ئەنفال، وەك پرسێكی سڕبوو، لەیادەوەریماندا
ئەنفال، وەك پرسێكی سڕبوو، لە یادەوەریماندا
سمكۆ سابیر
تاوانێكی وەك ئەنفال، كەهەموو پێكهاتە و خەسڵەتەكانی جینۆساید لەخۆیدا دەبینێتەوە، لە دوای ساڵی 1991 بۆئێمەی كورد دەرفەتێكی گرنگ بوو كەبكرێت بە، بەرمەبنای دەیانكارو پڕۆژە و ئەجێندای نیشتیمانی بۆئەوەی لەسەر ئاستەكانی دەرەوە و ناوەخۆدا،كاریگەربێت بۆمانەوەمان لەهەرێمێكی ئارامتر و پارێزراوتر،بەڵام بەكەم تەماشاكردنی دۆسییەی ئەنفال و، بگرە كۆی دۆسییە و كەیسەكانی تری كۆمەڵكوژیی و تاوانەكانی كە دژ بەگەلی كورد ئەنجامدراون، نەبوون بەفاكتەری یەكبوون و یەكڕیزی وقبوڵكردنی یەكتر و،لەهەمووشی گرنگتر؛نەبوو بە لەمپەرێك بۆ ئەوەی كورد لەپێناو دەستكەوتی ماددی و سیاسیدا،ململانێ ی ناتەندرووست نەكات،یاهەرهیچ نەبێت دەستی نەچێتە خوێنی یەكتر.بەهەرحاڵ هەرچۆنێك بێت، بەهەموو كێماسی و تێبینێكمانەوە،دوا روخانی رژێمی بەعس،دوای چەندین دانیشتن،تاوانی ئەنفال لەڕۆژی 24 /6/2007 لەلایەن دادگای باڵای تاوانەكانەوە بەفەرمیی بەجینۆساید ناسێندرا.لەو رۆژ و ساڵەوە كەنزیكەی هەشت ساڵی بەسەردا تێپەڕیووە،دەبێت لەخۆمان بپرسین چیمانكردوە و چۆن كارلەو دۆسیەیە كراوە لەسەر ئاستی نێو خۆ و دەرەوەدا،لەهەردوو كایەی ناسین وناساندن،ئەمانە كۆمەڵێك پرسیاری جەوهەرین لەو نێوەندەدا هەمیشە لەگەڵ ویژدانی هەندێكماندا خۆی دێنێتە پێشەوە.
ئەنفال تەنها پرۆسەیەكی كوشتن‌و لەناوبردن نەبوو،بەقەد ئەوەی كۆمەڵێك پرسیاری راشكاوانە‌و بێپێچ و پەنای لێكردین، پرسیارگەلێك كەپڕیەتی لەڕامان وقوڵبوونەوەی خۆمان و كەسوكاری قوربانییانی ئەنفال وتێكڕای كۆمەڵگەی كوردی.بەدیوێكی تر وەك هیوا قادردەڵێت: تراژیدیای كورد تەنها لەوەدانییە كەدەكوژرێت،بەڵكو تراژیدیای كورد لەوەدایە كەئەم كوشتنە بەقەدەری خۆی دەزانێت وناتوانێت باس لەكوشتنی خۆی بكات.ئێمەی كوردیش بەچەند دیووێكدا بەهۆی تێنەگەیشتنمان لەتاوانێكی وەكو ئەنفال،نەمانتوانی نەلەزاكیرەی خۆمان، نە لە زاكیرەی دەوروبەر و كۆمەڵگاكانی تری دونیا،بیكەین بەپرسێك كەشایانی درووستكردنی كۆمەڵێك پرسیاری جددی بێت،بۆتێگەیشتن لەوكۆمەڵكوژییەی دژ بەگەلی كورد بەهەشت قۆناغ ئەنجامدراوە.بەداخەوە بەدێوێكی تریش نەمانتوانی سوود لەیاسا‌و رێساو تایبەتمەندییەكانی جینۆساید وەربگرین بەوەی جینۆساید نەبڕوای بەژمارە و نەمێژووەكەشی بەلاوە گرنكە، كە، كەی روویداوە و چەند كەس بەهۆی ئەوشاڵاوانە،كوژراون.رژێمی بەعس بەهەموو تواناو مەنتقی هێز و دەسەڵاتی خۆیەوە شەڕی كوردی كرد،شەری وجوود و بوونی كردین، وەلێ ئێمەش زۆرێك لەپرسەكانی بەعسمان لەزاكیرە نەكردە دەرەوە و تائێستا كاری زۆری پێدەكەین.بەعسمان نەك لەناو نەبرد،بەڵكو لەڕۆحی خۆماندا هێشتمانەوە،لەكردار و كاری رۆژانەماندا تائێستا رەنگڕێژو رەنگدانەوەی بەردەوامی هەیە.چونكە ئەگەر رۆحی وقوربانیانمان بەلاوە هێڵی سووربوایە،ئەگەر ژیان و ئایندەی كەسوكاری ئەنفال وتاقانە و دەربازبووانی گۆڕە بەكۆمەڵەكانمان بەهەند وەربگرتایە،ئێستا ژیاندۆستی كورد لەئاستێكی ترو قۆناغێكی تردەبوو.ئێستا دەبووین بەجوانترین كۆمەڵگەی ئەو جیهانە.بۆیە لەئێستادا دوای تێپەڕبوونی 27 ساڵ بەسەرتاوانی ئەنفال،هێشتا نامانەوێت ئەنفال و دەرئەنجامەكانی بناسین،هێشتا نامانەوێ لەزاكیرەی خۆماندا ئەو حاڵەتە سڕبووە لابەرین،هێشتا نەمانكردووە بە فشارێكی كۆمەڵایەتی بۆسەر ئاكارو رەفتارمان.تەنانەت نامانەوێ ئەنفال لەو دۆخە سڕبووە بێنینە دەرەوە.لەهەمووشی ترسناكتر؛هێشتا جورئەتی ئەوەمان نییە بەعس لەزهن و رەفتارەكانمان بكوژین‌و واز لەبەد رەفتاری بێنین. بۆئەوەی ژیان بۆنەوە و كەسوكاری قوربانیانی ئەنفال وكۆمەڵگەیەكی پەرتەوازەی وەك كۆمەڵگەی كوردی كە هێشتا نایەوێت لەوە تێبگات كەئەنفال لەپشت چ فەلسەفەیەكەوە دەیەوێت بوونی نەتەوەیەك لەسەر خاكەكەی خۆی بسڕێتەوە. بێگومان لە زاكیرەیەكی سڕبوو هەرگیز ئەو وەڵامانەمان دەست ناكەوێت و پرسیارگەلێكی بێوەڵام دەمێننەوە.!!
