داعشەكان لە یەكێك لە ماڵەكانەوە تەقەیان لێمان كرد، باش بوو بەرنەكەوتین. لەوێشەوە بەرەو “ئال خەربە” ڕۆیشتین و پاشان بەرەو دۆڵێك نزیك لە گوندەكە، كەخەڵك پاشماوەی شتە بەكارهاتوەكانیان تێفڕێدەدا، لە نێوان شتە فڕێدراوەكاندا خۆمان شاردەوە، لەم كاتەدا هاوڕێكەم بەرەو شوێنێكی تر هەڵهات و پەیوەندی نێوانمان پچڕا.
نەواف دەڵێ”: لەم شوێنە بۆ ماوەی حەوت ڕۆژ مامەوە، ڕۆژی دووەم دنیا زۆر گەرم بوو، زۆر تینووم بوو، بە سێ فیشەكیش بەركەوتبووم، بە شەو ڕۆیشتم بۆ یەكێك لە ماڵە نزیكەكان، ئاوم خواردو لە گەڵ كەمێك نانە ڕەق، ڕۆیشتمە سەربانی ماڵەكە، ناو گوندەكە زۆر هێمن بوو، تەنها دەنكی خوێندنی قورئان لە تەلەفزیونی یەكێك لە ماڵەكانەوە دەهات، لێرەوە زانیم داعشەكان لەناو گوندەكەن، دەبەیەك ئاوم هەڵگرت و گەڕامەوە بۆ ناو پاشماوەی شت ومەكە فڕێدراوەكان.
نەواف دەڵێ، دواتر زانیم بە مانەوەم لێرە باش نیەو بەهۆی برینەكەمەوە خوێنم لە بەر دەروا و دەمرم یان لەلایەن داعشەكانەوە دەستگیر دەكرێم، لە ڕۆژی حەوتەم كاتژمێری هەشتی ئێوارە بەرەو باشوور بەرێكەوتم، گەیشتمە رەزو باخێك لە گوندی “س”، كاتژمێری دەی شەو بوو، لە ماڵێك كردمیانە سەربانەكەیان و بۆ بەیانیەكەی هەندێ چارەسەریان بۆكردم لەلایەن خاوەن ماڵەكەوە، پاش چوار ڕۆژ مانەوە، ئێزدییەكی تری گوندی “ئەل نەسیریە” هات، بە تەمەن و نەخۆش بوو، داوای لە من كرد پێكەوە دەربچین، پێم وت تۆ ناتوانی رێكبكەی ودنیا زۆرگەرمە.
نەواف دەڵێ”: لە گوندەكە دەرچووم بەرەو سوریا، گەیشتمە گوندی “ك، ع” رەزی زەیتونی زۆری لێبوو، بەرەو ئەو پردە ڕۆیشتم لە رێگامدا كە درێژ دەبوەوە بەرەو ئاراستەی چیای شنگال، لە نێوان شنگال و بەعاج لە شەقامەكە پەڕیمەوە، بینیم پردەكە رووخاوەو ناتوانم بپەڕمەوە بۆ ئەوبەر، پاسەوانەكانی داعشیش لە دوورەوە تیشكی لایتەكەیان تێگرتم، سێ ماڵ لەم نزیكە هەبوو، لەرەزو باخەكانیان خۆم شاردەوە، گژو گیام بەسەرخۆمدا دا، بەیانیەكەی گوێم لە دەنگی خاوەنی رەزەكە بوو، بانگی دەكر: ئایا هیچ كەسێك لێرەیە؟ وڵامم نەدایەوە، دیاربوو گژو گیاكە بە تەواوی داینەپۆشیبووم بۆیە بینیمی، قسەكەی دووبارە كردەوە، زانیم هەستی بە بونم كردوە، بۆیە خۆم پاككردەوەو دەرچووم و پێموت”: منم دەخیلیت بم، چیرۆكی گوندی كۆجۆم بۆ گێڕایەوە، باش بوو هاوکاری کردم و بیست شەو لەلای ئەو مامەوەو زۆر سوپاسم كردو دوای گەڕامەوە بۆگوندی “س”.
نەواف دەڵێ لە رێگادا بەرەو گوندەكە، باران دەباری، عەرزەكە قوڕ بوو، نەمدەتوانی رێبكەم، بۆیە لە شوێنێك خۆم حەشاردا، دوای ئەوە بەشەوو بە سێ كاتژمێر رێكردن گەیشتمە گوندەكە، لەم گوندە زۆرێك لە خەڵكەكە هاوكاری دەربازبوەكانیان لە كۆمەڵكوژییەكە دەكرد، بەڵام لە ترسی پیاوەكانی داعش و لێپرسینەوە لە گەڵیان، بە شێوەیەكی نهێنی ئەمەیان دەكرد. من بۆ ماوەی سێ مانگ لێرە مامەوە، پەیوەندیمان كرد بە سەرۆكی عەشیرەتەكەمان “حوسێن برجس”، ئەویش پەیوەندی بە چەند كەسێكەوە كردبوو، بە مەبلەغی “3000” هەزار دۆلارو بە ناسنامەی ساختەوە بەڵام بە وێنەی خۆمەوە، بە ناوی “نەواف عومەر مەحمەد” دانیشتوی قەزای “بەعاج”، دەربازم بكەن، كەسێكم لە گەڵ بوو بۆ شنگال، لە ناو شار راوێژیان لەنێوان یەكتردا كرد، لە پرسگەی “شنگال تەلعەفەر” لە ناسنامەیان دەپرسیەوە، من لە گەڵ یەكێكیان سەركەوتم بە ئۆتۆمبێلی گەورە “لۆری”، دووپاسەوان لە پرسگەكە بوون، نەوەستان و پەڕینەوە بەرەو موسڵ، داواكەیانم بۆنان خواردن رەتكردەوەو پێم وتن”: بەس با بگەینە موسڵ و بپەڕینەوە بۆ كەركوك، پێی وتم ترست لەناو شارنیەو ناسنامەت هەیەو وێنەی خۆتی پێوەیە، وەك هەموو عەرەبێك دزداشەت لە بەركردوە. ڕۆیشتینە بازاڕی موسڵ و هەندێ كەل و پەلیان بۆكڕیم و پاشان چومە لای سەرتاش، سەرتاشەكە وای هەست كرد من داعشم، چونكە بۆ ماوەی سێ مانگە نەمتوانیوە تەراش بكەم، بۆیە پێی وتم : زیاتر سوكی بكەمەوە؟
نەواف دەڵێ”: لە دوای ئۆتۆمبێلەكەی ئەو كەسەی لە گەڵم بوو سەركەوتم لە موسڵەوە بۆ كەركوك، لە یەكەم پرسگە دوای پشكنینی ناسنامەكە لە بازگەکە دەرچوین، ترس داگیری كردبووم، دوای ئەوە بە ماوەیەك پرسگەیەكی تر، داوام لە شۆفێرەكە كرد دوان لە پاسەوانەكانیان هەڵبگرێ و بیانگەیەنێـتە پرسگەی تەنیشت كەركوك، دوو داعشیان لە گەڵم سواركرد، دەستیان بە پرسیاركردن كرد لێم”: تۆ خەڵكی كوێی؟ بۆ كوێ دەڕۆی؟ ئایا پەیوەندیت كردوە بە دەوڵەتی ئیسلامیەوە؟ هەوڵمدا لە گەڵیان نەكەومە گفتوگۆ، بەڵام رێگاكە دوورو درێژ بوو، ئەوانیش بە پرسیار ئیحراجیان دەكردم.
لە گۆڕەپانێكی گەورە نزیك كەركوك لە ئۆتۆمبێلەكە دابەزیم و سوپاسی ئەوانەم كرد لە گەڵم بوون، سەركەوتمە سەر ئۆتۆمبێلێك بەرەو ناو كەركوك، لەوێش براكەم ئۆتۆمبێلێكی بە “400” چوارسەد هەزار دینارگرتبوو چاوەڕێمی دەكرد، بەو شێوەیە دەربازبووم و ئێستاش وا لە ناو هەیكەلێكی تەواونەکراوی “خانكێ” دەژین.
14
“خالد موراد بەسی” تەمەن 1983 كە یەكێكی ترە لە دەربازبوەكانی كۆمەڵكوژی كۆجۆ دەڵێ”: كاتێك لە قوتابخانەكە كۆبوینەوە، والی موسڵ و ئەمیری بەشی قەیرەوان “ئەبو حەمزە خاتوونی” لەوێ بوون، لە گەڵ هەروەجبەیەكدا، “ئەبو حمزە خاتوونی” بە ئۆتۆمبێلێكی جێب رەنگی سپی لەگەڵیان دەردەچوو بۆ ئەوەی سەرپەرشتی كۆمەڵكوژییەكە بكات.
لە وەجبەی دووەم “شەهاب ئەحمەد” كوڕە گەورەی سەرۆك عەشیرەت “ئەحمەد جاسۆ”مان لە گەڵ بوو، ئەمریان كرد ریزبین بە مەبەستی گوللەبارانمان، لێرەدا “شەهاب” بە ئەمیرەكەیانی وت”: ئێمە رێكەوتن لە نێوانماندا هەبوو بمانگەیەننە چیا بۆچی بەم خیانەتە هەڵسای؟ “خاتوونی” چەكی بیكەسی پێبوو، بە پێش چاومانەوە دە فیشەكی پێوەنا، دوایی داعشەكانیش ئێمەیان بەردەسڕێژی گوللەدا.
خالد دەڵێ”: ئێمە لە ڕۆژهەڵاتی گوندەكە بووین، بە دووفیشەك بەركەوتبووم، دوای یەك چارەك كاتژمێر چوار كەس لە كۆمەڵكوژییەكە ڕامانكرد، من ئەمانەم لە گەڵ بوون “نەزیر ئیبراهیم ئیسماعیل، عەزیز بەشار حولۆ، جمال خدر كەتر”، ئێمە برینداربووین و بەرەو گوندێكی عەرەب ڕۆیشتین، دوای 300 مەتر لە ڕۆیشتن ئۆتۆمبێلێكی داعشمان بینی بەرەو لای ئێمە دەهات، بە هاوڕێكانم وت”: رابكەن و خۆتان حەشاربدەن لە دۆڵەكەدا بەڵام نەیانتوانی لە بەر ئەوەی بریندار بوون، من هەڵهاتم و دوای ماوەیەك خۆم حەشاردا، كاتێك داعشەكان گەشتنە لایان هەمویانیان كوشت، بەڵام منیان نەبینی، شەوەكەی بەرەو حاتەمیە دەرچووم، لە رەزو باخێك لامدا بۆ ئەوەی ئاوپەیدا بكەم، لەوێشەوە بەرەو گوندی “سۆلاغ” و پاشان بەرەو چیا، دوای شەش ڕۆژو شەو، بە شەو رێم دەكردو بە ڕۆژ خۆم دەشاردەوە.
15
دەرباز بویەكی تری گوندی كۆجۆ” ا، م، ج” تەمەن 1992 بەم شێوەیە باسی بە سەرهاتی خۆی دەكات و دەڵێ”: كاتێك لە ماڵێك بووین لە “رەقە”، داوام لە خاوەن ماڵەكە كرد خەتی فەیسبوكم بۆ بكاتەوە، چونكە براكەم بریندارەو دۆخەكەی زۆر ترسناكە، بۆ ئەوە دڵنیابمەوە لە تەندروستی، چونكە كاتێك لە گوندەكە دەرچوین پەیوەندیم بە براكەمەوە كردو بە رێگای كامیرای فەیسبوك لە درزێكی ژوورەكەوە بەشێك لە ناوچەكەم گەڕەك و ناونیشانی ماڵەكەم بۆ وێنەگرت، بیرۆكەیەكم لە بەردەست بوو لە سەر ئەو ماڵەی تیای بووم و ئەو شوێنەی ماڵەكەی لێبوو.
ئەو دەڵێ”: پێم وت پێویستە “بەبراكەی” هەرچیتان لە دەست دێت بیكەن بۆ رزگاركردنم، بۆ ڕۆژی دووەم سەركەوتمە سەرسەربانی ماڵەكە كە دوو نهۆم بوو، جارێكی تر پەیوەندیم بە براكەمەوە كرد، وێنەی فەرمانگەی كارەبام گرت كە نزیك بوو لێمانەوە، هەروەها وێنەی گەڕەكەكەو ئەوماڵەی لێی دەژیاین و تەنانەت ماوەی دووری نێوان ماڵەكەو فەرمانگەی كارەباكەم دیاریكرد.
ئەم ئافرەتە ئێزدییە دەڵێ”: لە رێگای براكەمەوە پەیوەندیمان كرد بە “ئەبو شەجاع ئەل دەنانی، نایف جاسۆ، حوسێن برجس، شێخ تەحسین، فەرەج خەیری بەگ”، دوای چەند ڕۆژێك كەسێك پەیوەندی پێوەكردم، وتی”: من لەلایەن ئەو كەسانەوەم”، منیش هەڵهاتم لە ماڵەكەو لە گەڵ خۆی بردمی بۆ ماڵەوە، دواتر بەرەو سنووری توركیا دەرچوین، بۆ ڕۆژی دووەم لە سنوور پەڕیمانەوەو برایەكەی “ئەبو شەجاع” لە پێشوازیماندابوو، دواتر گەیشتینەوە خێزانەكەی خۆمان.
ئێمە حەوت ئافرەت بووین، چوارمان خەڵكی “كۆجۆ”و یەكێك خەڵكی گوندی “عەین فەتحی” و یەكێكی تریش “تەل قەسەب” و ئەوەی تریش “گرعوزێر”.
تێبینی: لەناو دەفتەری تۆماری زینداكەدا، ناوی سیانی و ناوی دایك و ناوی عەشیرەت و ناوی ئەو كەسەی كرێویەتی و ناونیشان و ژمارەی تەلەفۆن، هەموو نوسراوە. هەروەها لەم تۆمارەدا “200” كچی فرۆشراوی ئێزدی هاتوە لە “رەقە”ن و “50” كەس لەوان خەڵكی گوندی كۆجۆن.
16
دەربازبوویەكی تر، بە ناوی “ح، م، ج” دەڵێ”: ئەم جارە كەسێك هات، وتی یەكێكم بۆ خزمەتكردنی هاوسەرەكەم، بە رەزامەندی خوشكەكەم كە لەگەڵم بوو لەگەڵی ڕۆیشتم بۆ ئیدارە، لە یەكەم كاتژمێردا قۆنداغە تفەنگێكی لە سەرمدا، لە بەر ئەوەی قبوڵم نەبوو ببمە ژنی بەڵام وەك خزمەتكاری ژنەكەی قبوڵم بوو، لە بەر ئەوەی ئەو بەرپرسە قبوڵی نەبوو گەڕامەوە بۆلای خوشكەكەم، ئەویش پێی وتن”: ئەم مامەڵەیە چیە؟ ئێوە لەكام نموونەی مرۆڤن؟ بەرپرسی زیندانەكە وڵامی دایەوەو وتی”: ئایا تۆ پارێزەری؟ خوشكەكەم وڵامی دایەوەو پێی وت: من پارێزەر نیم، بەڵام دڵڕەقی ئێوەو مامەڵەتان لە گەڵمان و لە ئێزدییەكانی تر، كوشتنی باوك و براكانمان وامان لێدەكات داكۆكی لە خۆمان بكەین.
سەبارەت بە ئێش و ئازارەكانیان، قسەكانی بەم شێوەیە تەواو كردو وتی”: لە یەكێك لە ڕۆژەكاندا، بە دوو ئافرەتی هاوڕێمان وت، لە بەردەم رۆشنایی زیندانەكە بمێننەوە “ماڵەكە گەورە بوو كرابوە زیندانی كچەكان”، وتیشمان من و هاوڕێكەم دەچینە ئەم ماڵەی تەنیشتمان، كە چوینە ماڵەكە بینیمان تەنها ئافرەتن، پیاوەكانیان لە جەنگ بوون لەگەڵ داعش، پێمان وتن هاتین هاوكاریتان بكەین لە پاككردنەوەی ماڵەكە، دوای پێنج دەقیقە لە ماڵەكە دەرچوین و سواری تاكسی بوین و بە پێنج دەقیقە لە شارەكە دەرچوین و دوای بوین بە دوو ئۆتۆمبێل وگەیشتینە ماڵی “عەلی” لە سنووری توركیا.
17
ئافرەتێكی تر كە نەیویستوە بە پیتیش ناوی بهێنرێ، بەم شێوەیە بەشێك لە چیرۆكی كۆمەڵكوژی كوندی كۆجۆ تەواو دەكات و دەڵێ”: لە نزیك شنگال هەندێك مناڵ گەیشتنە لامان، وتیان هەموو پیاوەكانیان كوشت، ئیتر ئێمەیان گرت و بەرەو تەلعەفەر بردمانیان، لەوێشەوە “57” ئافرەت بووین بەرەو سوریا ڕەوانەیان كردین، بە زۆرو توندوتیژی زەواجیان لە گەڵ ئافرەتەكان دەكرد، لە كاتژمێری “9 ی بەیانیەوە تا خۆرئاوابوون” مامەڵەو سەوداكردن بە ئافرەتەكانەوە بەردەوام بوو، داعشەكان دەهاتن و بەناومانا جەولەیان دەكردو دەسوڕانەوە، بە هەوەسی خۆیان هەڵبژاردنیان دەكرد، دەیانوت ئەمەیان جوانە بەڵام ئەوەیان جوانتر، كڕین و فرۆشتنی ئاشكرایان بەزۆری بەوانەوە دەکرد کە زۆر جوان بوون، هەركەسێك رێژەیەك پارەی زیاتری بدایە ئیتر ئافرەتەكە بۆ ئەو دەبوو، زۆربەی ئافرەتەكان تووشی هیستریا بوون، جل و بەرگەكانی خۆیان دەدڕی و هەوڵی خۆكوشتنیان دەدا.
زۆربەی داعشەكان بۆ چەند ڕۆژێك كچەكانیان دەبردە لای خۆیان بە ناوی “زەواج” و دوای ماوەیەكی كەم دەیانفڕۆیشتە كەسێكی تر، یان لە ماوەی چەند ڕۆژێكدا ئافرەتەكان دەبردرانە لای چەند كەسێك.
قسەكانی بەم شێوەیە تەواو كردو وتی”: پێشتر چەند جارێك رامكرد، ئەمجارەیان رامكرد، بەڵام نزیك بووم لە پاسەوانە داعشەکەو تەقەی لێم كرد، من نەوەستام و بەردەوامبووم لە ڕاکردن، داعشەكان بەدوامەوە بوون، كەوتم بە سەر(سیاج ) پەرژینێكداو دەم و چاوم بوو بە خوێن، پێنج كاتژمێر رێمكرد تا گەیشتمە سنووری سوریا، بەڵام لەوێ دەستگیریان كردمەوە، گەڕاندمیانەوە بۆ زیندان، كەوتمەوە بەردەم لێدان و ئەشكەنجەدانیان، پێیان وتم دەتخەینە زیندانی تاكەكەسی بۆماوەی یەك مانگ، پێموتن وەڵا دەبمە هۆكاری بەڵا بۆتان.
بەرپرسەكەیان وتی”: یەكێك لە جەماعەتەكەمان، بریندار بوە بە قەسفی فڕۆكەكان، بڕۆ بۆ ئیدارە بۆكاركردن لە لە چێشتخانەكەیان، وتم باشە دەڕۆم، ژنی ماڵەكە “نەشمیە” بوو، مامەڵەكردنی لە گەڵم خراپ نەبوو، لە خوا بەزیاد بێت من و خوشكەكەم لە دەستی پیش و رەشیان رزگارمان بوو، بەبێ ئەوەی بچینە لایان یان ببینە ژنی كەسیان، هیچ كاتێك نوێژی ئەوانیشمان نەكرد.
18
هەروەها كەسێك بەناوی “أ، م، خ”، دانیشتووی گوندی “ب”، كە هاوڕێكەم بە ناوی “ا، ع، ج” بانگی دەكرد، سەبارەت بە كۆمەڵكوژی كۆجۆ دەڵێ”: هەوڵمدا چارەنووسی پیاوەكانی كۆجۆ بزانم دوای كۆمەڵكوژییەكە بە ڕۆژێك، چونكە زۆربەیان دۆست و برادەرم بوون و ئەوانی تریشم هەموو دەناسی، دەمزانی موجازەفەیە بەڵام ڕۆیشتم بۆكۆجۆ، بەدوای شوێنی كۆمەڵكوژییەكاندا دەگەڕام، زۆربەی لاشەكان بە خۆڵ بان درابوو، ئاسان بوو تەماشایان بكەی، زۆر لاشەم پشكنی و بەشێك لە بەڵگەنامەكانیانم لە گیرفانیان دەرهێناو ناوەكانیانم نوسی.
لە بەرهۆكاری ئەمنی لەلایەك و كەسوكاری شەهیدو قوربانیەكان لەلایەكی تر نامانەوێ لێرەدا ناوەكان بڵاو بكەینەوە، بەڵام ناوی گۆڕە بە كۆمەڵەكانی گوندی كۆجۆی كۆمەڵكوژكراو، ئەمانەی خوارەوەن”:
یەكەم: گۆڕی بەردەم ماڵی دەخیل عیسا
دووەم: گۆڕی بەردەم ماڵی بەشار خەشمان
سێیەم: گۆڕی بەردەم ماڵێ ئاوسف متۆ
چوارەم: گۆڕی بەردەم ماڵی تابوور
پێنجەم: گۆڕی بەردەم ماڵێ سەعید گالۆ
شەشەم: گۆڕی بەردەم ماڵی سلێمان ئامان
حەوتەم: گۆڕی ناو رەزی سلێمان ئامان
هەشتەم: گۆڕی رەزی عەتۆ
نۆیەم: گۆڕی ناو رەزی كالۆ عەلی ئامان
دەیەم: گۆڕێ بەردەم ماڵە نوێیەكەی ئەحمەد جاسۆ
یانزەیەم: گۆڕی سوچی دواناوەندی كۆجۆ
دوانزەیەم: گۆڕی ناو رەزی عەباس قاسم
سیانزەیەم: گۆڕی نزیك گوندی بەسكی
چواردەیەم: گۆڕی دۆڵی موراد بەسی
پانزەیەم: گۆڕی سەرگردەكەش “گۆڕستانی مناڵان”ە
تێبینی: سەرچاوەیەكیش دەڵێ یەك گۆڕی تر لەناو حەوشەی قوتابخانەكەدایە، پێدەچێ ئەمە دوا گۆڕ بێـت و هی “ئەحمەد جاسۆ”ی سەرۆكی عەشیرەت بێت، چونكە دواكەس و بەتەنیا كوژراوە، بەڵام ئەوانی تر هەمووی بە كۆمەڵ كوژراون و لەو گۆڕانەن كە لە سەرەوە باسمان كرد.
19
یەكێكی تر لە دەربازبوەكانی كۆجۆ، كە خۆی تا بردنی دوایەمین پیاو، تەنانەت تا كوشتنی دوایەمین كەس “ئەحمەد جاسۆ” بە دیار دیمەنەكەوە بوە، ناوەكەی بە “ك، ح، ن” هاتوە، بەم شێوەیە شاهیدی لە سەرتاوانەكە دەدات و دەڵێ”: ئاگاداریان كردینەوە كە لە قوتابخانە كۆببینەوە بە مەبەستی ئەوەی بمانگەیەننە چیا، بۆیە قوتابخانەكە پڕ بوو لە خەڵكی كۆجۆ، داعشەكان پیاوەكانیان بە حەوت وەجبە برد، من ئەمزانی ئەوان ئەیانبەن بۆ شوێنێكی نزیك لە بەر ئەوەی بە ئۆتۆمبێلەكانیان بە خێرایی دەگەڕانەوەو چیاكەش دوور بوو، بە چاوی خۆم بینیم تەنیا “ئەحمەد جاسۆ” مایەوە، كاتێك داعشەكان لە گەڵی دەرچوون بۆ سوچی قوتابخانەكە دەستڕێژیان لێی كرد، من خۆم گوێم لە دەنگی تەقەكان بوو، لە بەر ئەوەی من لەلای ئافرەت و مناڵەكان نەبوون لە سەرەوەو لە نهۆمی خوارەوەی قوتابخانەكە بووم لە نزیك پیاوەكان، دڵنیاش بووم لەوەی هەموو پیاوەكانیان كوشت.
بردمانیان بۆ سۆلاغ و هەموو خێزانەكانیان ئاگادار كردەوە كە هەموو پیاوەكانیان كوشتوەو یەك كەسیان لێنەماوە، بە ژێر ڕۆشنایی لایكی دەستیدا ئافرەتە بەتەمەنەكانیان جیاكردەوەو بردمانیان بۆ تەلعەفەرو لەوێ یەك مانگ ماینەوە، لەوێشەوە بۆ گوندە شیعە توركمان نشینەكان.
داعشەكان دووكچمیان برد، یەكێكیان تەمەنی “15” ساڵ و دووەمیان تەمەنی “7” ساڵ بوو، دوای ماوەیەك بردمانیان بۆ سوریاو لەوێش كچێكی ترم كە تەمەنی “12” ساڵ بوو بردیان. لە سوریا لە زیندان ماینەوە، خۆم و سێ مناڵ، لەوێ هەڵهاتین، گەیشتینە سنووری توركیا، بە رێگای شوانێك گەیشتینە هەرێمی كوردستان.
خانەوادەی هاوسەرەكەم لە دووژن پێكهاتبوو، سەرجەم “45” كەس بوین، ئافرەتەكانیان رفاندو برد، پیاوو گەنجەكانیشیان كوشت، تەنها “8” كەس ماینەوە.
20
هەڵاتوویەكی تری گوندی كۆجۆ بەناوی “ن، ح” تەمەن 1994 دەڵێ”: ڕۆژی هەینی 15-8-2014 لە قوتابخانەی كۆجۆ كۆبوینەوە، پیاوەكانیان كوشت و ئێمەیان برد بۆ تەلعەفەر، دوای ئەوەش بۆ “قزل قێو” گوندێكی توركمانی شیعەیە لە نزیك تەلعەفەر، ڕۆژێك هەموومانیان لە گوندەكە كۆكردەوە، بەشێك لە ئافرەتەكانیان بەرەو سوریا “رەقە” برد، خوشكەكەم و بەشێك لە كەسە نزیكەكانم لە گەڵم بوون، گەیشتینە زیندانی “رەقە” كە دوو نهۆم بوو، كەسێك منی كڕی و لە خوشكەكانمی جیاكردمەوە، بردمی بۆ زیندانێك كە ژێر زەمین بوو.
پێموت بۆچی زیندانیم دەكەی؟ لە وڵامدا وتی: دوای چەند ڕۆژێك لە شەڕ دەگەڕێمەوەو دەتبەم، بینیم “6” ئافرەتی ئێزدی و “15” ئافرەتی موسڵمان لە یەك ژووردا بوون، سەرجەم “22” ئافرەت بووین، دیارە ئافرەتە موسڵمانەكان لە بەرپابەند نەبوونیان بە یاساكانی ئەوان زیندانی كرابوون، دوای رێنمایی و قسەكردن بۆیان كە دڵنیادەبوون لێیان كە یاساكانی ئەوان جێبەجێدەكەن ئازادیان دەكردن.
ئەو دەڵێ: داوایان لە ئێمەكرد نوێژی بە كۆمەڵ بكەین لەگەڵیاندا، هەروەها كتێبی ئاینی بخوێنینەوە، بەڵام رەتمان كردەوەو “12” ڕۆژ لەوێ ماینەوە، ئەو پیاوە نەهات كە منی كڕیبو، بەرێوبەری زیندانەكە بە كەسێكی تری فڕۆشتمەوە، یەك ڕۆژ لەلای ئەو خێزانە مامەوە، كاتێك خاوەن ماڵەكە دەرگاكەی داخست، منیش بەشەو دەرگاكەم كردەوەو هەڵهاتم و چوومە سەرشەقامەكە، داوام لە شوفێری تەكسیەك كرد كە بمگەیەنێـتە سنووری “سوریا- توركیا”.
پێیوتم لە سەرحسابی تایبەتی خۆت، پێم وت بەڵێ، كاتێك گەیشتینە سنووری سوریا – توركیا وەستاو داوای كرێیەكەی كرد، ماوەكەش كە هاتین نزیكەی 100 كلیۆمەتر بوو، پێم وت: هیچم پێنیە تەنها ئەم ئەڵقە زیڕە نەبێت، لە بەرامبەر كرێیەكە پێمدا. لەوێ گوندێكی نزیك سنوور بوو، لە دەرگای مالێكمداو چومە ژوورەوە، نەیانهێڵا دەربچم وتیان یان “4” دەفتەر دۆلار یان رادەستی داعشت دەكەین، ئەوكاتە لێپرسینەوەت لە گەڵ دەكەن چونكە تۆ لەزیندان هەڵاتووی لە دەستی دەوڵەتی ئیسلامی، بۆ ئەمەش “یاسای هەڵگەڕاوەت لە ئیسلامدا بەسەر جێبەجێدەكەن”.
دوای گفتوگۆكردن كە چەند ڕۆژێكی خایاند لە نێوان مامەم و ئەم خێزانە، لە سەر “5000” هەزار دۆلار رێككەوتن وگەیشتمە توركیاو لەوێشەوە مامەم هات بە شوێنماو بردمی بۆ هەرێمی كوردستان.
21
“س، س” لە دایکبووی 1999 ئەویش دەربازبویەكی تری گوندی كۆجۆیە باس لە ئێش و ئازارەكانی خۆی لە ژێردەستی دەوڵەتی تیرۆریستی ئیسلامی داعش دەكات ودەڵێ: ئێمە لە نهۆمی سەرەوەی قوتابخانەكە بووین، ریكەوتی ڕۆژی هەینی 15-8-2014 بوو، دوای ئەوەی پیاوەكانیان برد ئێمەیان هێنایە خوارەوەو ڕەوانەی گوندی “سۆلاغ”یان كردین، ئافرەتە بەتەمەنەكانیان لە گەنجەكان جیاكردەوەو گەنجەكانیان برد بۆ قەزای تەلعەفەر، بۆ ماوەی “15” ڕۆژ لەوێ ماینەوە.
دوای ڕەوانەی “قزل قێو”یان كردین كە گوندێكی توركمان نشینی شیعەیە، من لە گەڵ دایكم بووم و یەك مانگ لەوێ ماینەوە، ڕۆژێك هاتن وتیان هەموتان كۆببنەوە هەندێ ئافرەتیان لێبردین، ئەوانەی جیایان كردینەوە بۆ ناو تەلعەفەر من یەكێك بووم لەوانە، دایكم لەوێ مایەوە، دایكم زۆری هەوڵداو لە تاوانبارەكان پاڕایەوە كە منی لێ دوور نەخەنەوە، بەڵام گوێیان پێنەداو هیچ رەحمیان نەكرد، كاتێك منیان لە دایكم سەند، مناڵە شیرە خۆرەكەی خوشكەکەم برد بۆ ئەوەی نەمفرۆشن بە تاوانبارەكان، لە سەرسینگی خۆم هەڵمگرت، بەردەوام شیری قووتووم پێدەدا، ئەمە سەرەڕای ئەوەی دایكم بەردەوام شیری پێدەدا، ئەم مناڵەیان لە باوش وخۆشەویستی دایكی كرد. تاوانبارانی داعش، ئاوایان لێكردین ماوەیەك لە قوتابخانەیەكی تەلعەفەر ماینەوە، كەسێك لە موسڵەوە منی كڕی، بۆ ماوەی حەوت ڕۆژ لە ماڵەكەی خزمەتكار بووم، كەسێكی ترهات و منی كڕییەوە، پێمی وت: من تۆم كڕیوە بۆ كاری خێر، ئەتنێرمەوە بۆ لای كەسوكارت، كەلوپەلی بۆكڕیم “شبح داعشی”.
ئەوەش باس دەكات ودەڵێ: پەیوەندیمان بە مامەكەمەوە كردو لە گەڵ مناڵی خوشكەكەم گەیاندمیانە كەركوك، مناڵەكە شیرە خۆرە بوو، ئێستا ئەو زۆر پەیوەستە پێمەوە، دایكی خۆی لە بیرچوەو وا دەزانێ من دایكی ئەوم، لە سەرسینگم دەیخەوێنم، بەڵام دایكی لە زیندانی داعشەكاندایە؟
22
دەربازبویەكی تری گوندی كۆجۆ، بەناوی “ن، م، ب” تەمەن 1994، بەم شێوەیە باسی كۆمەڵكوژییەكەی كۆجۆو ئازارەكانی خۆی لە دوای كۆمەڵكوژییەكە دەكات و دەڵێ”: پێش نیوەڕۆی ڕۆژی 15-8-2014 لە قوتابخانەی كۆجۆ كۆیان كردینەوە، لە دەرگای قوتابخانەكە جانتایان داناو داوایان كرد، هەرچی پارەو زێڕو مۆبایلمان هەیە بیخەینە ناوی و هەرچیمان بوو بردیان، هەروەها پیاوەكانیان بردو یەكێك لەكەسوكارەكەی خۆمان وتی”: گوێم لە دەنگی تەقە بوو، لە پەنجەرەی نهۆمی دووەمی قوتابخانەكەوە بینیم پیاوەكان دەكوژن.
هەروەها دەڵێ”: كاتێك لە چوار ڕییانی “تەل قەسەب” بوون، وامان تەسەور دەكرد بەرەو چیامان دەبەن، بەڵام نەیانبردین بۆ چیای شنگال، بەڵكو بەرەو گوندی “سۆلاغ” بردمانیان، مناڵ و ژنەكانیان لەیەكتر جیاكردەوە، “ژنە بەتەمەنەكان لە باخچەكە، ئەوانەی شویان كرد بوو لەنهۆمی سەرەوە، ئافرەتە گەنجەكان لە باخچەی پشتەوە”، كاتژمێر “11”ی شەو “150” ئافرەتیان لە بەر رۆشنایی لایتی دەستی هەڵبژاردو بە سواری چوار پاسی گەورە “مونشەئە” بەرەو شەنگال و لەوێشەوە بۆموسڵ بردیانین بۆ موسڵ.
لە رێگا داعشێك كە ناوی “ئەبو بەنات” بوو، بەناو ئۆتۆمبێلەكەدا دەگەڕا، دەستدرێژی دەكردە سەر ئافرەتەكان، چەند جارێك بە ڕوویدا هەڵشاخام، بەڵام دەمانچەكەی بە روومدا هەڵكێشا، لە شاری موسڵ لە ماڵێكی گەورە دامانیان گرت، كە كۆمەڵێك ئافرەتی تری لێبوو، هەموویان خەڵكی شنگال بوون، بەرپرسەكەیان كە ناوی “نافع عفری” بوو، پرسیاری لێم كردو وتی”: بۆچی لە رێگا هاوارتان دەكرد؟ لە بەر ئەمە سێ جار لێی دام. هەروەها كۆمەڵێك لە كچەكانی گوندی “حەردان” داوایان كرد چای بخۆمەوە، بەڵام رەتم كردەوەو پرسیاری زیندانەكەم لێكردن، لە گەڵ رەفتاری داعشە پیسەكان؟
وتیان”: مامەڵەیان زۆر خراپە، بێسنور پیسن، دوور لەخوداومرۆڤایەتی.
ئەوەش ڕوون دەكاتەوەو دەڵێ”: بەڵام خێزانەكەم تەنیا خوشك و دایكم مابوون ئەوانیش لە تەلعەفەر بوون، خۆشم چوار كەس لە خزمەكانم لە گەڵم بوون، ئێمە كە ژمارەمان دەگەیشتە “60” كەس ڕەوانەی ماڵێكی تریان كردین، هەموو ڕۆژێك ئەمیرەكانیان دەهاتن بۆ ناومان و جوانەكانیان هەڵدەبژارد، بەبێ خواستی خۆیان دەیانبردن.
لەیەكێك لە ڕۆژەكاندا، كەسێك هات و ویستی من ببا، بڕێك حەبم خوارد، هێزم لە بەر بڕا، هۆشم لە دەستدا، لە بەر ئەوە وازی لێهێنام، دوای چەند ڕۆژێك ئەمیرێك بە ناوی “حاجی شار” هات، منی هەڵبژارد لە گەڵ چوار ئافرەتی ترو بە پاسەوانەكانی وت”: من دوای چەند ڕۆژێك دەگەڕێمەوەو ئەم ئافرەتانە “حجز”ن بۆمن وبیانكەنە ژوورێكی تایبەت.
باسی ئەوەش دەكات و دەڵێ”: بە ئافرەتەكانم وت، سێشەومان تێپەڕان، سبەی شەوی چوارەم بۆ “شێخ مند” دەخەوین بۆ ئەوەی لەم موسیبەتە رزگارمان بێت، ئەو شەوەش ماینەوەو بۆ بەیانیەكەی ئەمیرێكیان “بەرپرسی زیندانەكە” هات، لە گەڵ هەموو ئافرەتەكانی تر كردمانیانە قاعەیەكەوە، ئەو داعشانەی دەیانویست بمانكڕن كردیاننە ژوورەوەو دەستیان كرد بە هەلبژاردنی جوانەكانمان.
باسی ساتەوەختێكی زۆر ناخۆش دەكات و دەڵێ”: داعشێك كە زۆر قەڵەو بوو هات، منی هەڵبژاردو وتی: تۆ هەڵسە.. وڵامم نەدایەوە، قسەكەی دووبارە كردەوەو منیش بە ڕوویدا هەڵشاخام و پێم وت”: نانانانا……ئەویش بانگی بەڕێوەبەرەكەی كرد “نافع عفری” و بە توركمانی قسەی لە گەڵ كرد، بە قژم راستی كردمەوەو وتی”: ئەی سەبیە… دووژمنایەتی چەكدارەكانی دەوڵەتی ئیسلامی دەكەیت؟ منیش زیاتر لە جارێك هاوارم كرد، هاورێكانیشم هەموویان هاواریان كرد، “عفری” تەئكیدی لە داعشە قەڵەوەكە كرد بمبا، بەڵام من لە شوێنەكەی خۆم هەڵنەسام، ئەویش وتی : لێرە ناڕۆم تا ئەم ئافرەتە نەبەم، بەردەوام بوو لە هەڵوێستی خۆی وهەموو كاتژمێرێك دەگەڕایەوەو داوای لێم دەكرد قبوڵی بكەم و وڵامی بدەمەوە.
گاڵتەجاڕی و بێ کەرامەتی ئەوان لەو هەڵبژاردەکارییەدا سنوری هەموو ئینسانیەتێکی بڕی بوو، وەك چۆن ئاژەڵ هەڵدەبژێردرێ، لە نێوانیاندا دەستی پێكرد، كڕیارەكان زیاتر لە سەر ئەوانە بوون تەمەنیان مناڵ بوو یان رووخساریان جوان بوو، هەر لەوێش دەیانوت پاش چەند ڕۆژێكی تر دەیانفرۆشنەوە بە نرخی “500 بۆ 1000” هەزار دۆلار.
دەستەواژەكانیان لە هەڵبژاردنی كچەكان ئەمانە بوون “: ئەمە جوانە بەڵام ئەوە جوانتر، ئەوە مناڵە بەڵام ئەوەی تر هێشتا سینگی بەباشی دەرنەكەتوە”.
باسی ئەوەش دەكات و دەڵێ” : ئەوەی بیەوێ دیمەنی دەمو چاویان ببینێ، پیس و ریش درێژ وەك ئەوەی لە چەرخی بەردین و مرۆڤی سەرەتایی بژین، یەكێكیان دوای رێگریكردن لێی یەكێك لە كەسە نزیكەكانی منی هەڵبژاردو بردی، من و سیان لە خزمەكانم لە بەر رێگریكردنمان لێیان روو بەڕووی لێدان و ئازارو ئەشكەنجەی زۆر بوینەوە لەلایەن پاسەوانەكانیانەوە، ( ” پێشم وتن یان دێین لە گەڵی یان ناڕوا” ئەمە رون نییە تکایە ) ئەویش وتی “: لاریمان نیە.
پێش سەركەوتنمان بۆ ناو ئۆتۆمبێلەكە، داعشە قەڵەوەكە وتی: ئەمە بۆ من گیراوە، كەسێك لە بەردەم دەرگای ئۆتۆمبێلەكە وەستابوو پێموت لەم قەڵەوە ڕزگارم بكە؟ ئەویش بە قەڵەوەكەی وت”: ئەم ئافرەتە لە دوێنێ شەوەوە بۆخۆمم دەست نیشانكردوەو مافی تۆنیە بیبەی، بۆیە ئیتر لێم دووركەوتەوە.
دەشڵێ: كردمانیانە ماڵێكەوەو بینیمان نزیكەی “200” داعش نوێژدەكەن، ترسێكی قورس دایگرتین، نانیان بۆ ئامادە كردین، نەماندەتوانی نان بخۆین، یەكێك لە كەسە نزیكەكانمیان برد بۆ شوێنێكی نادیار، بۆ ڕۆژی دووەم تەنیا خۆم مامەوە داعشێك بە ناوی “سەلمان” بردمی بۆ ماڵێكی تر كە تەنیا چەند پاسەوانێكی تێدا بوو.
دوای چەند ڕۆژێك لە ماڵەكە دەرچووم بەڵام دەستگیریان كردم و لە بەرامبەریشدا ئازارو ئەشكەنجەو لێدانی زۆریان كردم وگەڕاندمیانەوە بۆ زیندان، كە كۆمەڵێكی زۆر ئافرەتی تری لێبوو، بەڵام كەسە نزیكەكانم بردیانن وئبتر نەمبینینەوە. “سەلمان” هات و لە گەڵ خۆی بردمی، ئەو شەش پاسەوان و شۆفێرێكی هەبوو، باوكی سەلمان پێیوتم”: ئێوە ئێزدی كافرن و مافی موجاهدینەكانە لە نموونەی كوڕەكەم هەرچیان بوێت پێتان بكەن، ئێوە سەبایەن، بە سەب و تف دەستی پێكردو بە پێڵاوەكەی كەوتە لێدانم.
بۆ ڕۆژی دووەم ڕەوانەی مالێكی تریان كردم و ویستیان تەعدام لێبكەن بەڵام من رەتم كردەوە، دوای شەش ڕۆژ بینیم ئەو شەش پاسەوانە زۆر وریاو هۆشیار نین لە کاری پاسەوانیدا بە تایبەت دوای نیوەی شەو دەخەون، بۆیە شەوی حەوتەم كاتژمێر 12 ی شەو هەڵهاتم و بەناو گەڕەكەكاندا رێمكرد، دوای دوور كەوتنەوەم لە ماڵەكە لە دەرگای ماڵێكی “ئەل زنجیلی”مدا، هەندێ یارمەتیان پێشكەش كردم و پەیوەندیمان بە قایمقامی شنگالەوە كرد كە هاوڕێی بوو لە كاتی سەربازی، ئیتر ئەو ماڵە ناسنامەیەكی ساختەیان بۆ ئامادەكردم كە بیسەلمێنێ من خەڵكی موسڵم و گەیاندمیانە ناوچەیەكی ئارام.
ئەم ئافرەتە باسی ئەوەش دەكا كە: لە رێگا كەسوكاری شۆفێرەكە پەیوەندیان پێوەكرد بگەڕێتەوە چونكە هەواڵێك هەیە كەسێك ئافرەتێكی ئێزدی دەردەكات، بەڵام شۆفێرەكە مۆبایلەكەی داخست، دەركەوت داعش باوكیان گرتوە، دوای گەیاندنی من گەڕایەوە بۆ موسڵ ئیتر باوكیان ئازادكرد بوو، بەڵام دەستیان بەسەر ئۆتۆمبێلەكەیدا گرتبوو، ئەوەشی زانیبوو كە داعش پێیان وتوە سزاكەت لە سێدارەدانە، بۆیە لە گەڵ خێزانەكەی لە موسڵ هەڵهات و ئێستا لە ئەڵمانیایە.
بەم شێوەیە كۆتایی بە چیرۆكەكەی دێنێ و دەڵێ”: چارەنووسی دایك و باوكم و تەواوی ژمارەی خانەوادەكەمان كە چل و چوار كەسە دیارنیە.
23
دەربازبویەكی تری گوندی كۆجۆ، بە ناوی “ب، ح” تەمەن 1995 سەبارەت بە گرتن و دەركردنیان لە گوندەكەیان و ئیش و ئازارەكانی لە سوریا، دەگێڕێتەوەو دەڵێ”: لە ڕۆژی 15-8-2014 قوتابخانەی كۆجۆ بۆ قوتابخانەیەك لە تەلعەفەر دەرمانیان كرد ، بۆ ماوەی دە ڕۆژ لەوێ ماینەوە، دوای ئەوە بردمانیان بۆ گوندی “كسر محراب” لەلای باكوری تەلعەفەرو چل و پێنج ڕۆژ لەوێ ماینەوە، لەوێشەوە جارێكی دیسان بۆ تەلعەفەرو یەك مانگی تر لەوێ مامەوە، پاش ئەوە ڕەوانەی سوریا “رەقە”یان كردین و لە مالێك بووین زۆر گەورە بوو “ڤێلا”.
ئەم ئافرەتە باسی ئەوە دەكات و دەڵێ”: پیاوێك لە شاری حەلەب لە گەڵ دە ئافرەتی تر هەموومانی كڕی، بیست ڕۆژ لە لای ئەو ماینەوە، دووبارە یەكێكی رتر لە گەڵ ئافرەتێك بەناوی “ن، غ، خ” كڕیمانیەوەو بردمانی بۆ شاری “منبج” لەباكووری حەلەب، مناڵێكم پێبوو هی براكەم، لە دایكیم وەرگرتبوو بۆ ئەوەی خۆمی پێ ڕزگاربكەم و زەواجم لە گەڵ نەكەن چونكە دایكی مناڵێكی شیرە خۆرەم، بەڵام ئەو دڕندانە سنووریان نیە بۆ وەحشیەتەكانیان و مامەڵەكردنەكانیان لەگەڵ هەموو ئافرەتەكان، لە گەنجەكانەوە بیگرە تا ئافرەتە بە تەمەنەكان.
دوای چوار ڕۆژ جل و بەرگی رەشمان پۆشی و دەرچوین، لە زەنگی یەكێك لە ماڵەكانماندا نەیانكردەوە بۆمان، ڕۆیشتین و لە دەرگای ماڵێكی ترماندا، خاوەن ماڵەكە دەرگای بۆ كردینەوەو چوینە ژوورەوە، دوای ئەوەی چیرۆكی خۆمان تێگەیاند داوامان لێكرد پەیوەندی بكەین بەكەس وكارمانەوە، بەڵام ئەوە پێیوتین لیرە (شبکە) تۆری تەلەفۆن لە شاری منبج بڕاوە، سبەی پێكەوە دەچین بۆ نوسینگەی پەیوەندی و دەتوانن لەوێ پەیوەندی بكەن.
بۆ بەیانیەكەی ڕۆیشتین و پەیوەندیمان كرد بە كەسوكارمان هەر ئەویش واتە خاوەن ماڵەكە پارەی تەلەفۆنەكەی دا، ڕۆژی دووەم پێیوتین تكاتان لێدەكەم ماڵەكە جێبێڵن، لە بەر ئەوەی هاوسەرەكەم لە دەوڵەتی ئیسلامی داعش دەترسێ، بۆیە من داوای لێبوردنتان لێدەكەم وهەندێ پارەشی پێداین.
دەڵێ”: ماڵەكەمان بە دڵێكی حەزینەوە جێهێشت و نەماندەزانی بەرەو كوێ بڕۆین، ماندوبوین لە ڕۆیشتن، مناڵەكەش بە باوشمەوە بوو دەگریا، هیچ رێگایەكمان لە پێش نەبوو تەنیا گەڕانەوە نەبێت بۆ ئەو ماڵەی لێی هەڵهاتین، كاتێك كە چوینە ماڵەكەوە بینیمان چۆڵەو دوای ئێمە خاوەن ماڵەكە هاتەوە.
ڕۆژی دووەم ڕۆیشتینەوە بۆ نوسینگەكەو تەئكیدمان لەكەسوكارەكەمان كردەوە، بە زووترین كات رزگارمان بكەن، ناونیشانی شوێن و ماڵەكەمان پێدان، بۆ ماوەی حەوت ڕۆژ من پەیوەندیم بە كەسوكارمەوە دەكردو پێم دەوتن چارەسەری خێرامان بۆ بدۆزنەوە.
ڕۆژی حەوتەم شۆفێری تاكسیەك هات و دڵنیایی كردینەوە كە لەلایەن كەس و كارەكەمانەوە هاتوە بۆ رزگاركردنمان، لە گەڵ خۆی بردینی بۆ ماڵەكەی و بۆ ڕۆژی دووەم لە شاری منبج دەرچوین لە گەڵ هاوڕێكەم “ن، غ، خ” بەرەو سنووری توركیا.
24
ئافرەتێكی تر، كە تەمەنی 1983یەو بە پیتی “ج، ش، ع” خۆی ناساندو یەكێكی ترە لە دەربازبوەكانی گوندی كۆجۆ، بەم شێوەیە وتی”: ڕۆژی 3-8-2014 لە گوندی كۆجۆ هەڵهاتین بەرەو چیای شنگال، لەلایەن دەوڵەتی ئیسلامیەوە دەستگیركراین و ئێمە ئافرەتەكان بە جیا كردینیانە ژورێكەوە، دوای چەند دەقیقەیەك گوێمان لە دەنگی تەقە بوو، دوای ئەوەی كە دەرمانیان كرد، پێمان وتن: پیاوەكانمانتان كوشت؟ ئەوانەمان كوشت كە رایانكرد.
بەردەوام دەبێت لە سەرگیڕانەوەكانی و دەڵێ”: دواتر بردمانیان بۆ گوندی (سۆلاغ) و لەوێ كردمانیانە ماڵێك كە دوو نهۆم بوو، دوای ئەوە ئۆتۆمبێلی گەورەیان هێناو ڕەوانەی قوتابخانەی زەهرەیان كردین لە تەلعەفەر كە دوو نهۆم بوو، دووهەفتە لەوێ ماینەوە، لەوێشەوە ڕەوانەی زیندانی بادوشیان كردین، لە زیندانی بادوش مناڵەكانیان لێمان جیاكردەوە، ئافرەتە بەتەمەنەكانیان برد بۆ موسڵ چونكە قەسفی فڕۆكەكان هەبوو لە سەرناوچەكەو زیندانەكە، دوو ڕۆژ لە ناوماڵێك ماینەوە، دوای ئەوە بردمانیان بۆ ماڵێكی تر، ئیتر من لە خوشك و كەسوكارەكەم دابڕام.
زیاترمان بۆ دەگیڕێتەوەو دەڵێت”: من و “67” ئافرەتەی تر بردمانیان بۆ زیندانێكی تر كە هۆڵی ئاهەنگ و شایی بوو لە شاری “رەقە”ی سوریا، داعشەکان هەموو كاتێك بە نێوماندا دەگەڕان، بە پێیویستی خۆیان لێمانیان هەڵدەبژارد، كاتێك بەرگریمان بكردایە بە دار عاساكانی دەستیان لێیان دەداین، هەموو ڕۆژێك مامەڵەی كڕین و فرۆشتنی ئافرەتەكان بوو، دوای ماوەیەك “54” پەنجاو چوار ئافرەتی تری كۆجۆیان هێنا بۆلامان ودوای فرۆشتنیان، من وكچی مامەكەم لە بەرئەوەی من وەرگیڕیان بووم بۆ زمانی عەرەبی و هەروەها بەرپرسیش بووم لە كاروباریان و ناردنیان بۆ نەخۆشخانەو بەكارخستنی مولیدەی كارەبایی و كارەكەم بەرپرس بووم لە “130” ئافرەت، بەردەوام پێم دەوتن لە گەڵ داعشەكان نەڕۆن، بەڵام داعشەكان دەیانفڕۆشتن و داعشەكانیش دەمانیان كڕی، من كەسێك كڕیمی و بوومە خزمەتكار لە ئیدارەی شوێنەكە.
ئەم ئافرەتە دەڵێ”: ئێمە دەمانتوانی هەڵبێین، بەڵام رێگای گەیشتن بە سنوورمان پێنەدەزانی و هەڵیش بهاتاین دەمانیان گرتەوە.
خوینەری بەریز تکایە بە وردی گوێبگرە بزانە چی دەڵێ”: كڕیاری داعشی لە هەموو دەوڵەتەكانەوە دەهاتن، ئافرەتێكی هەڵدەبژاردو بە پاسەوانەكەی دەوت ئەم ئافرەتە بۆ من گیراوەو دەچوە لای ئەمیری زیندانەكەو بڕی پارەی دیاریكراوی دەداو 100 دۆلاریشی دەدایە پاسەوانەكان و ئەوانیش پاسەوانەكان ئافرەتەكەیان ناچار دەكرد لە گەڵی دەربچێت. بەردەوام دەبێت ودەڵێ”: نرخی ئافرەتی ئێزدییەكان لە زیندانەكانی سوریا لە 1000 بۆ 1500 دۆلار بوو، زۆربەشیان چەند ڕۆژێك دەیانهێڵایەوەو دوای ئەوە دەیانفرۆشتنەوە بە داعشێكی ترو بەم شێوەیە بەردەوام بوون لە كڕین و فرۆشتن و هەندێكیان دوو ئافرەت و سیانیان دەكڕی.
لەوانەی دەفرۆشران، دوای ماوەیەك دەگەڕانەوە، برین كەوتبوە رووخسارو لاق و دەستیان، منیش لە گەڵیان دەچومە نەخۆشخانە بە مەبەستی چارەسەركردنیان، دوای چاکبونەوەیان هەم دیسان دەیانفرۆشتنەوە؟
باسی ئەوەش دەكات و دەڵێ: لە سەرەتادا كڕیارەكان دەیانوت دەتانبەین بۆ خزمەتكاری ماڵ، بەڵام هەمویان درۆیان دەكردو بۆ تێر كردنی غەریزە سیكسیە دڕندانەو ناڕەوشتیەكانیان ئێمەیان دەکڕی، كە پێچەوانەی هەرچی یاسای ئاسمانی و دنیایی بوو.
لێرە داعشێكی ئوسترالی هەبوو، سەردانی ئەمیری زیندانەكە “شێخ ئەبو محمەد عێراقی” دەكرد، لە هەموو سەردانێكیدا داوای لێدەكرد، منی رادەست بكات، بەڵام ئەمیری زیندانەكە پێی دەوت، ئەم ئافرەتە بەرپرسە شارەزایەو جددیە لە بەرپرسیارێتی كارو باری ئافرەتەكان لە زیندانەكەو نایفرۆشمە كەس.
لە كۆتایدا هەموو ئافرەتەكانیان فڕۆیشت وتەنیا من و كچە مامەكەم ماینەوە، بردمانیان بۆ زیندانێكی تر كە زیاتر “250” ئافرەتی لێبوو، ئەم ئافرەتانە موسڵمان بوون و لە بەر پابەند نەبونیان بە بنەماكانی ئیسلامەوە دەستگیركرابوون، هەروەها تیایاندا بوو مێردەكەی لە ریزی داعشیشدا بوو كوژرابوو، لێرەش پرۆسەی هاوسەرگیری دەكرا بە ڕۆژانە، داعشێك دەهات یەكێكی هەڵدەبژاردو ئەگەر رازیبوایە قورعانێك گرێبەستەكەیان بوو، ئەگەریش نا یەكێكی تری هەڵدەبژارد.
لەم زیندانە بە ڕۆژو بە شەو دەنگی قورئان دەهات، ئافرەتەكان نوێژیان دەكردو داوایان لە ئێمە دەكرد فێری نوێژبین بەڵام ئێمە رەتمان كردەوە، ئەمیری زیندانەكە هات بۆلامان و وتی”: بۆچی ئێوە رەتی دەكەنەوە بەشدارییان لە گەڵ بكەن؟ پێم وت”: ناتوانین ئەوە بكەین و گریام وداوام لێكرد ڕەوانەی شوێنێكی ترم بكەن. بۆیە ڕەوانەی ماڵێكی تریان كردم و تا جەژنی قوربان لەوێ مامەوە، پیاوە ئوسترالیەكە كە زانی لەم ماڵەم هات و منی كڕی و كچی مامەكەشم لەگەڵمدا هات.
هەروەها دەڵێ: كە چوینە ماڵەكەی بینیمان پێنج ئافرەتی ئێزدی لێیە، ئەو ئوسترالیە مامەڵە كردنی زۆر دڕندانە بوو، لە گەڵ هەمووان. یەكێك لە ئەمیرەكان هات بۆلای و پێیوت: مافی ئەوەت نیە زەواج لەگەڵ حەوت ئافرەت بكەیت و دەبێت بیانفرۆشیت بە چەكدارەكانی تر، دوای ئەوە ڕۆیشت بۆ شاری “دێرە زوور” بۆ شەڕ، داوامان لە هاوسەرێكی كرد هاوكاریمان بكات، لە رێگای فەیسبوكەوە وێنەی ماڵەكەمان گرت وناونیشانی تەواومان نارد بۆ كەسوكارمان لەعێراق، دوای تێپەڕبوونی چەند ڕۆژێك تاكسییەك هات و لەگەڵ خۆی بردمانی بۆماڵەكەی و وتی”: من لەلایەن “ئەبو شەجاع “وە هاتووم، ڕۆژی دووەم دەرچووین و گەیشتینە سنووری توركیا، بەڵام دوای ئەوەی ماوەیەكی زۆر لە زیندانەكانی دەوڵەتی ئیسلامی داعش ماینەوە.
25
“زەهورە سیدۆ كسر” تەمەن 1992، دانیشتوی گوندی كۆجۆ، لەهێرشی داعش بۆ سەر شەنگال هەموو ئەندامانی خێزانەكەی لە دەستداوەو خۆشی بووەتە یەكێك لە سیمبولەكانی گوندەكەی وشەهیدكرا، یەكێك لە مامەكانی “زەهورە” بەناوی “خەلەف حمد ” تەمەن 1950 كە ئێستا لە یەكێك لە چادرگەكانی زاخۆ دەژی، بەم شێوەیە چیرۆكی “زەهورە”ی بۆ گێڕاینەوەو وتی”: كاتێك زەهورە لە نەخۆشخانە بوو، بەم شێوەیە باسی بۆكردم وتی”: كاتێك گەیشتینە شاری “رەقە”ی سوریا، كۆمەڵێك ئافرەتی شنگالی زۆرمان لە گەڵدا بوو، بەسەر ماڵی چەكدارەكانی داعشدا دابەشیان كردین، من كەوتمە لای پیاوێكی دڕندە “ئەبو ئوسامە” ئەو دڕندەیە خەڵکی سعودیە و تەمەنی چل ساڵ بوو، هەڵگری ناسنامەی وڵاتی سوعدیە بوو، من زۆر دژی بووم تا پلەی حەقدو كراهیەت، هەوڵمدا لە دەستی هەڵبێم بە هەر شێوەیەك ئیمكان هەبێت، بەڵام هەوڵەكانم سەریان نەگرت وشکستم هێنا، بۆیە پێش چەند ڕۆژێك كەش ساردبوو، منیش لە جیاتی ئەوەی سۆپاكە پڕ نەوت بكەم پڕم كرد لە بانزین، دوای داگیرساندنی ئاگرێكی گەورە كەوتەوەو ئەم تاوانبارە “ئەبو ئوسامە” سوتاو لەو شوێنە كۆژرا، خۆشم بە سەختی سووتام و خۆم بە بەتانیەكەوە پێچا.
بەدەم ئازارەوە، بەردەوام دەبێت لە گیڕانەوەی چیرۆكەكە بۆ مامە “خەڵەف”ی و دەڵێ”: لە ماڵەكە دەرچووم بەڵام لەناو شەقامی گشتی كەوتم، دوای ئەوەی داعشەكان زانیان چەكدارەكەیان مردوەو منیش لە دۆخێكی ترسناكدام، لە دەشتەكە فڕێیان دام بۆ ئەوەی هەر لەوێ بمرم، بەڵام دوای گەڕانەوەیان هەوڵمدا بگەڕێمەوە سەر جادەی گشتی، ئازارم زۆربوو، بە سەختی دەمتوانی رێبکەم، چونكە سووتابووم و كەش وهەواش زۆر ساردبوو، ئەگەر بەتانیەكە نەبوایە لە سەرەتاوە لە خۆمم پێچا دەمردم، كاتێك گەیشتمە سەرجادەی گشتی شۆفێری تاكسییەك وەستاو پێم وت”: من بە ئاگر سووتاوم تكا دەكەم بمگەیەنیتە نەخۆشخانە لە سەر سنوور، پارچەیەك ئاڵتونم پێدا كە لە پەنجەم كردبوو لە بەرامبەر كرێدا، كاتێك گەیشتە نەخۆشخانەی “ملاتیا” ی توركیا لە سەر سنوری نێوان عێراق – توركیا بە دووری “700”كیلۆمەتر، پەیوەندیم كرد بە كۆڕی مامەكەم “رەعد” و هەرچۆنیك بوو چیرۆكی خۆم بۆگیڕایەوەو بە هەوڵی ئەو ئەبو شەجاع و كەسوكارەكەم گەیشتمە نەخۆشخانە.
بەڵام بە پێی راپۆرتی پزیشكی ڕێژەی سووتاندنەكەی 80% بوەو دوای یەك هەفتە مانەوەی لە نەخۆشخانە، “زەهورە” رستەی كۆتایی وت و ماڵئاوایی یەکجاری لە ژیان كرد” ئەوەتا من ماڵئاویتان لێدەكەم.. ئەوەی تەعەدای كردە سەرژیانم و شەرەفم، بە دەستی خۆم كوشتم وتۆڵەم لێكردەوە”.
26
چیرۆكی زۆر لە بارەی ناوی قوربانیەكانی كۆمەڵكوژی و رفێنراوەكانی گوندی كۆجۆی ئێزدییەكانەوە نوسراوەو باس كراوە، بەلایەنی كەم هەموویان بەرێژەیەك لە راستیەوە نزیكن، چونكە هەرجارەو یەكێك لەو هەواڵ و زانیاریانەی دەوترێن یان بڵاو دەكرێنەوە راستی و دروستیان دەسەلمێنرێ.
ئەم زانیاری و لیستەی بەردەستت، كە ئامادەكراوە بەشێكی تر لە دێكۆمێنت و راستی كۆمەڵكوژكردنی گوندی كۆجۆی ئێزدی نشینە .
– ژمارەی خێزان بە پێی كۆبوونی خۆراك “300” خێزان.
– كۆی گشتی دانیشتوان “1738”.
– ژمارەی ئامادەبوان لە كاتی كۆمەڵكوژییەكە “1200” كەس.
– ژمارەی ئەوانەی چارەنوسیان نادیارە “380” كەس.
– ژمارەی دەربازبوەكان ڕۆژێك پێش كۆمەڵكوژییەكە “538” كەس.
– ژمارەی دەربازبوە ئافرەت و كچەكان لە دەستی داعش “80” ئافرەت.
– ژمارەی ئەو مناڵانەی لە دەستی داعش دەربازیان بوەو گەڕاونەتەوە” 37″ مناڵ.
– ژمارەی ئافرەت و كچ و مناڵە ڕفێنراوەكان “694” كەس.
– ژمارەی مناڵی بێكەس و كار لە چادرگەكان “42” مناڵ.
– ژمارەی ئەو خانەوادانەی یەك كەسیشیان دەرنەچوە “63” خێزان.
– ژمارەی ئەو خێزانانەی یەك كەسیان دەرچوە “47” خێزان.
– ژمارەی ئەو خێزانانەی دوو كەسیان دەرچوە “17” خێزان.
– ئەو خێزانانەی بە تەواوی دەربازبوون “25” خێزان.
27
ئەم لیستە ناوی بێسەروشوێنكراوانی گوندی كۆجۆی ئێزدی لەخۆدەگرێ، كە زۆر بەوردی ئامادەكراوەو ناوی سیانی و تەمەنیان لە لیستەكە ئاماژەی پێكراوە.
| ژ | ناوی سیاسی | تەمەن |
| 1 | حمید دخیل بشار | 1998 |
| 2 | لواح دخیل بشار | 2000 |
| 3 | وچاح دخیل بشار | 2004 |
| 4 | غیاد سالم بشار | 1998 |
| 5 | ریاض سالم بشار | 2000 |
| 6 | فۆاد سالم بشار | 2002 |
| 7 | صدام سالم بشار | 2004 |
| 8 | غیپ سالم بشار | 2010 |
| 9 | سالم بشار خلف | 1970 |
| 10 | خلیل بشار خلف | 1976 |
| 11 | حسن بشار خلف | 1988 |
| 12 | لوكو بشار خلف | 1990 |
| 13 | ماهر محمود جلو | 1998 |
| 14 | محمود جلو گه | 1951 |
| 15 | كریم محمود جلو | 1982 |
| 16 | سمیر فكری صالح | 1950 |
| 17 | فكری سمیر فكری | 1997 |
| 18 | قاسم سمیر فكری | 1992 |
| 19 | علی حسین خلف | 1979 |
| 20 | نایف خجر نایف | 1982 |
| 21 | اوس نایف خجر | 2012 |
| 22 | بسام صدام حسین | 2004 |
| 23 | كریم صدام حسین | 1995 |
| 24 | رحیم صدام حسین | 1997 |
| 25 | فلاح حسن خلف | 1988 |
| 26 | سلمان قاسم خاونج | 1956 |
| 27 | هلال سلیمان قاسم | 2001 |
| 28 | راكان سلیمان قاسم | 1999 |
| 29 | مدلول سلیمان قاسم | 1997 |
| 30 | سالار سلیمان قاسم | 1994 |
| 31 | حسین خلف قاسم | 1950 |
| 32 | مۆید حسین خلف | 1989 |
| 33 | حاوی خلف قاسم | 1956 |
| 34 | عرب جدعان حولو | 1983 |
| 35 | ادریس جدعان حولو | 1971 |
| 36 | خجر جدعان حولو | 1970 |
| 37 | واپق خجر جدعان | 2002 |
| 38 | دلمان خجر جدعان | 2002 |
| 39 | عامر خجر جدعان | 1992 |
| 40 | عمار خجر جدعان | 1996 |
| 41 | یامن خجر جدعان | 2010 |
| 42 | خجر نایف قاسم | 1963 |
| 43 | منیف خجر نایف | 1996 |
| 44 | عامر خجر نایف | 1990 |
| 45 | نواف خجر نایف | 1988 |
| 46 | عیسی محمود جلو | 1977 |
| 47 | شاكر محمود جلو | 1971 |
| 48 | سامر شاكر محمود | 2001 |
| 49 | جابر شاكر محمود | 1996 |
| 50 | صابر شاكر محمود | 1995 |
| 51 | عزیز محمود جلو | 1969 |
| 52 | بارق عزیز محمود | 2004 |
| 53 | باسل عزیز محمود | 2001 |
| 54 | نشأت أكرم محمود | 2011 |
| 55 | ایاد داود كجی | 1986 |
| 56 | داود كجی صالح | 1945 |
| 57 | فرهاد داود كجی | 1994 |
| 58 | قحگان اوسو كجی | 1978 |
| 59 | خلف اوسو كجی | 1975 |
| 60 | هدال خلف اوسو | 2003 |
| 61 | عادل اوسو كجی | 1985 |
| 62 | قیس اوسو كجی | 1984 |
| 63 | اوسو كجی صالح | 1952 |
| 64 | سلیمان گه بسی | 1963 |
| 65 | علی سلیمان گه | 2000 |
| 66 | ارشاد سلیمان گه | 1989 |
| 67 | عباس رشو ابراهیم | 1970 |
| 68 | دارفان عباس رشو | 1994 |
| 69 | كامیران عباس رشو | 2003 |
| 70 | سفیان عباس رشو | 2001 |
| 71 | زیدان صالح فكری | 1975 |
| 72 | مگو عبدالله خلف | 1969 |
| 73 | صالح مكری صالح | 1942 |
| 74 | محمود خجر صالح | 1962 |
| 75 | الیاس خجر صالح | 1980 |
| 76 | سعید سلیمان أمان | 1972 |
| 77 | سلام سعید سلیمان أمان | 2000 |
| 78 | حامد سعید سلیمان أمان | 1996 |
| 79 | سعود سعید سلیمان أمان | 1972 |
| 80 | سهیل سعود سلیمان أمان | 1999 |
| 81 | میرزا سلیمان أمان | 1958 |
| 82 | محسن میرزا سلیمان أمان | 1996 |
| 83 | الیاس أحمد عزیز | 1974 |
| 84 | غیاپ الیاس أحمد | 2004 |
| 85 | غالب الیاس أحمد | 1994 |
| 86 | گالب الیاس أحمد | 1993 |
| 87 | راغب الیاس احمد | 2001 |
| 88 | رافد سهیل محل | 1997 |
| 89 | زاهد سهیل محل | 2003 |
| 90 | أزهر سهیل محل | 2000 |
| 91 | خالد ابراهیم امان | 1991 |
| 92 | خلیل ابراهیم خلف | 1963 |
| 93 | علا‌و خلیل ابراهیم | 2002 |
| 94 | ابراهیم خلیل ابراهیم | 1993 |
| 95 | عبدالكریم ابراهیم خلف | 1961 |
| 96 | كفاح عبدالكریم ابراهیم خلف | 1991 |
| 97 | أمین عبدالكریم ابراهیم خلف | 1998 |
| 98 | سامی صفوك ابراهیم | 1982 |
| 99 | نوری شرف ابراهیم | 1997 |
| 100 | أمین شرف ابراهیم | 1996 |
| 101 | احمد ابراهیم أمان | 1986 |
| 102 | سلام قاسم عفدو | 1997 |
| 103 | باسم قاسم عفدو | 2004 |
| 104 | اران حمدون ابراهیم | 1996 |
| 105 | ماهر حمدون ابراهیم | 1980 |
| 106 | لالو عمی صالح | 1952 |
| 107 | خلیل عمی صالح | 1972 |
| 108 | غازی لالو عمی | 1981 |
| 109 | هادی حسین عزیز | 1962 |
| 111 | عماد هادی حسین | 2001 |
| 112 | نافع هادی حسین | 1995 |
| 113 | رافع هادی حسین | 1993 |
| 114 | عدنان هادی حسین | 1999 |
| 115 | خلیل أحمد عزیز | 1977 |
| 116 | أحمد خلیل أحمد | 2009 |
| 117 | ساهر خلیل أحمد | 2000 |
| 118 | ماهر خلیل أحمد | 1998 |
| 119 | ابراهیم خلیل أحمد | 1994 |
| 120 | مروان گه حسین | 1973 |
| 121 | مالدن مروان گه | 2001 |
| 122 | بشار تحسین گه | 2001 |
| 123 | خیری مراد بسی | 1983 |
| 124 | عیسی عبدالله خلف | 1966 |
| 125 | ریان عیسی عبدالله | 2003 |
| 125 | رباح عیسی عبدالله | 1998 |
| 126 | الیاس خلف صالح | 1988 |
| 127 | بیرق علی عباس | 1996 |
| 128 | عباس اسماعیل لوكو | 1927 |
| 129 | مراد حمدی مراد | 2006 |
| 130 | سالم حسو خلف | 1961 |
| 131 | اردلان …. حسو | 1989 |
| 132 | خلیل ابراهیم اسماعیل | 1976 |
| 133 | ارسلان خلیل ابراهیم | 1998 |
| 134 | ابراهیم اسماعیل لوكو | 1950 |
| 135 | نژیر ابراهیم اسماعیل | 1992 |
| 136 | خیرو عمر سیدو | 1950 |
| 137 | جلال خیرو عمر | 1992 |
| 138 | سعید عمر سیدو | 1990 |
| 139 | مازن سعید عمر | 1995 |
| 140 | نوری سعید عمر | 1998 |
| 141 | دخیل عمر سیدو | 1970 |
| 142 | خلیل اسماعیل علی | 1960 |
| 143 | نیجیرفان خلیل اسماعیل | |
| 144 | مجدل خلیل اسماعیل | |
| 145 | ابراهیم خلیل اسماعیل | 1993 |
| 146 | دیمن خلیل ابراهیم | |
| 147 | فرحان عمر بشار | 1989 |
| 148 | عادل حسن أحمد | 1988 |
| 149 | عزیز بشار حولو | 1976 |
| 150 | اورخان عزیز بشار | |
| 151 | احمد خلف أحمد | 1972 |
| 152 | یوسف خشمان رشو | 1965 |
| 153 | سهران یوسف خشمان | |
| 154 | صدیق یوسف خشمان | |
| 155 | امین صالح أحمد | 1969 |
| 156 | فالح أمین صالح | |
| 157 | اركان أمین صالح | |
| 158 | صالح أمین صالح | |
| 159 | حواس صالح أحمد | 1973 |
| 160 | نواف سلیمان أمان | 1974 |
| 161 | یوسف سلیمان أمان | 1965 |
| 162 | حمود یوسف سلیمان | 1991 |
| 163 | سهران یوسف سلیمان | 1998 |
| 164 | مرعان أحمد كارس | 1966 |
| 165 | خدیدە رشو ابراهیم | 1978 |
| 166 | صالح الیاس خلف | 1975 |
| 167 | رفو مكری صالح | 1935 |
| 168 | نافع مكری صالح | 1988 |
| 169 | علی مكری صالح | 1974 |
| 170 | رائد شمو خجر | 1987 |
| 171 | حسن شمو خجر | 1969 |
| 172 | خلف مراد سیدو | 1935 |
| 173 | مراد خلف مراد | 1988 |
| 174 | اسماعیل خلف مراد | 1985 |
| 175 | بركات خلف مراد | 1986 |
| 176 | برجس خلف مراد | 1977 |
| 177 | حجی حسین عزیز | 1978 |
| 178 | حسن احمد عزیز | 1957 |
| 179 | صلاح حسن أحمد | 1988 |
| 180 | صباح حسن أحمد | 1989 |
| 181 | فلاح حسن أحمد | 1988 |
| 182 | ابراهیم كریت حسن | 1980 |
| 183 | حسین حسن سیدو | 1964 |
| 184 | گلال حسین حسن | 1996 |
| 185 | علی حسین حسن | 2000 |
| 186 | حجی حسین سیدو | 1937 |
| 187 | سیدو حجی حسن | 1972 |
| 188 | راكان سیدو حسن | 2003 |
| 189 | فاچل حجی حسن | 1982 |
| 190 | فوزی علی خشمان | 1981 |
| 191 | جمال علی خشمان | 1983 |
| 192 | خلف حسین عزیز | 1972 |
| 193 | زیدان خلف حسین | 1997 |
| 194 | عاصم عبدالله خلف | 1982 |
| 195 | حسن عمی صالح | 1967 |
| 196 | عمی حسن عمی | 1996 |
| 197 | صالح حسن عمی | 1984 |
| 198 | مپنی حسین عمی | 1997 |
| 199 | علی كجو عزیز | 1967 |
| 200 | منیف كمال خجر خلف | 1992 |
| 201 | جهاد كمال خجر | 1986 |
| 202 | الیاس خلف علی | 1950 |
| 203 | یاسر الیاس خلف | 1988 |
| 204 | میسر الیاس خلف | 1990 |
| 205 | نصار الیاس خلف | 1993 |
| 206 | حجی خدیدە خلف | 1952 |
| 207 | نواف حجی خدیدە | 1976 |
| 208 | نزار حجی خدیدە | 1992 |
| 209 | نجمان حجی خدیدە | 1982 |
| 210 | أمین خدیدە خلف | 1971 |
| 211 | سعید خدیدە خلف | 1976 |
| 212 | صادق خدیدە خلف | 1980 |
| 213 | حمدی أمین خدیدە | 1990 |
| 214 | أیاز أمین خدیدە | 1991 |
| 215 | محمود امین خدیدە | 1998 |
| 216 | اسماعیل خدیدە خلف | 1954 |
| 217 | ماجد اسماعیل خدیدە | 1981 |
| 218 | ازاد اسماعیل خدیدە | 1990 |
| 219 | زیاد اسماعیل خدیدە | 1989 |
| 220 | فرحان عمی صالح | 1977 |
| 221 | ابراهیم احمد كارس | 1965 |
| 222 | نعمان احمد كارس | 1974 |
| 223 | حسن أحمد كارس | 1982 |
| 224 | نزهت ابراهیم أحمد | 1992 |
| 225 | عزیز حسین عزیز | 1967 |
| 226 | عقید عزیز حسین | 1992 |
| 227 | نوزاد عزیز حسین | |
| 228 | علی خلف أحمد | 1976 |
| 229 | خجر خلف علی | 1948 |
| 230 | صالح خجر خلف | 1992 |
| 231 | عامر خجر خلف | 1991 |
| 232 | دخیل سعدو خلف | 1972 |
| 234 | خلیل سعدو خلف | 1981 |
| 235 | غافل دخیل سعدو | 1993 |
| 236 | مصگفی عمی صالح | 1972 |
| 237 | بابیر كپر حمد | 1971 |
| 238 | عاصم بابیر كپر | 1996 |
| 239 | جاسم بابیر كپر | 2000 |
| 240 | مالك بابیر كپر | 1998 |
| 241 | سجر خشمان رشو | 1954 |
| 242 | شكری سجر خشمان رشو | 1994 |
| 243 | ناڤم سجر خشمان رشو | 1993 |
| 244 | قاسم سجر خشمان رشو | 1990 |
| 245 | فرید سجر خشمان رشو | 1996 |
| 246 | هافند خشمان رشو | 1966 |
| 247 | حمید هافند خشمان رشو | 1993 |
| 248 | ڤاهر هافند خشمان رشو | 1995 |
| 249 | حكیم خدیدە قاسم | 1992 |
| 250 | سعید جزاع كلو | 1951 |
| 251 | صباح سعید جزاع | 1990 |
| 252 | دلیر سعید جزاع | 1989 |
| 253 | نوری سعید جزاع | 1973 |
| 254 | قاسم سعید جزاع | 1975 |
| 255 | حاجم جزاع كلو | 1964 |
| 256 | كلش جزاع كلو | 1973 |
| 257 | سبهان حاجم جزاع | 1995 |
| 258 | شهاب أحمد كپر | 1973 |
| 259 | غالب شهاب أحمد كپر | 1990 |
| 260 | مهند شهاب أحمد كپر | 1993 |
| 261 | مزاحم شهاب أحمد كپر | 1998 |
| 262 | سعد أحمد كپر | 1987 |
| 263 | خجر كپر محدو | 1947 |
| 264 | جمال خجر كپر | 1976 |
| 265 | مازن خجر كپر | 1980 |
| 266 | صباح خجر كپر | 1981 |
| 267 | مراد ملحم حمد | 1945 |
| 268 | فیصل مراد ملحم | 1976 |
| 269 | فراس فیصل مراد | 1990 |
| 270 | اراس فیصل مراد | 1995 |
| 271 | بسی مراد بسی | 1976 |
| 272 | عامر خجر مگو | 1977 |
| 273 | جلو مراد بسی | 1975 |
| 274 | خجر عژیب مراد | 1935 |
| 275 | صالح خجر عژیب | 1973 |
| 276 | سعد خجر عژیب | 1980 |
| 277 | سعدو شاهوردی جاجان | 1867 |
| 278 | كاڤم سعدو شاهوردی جاجان | 1993 |
| 279 | احمد قاسم جاومخ | 1950 |
| 280 | خلف علی كندور | |
| 281 | الیاس خلف علی | 1978 |
| 282 | زیدان خلف علی | 1997 |
| 283 | عیسی جمال عیسی | 1996 |
| 284 | جمال عیسی قاسم | 1972 |
| 285 | ساهر سلیمان عیسی | 1988 |
| 286 | داود سلیمان عیسی | 1983 |
| 287 | اراس جلال عیسی | 1989 |
| 288 | فراس جلال عیسی | 1990 |
| 289 | عصمت سلیمان عیسی | 1993 |
| 290 | محسن راوی فارس | 1979 |
| 291 | قاسم علی قاسم | 1955 |
| 292 | حازم قاسم علی | 1979 |
| 293 | ناڤم قاسم علی | 1989 |
| 294 | سعد قاسم علی | 1992 |
| 295 | باسم قاسم علی | 1972 |
| 296 | خجر عمو سلو | 1955 |
| 297 | عامر خجر عمو | 1995 |
| 298 | مدلوك عباس قاسم | 1965 |
| 299 | سامال مدلول عباس | 1990 |
| 300 | نواف مدلول عباس | 1987 |
| 301 | گلال نایف جاسو | 1976 |
| 302 | گلعت نایف جاسو | 1978 |
| 303 | مفید نایف جاسو | 1989 |
| 304 | حواس گلال نایف | 1997 |
| 305 | میسشو عمو سلو | 1947 |
| 306 | فاروق میشو عمو | 1979 |
| 307 | غسان میشو عمو | 1993 |
| 308 | وعدالله مگو قاسم | 1964 |
| 309 | سیف وعدالله مگو | 1999 |
| 311 | یوسف مگو قاسم | 1945 |
| 312 | شعلان یوسف مگو | 1978 |
| 313 | نشوان یوسف مگو | 1979 |
| 314 | لبیب یوسف مگو | 1990 |
| 315 | حجی بشار سلو | 1952 |
| 316 | سعد حجی بشار | 1989 |
| 317 | رعد حجی بشار | 1995 |
| 318 | ابراهیم ادریس بشار | 1996 |
| 319 | امین بشار سلو | 1977 |
| 320 | الیاس مراد بسی | 1973 |
| 321 | مسعود مراد بسی | 1977 |
| 322 | زیدان خلف عباس | 1986 |
| 323 | سردار صالح قاسم | 1973 |
| 324 | یقڤان سردار صالح | 1994 |
| 325 | نوزاد صالح قاسم | 1972 |
| 326 | شیرزاد صالح قاسم | 1973 |
| 327 | عبدالله صالح قاسم | 1976 |
| 328 | بسمان الیاس صالح | 1982 |
| 329 | غسان الیاس صالح | 1987 |
| 330 | صالح الیاس صالح | 1999 |
| 331 | أمین صالح قاسم | 1966 |
| 332 | سرمد أمین صالح | 1992 |
| 333 | عصمت أمین صالح | 1999 |
| 334 | داود سلیمان حسین | 1993 |
| 335 | أحمد جاسو قاسم | 1950 |
| 336 | شهاب أحمد جاسو | 1979 |
| 337 | جاسو أحمد جاسو | 1980 |
| 338 | حماد شهاب أحمد | 2000 |
| 339 | مروان گه بسی | 1973 |
| 340 | مالدن مروان گه بسی | 2001 |
| 341 | سرهاد نوزاد صالح | 1998 |
| 342 | جلال شفان عمو | 1979 |
| 343 | ساهر شفان عمو | 1991 |
| 345 | سامر شفان عمو | 2002 |
| 346 | صابر شفان عمو | 1997 |
| 347 | بركات عمو سلو | 1968 |
| 348 | ریاض بركات عمو | 1988 |
| 349 | رامی بركات عمو | 1989 |
| 350 | ریان بركات عمو | 1999 |
| 351 | سعید عمو سلو | 1950 |
| 352 | نوری سعید عمو | 1977 |
| 353 | نافع سعید عمو | 1990 |
| 354 | عبدو عمو سلو | 1977 |
| 355 | سلام سیدو عبید | 1985 |
| 356 | خجر مگو قاسم | 2000 |
| 357 | فارس خجر مگو | 1999 |
| 358 | كامیران یوسف مگو | 1970 |
| 359 | جهاد یوسف مگو | 1075 |
| 360 | صهیب یوسف مگو | 1933 |
| 361 | ژكران یوسف مگو | 1998 |
| 362 | فلاح حسن سلیمان | 1987 |
| 364 | حسون حولو علو | 1953 |
| 365 | نشأت تحسین حسون | 2004 |
| 366 | حكمت محمود جلو | 1988 |
| 367 | سالم حسو خلف | 1967 |
| 368 | اردلان محل حسو | 1990 |
| 369 | رامز سهیل محل | 1994 |
| 370 | أزهر سهیل محل | 2001 |
| 371 | عرب جدعان حولو | 1982 |
| 372 | بشار حولو علی | 1957 |
| 373 | میر بشار حولو | 1980 |
| 374 | حسن علی صالح | 1983 |
| 375 | علی حجی مراد | 1960 |
| 376 | فخری علی حجی | 1998 |
| 377 | سلیمان علی میشو | |
| 105 | ابراهیم مشكو | |
| 106 | رجل مصاب بالجنون | |
| 107 | سعدو برجس | 1920 |
[1] تەل قەسب ناوێکی عەرەبیە بەکوردی دەبێتە گردی قامیشان
