ئه‌نفالستان – ئەرشیفێكی وێنەیی گرنكی گوندەگانی ناحیەی ئاغجلەر كەوتەبەردەست

ئەرشیفێكی وێنەیی گرنكی گوندەگانی ناحیەی ئاغجلەر كەوتەبەردەست

نیسان 12, 2015 Omer ئه‌نفال لێدوان نووسین ناچالاککراوە لە ئەرشیفێكی وێنەیی گرنكی گوندەگانی ناحیەی ئاغجلەر كەوتەبەردەست

ئەرشیفی وێنەكان

ئەرشیفێكی وێنەیی گرنكی گوندەگانی ناحیەی ئاغجلەر كەوتەبەردەست

پاش چارەكە سەدەیەك لەتاوانی ئەنفال و كیمیاباران لە گۆڤاری ئەنفالستانەوە چیرۆكی دەست كەوتنی ئەرشیفێكی وێنەیی گرنكی گوندەگانی ناحیەی ئاغجلەر زیندوو دەكرێتەوە..ئەوەی لێرەدا دەیبینن نمونەیەکی کارلەسەرکردنی مامۆستا هێمن عەبدولایە

پاش ئەوەی بەهۆی مامۆستا هێمن عەبدوڵاوە هەواڵی ئەوەمان زانی كە ئەرشیفێكی گرنگ لەتكییەی كاكە مەند هەیەو لەلای مامۆستا عیمادە پارێزراوە زۆر دڵخۆش بووین، مامۆستا هێمن عەبدوڵا لێی رانەوەستابوو، هەرئەورۆژە سەردانی مامۆستا عیمادی كردبوو ئەویش بێ دودڵی بەشێكی زۆری فیلمی وێنەكانی پێدابوو، بەنیازی ئەوەی بیانشۆینەوەو زیندویان بكەینەوە، فیلمی وێنەكان هەمووی لە دووگونێی شەكرداو لەناو زەرفی نایلۆنی رەشدا هەڵگیرابوون، هەرزەرفێك تایبەت بوو بەگوندێك و لەناو هەرزەرفێكیشدا لەناو كیسی كاغەزی تایبەت بەوێنە هەڵگرتن ناوی هەرخانەوادەیەك و كەسەكانیان نوسرابوون، هەڵبەتە تاوتوێ كردنیان، پۆلێنكردنو رێكخستنەوەوسكان كردنیان كارێكی لەرادەبەدەر قورس وئاڵۆزە . ئێمە وەك گۆڤاری ئەنفالستان بە پێویستمان زانی بەسەری بكەینەوە ودیداری تایبەتی لەگەڵدا سازبدەین.

مێژووی فیلمەكان:

مێژووی ئەم وێنانە دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتای ساڵانی حەفتاكان وكۆتایی هەشتاكان، كە تیایدا وێنەی زۆربەی خەڵكی گوندەكانی ناوچەی قەڵاسێوكەو شێخ بزێنی و بناری خاڵخاڵانی لەخۆگرتووە، گرنگی ئەو ئەرشیفە بۆ ئێمە ئەوەیەكەوا وێنەی زۆربەی ئەوكەسانەشیان تێدایە كە ئەنفالكراون، ئەم وێنانە چۆن پارێزراون و چۆن دەست ساڵنامەی ئەنفالستان كەوتن هەروەها ناوی ئەوكەسایەتیانەی رۆڵیان لە هەڵگرتنیاندا هەبووە لەم دیمانەیەی خوارەوەدا روندەبێتەوە،

فیلمی وێنەكان هی وێنەگری بە توانا (حاجی كاكەوڵایە) كە ئەوكاتە لەناحیەی ئاغجلەر وێنەگر بووە، كاروباری ئەوكاتی هاوڵاتیانی گوندەكانی ناحیەكەی ڕایكردوە. لێرەدا نەگۆڤاری ئەنفالستان و نە مامۆستا هێمن عەبدوڵا ئەومافەبەخۆمان نادەین كە وەكو خاوەندارێتی وێنەكان پاوان بكەین بۆخۆمان لەبەرئەوەی خاوەنی راستەقینەی وێنەكان فۆتۆگرافەر(حاجی كاكەولای ئاغجلەرە) . بەڵام دەبێت ئەو راستیەش بوترێت ئەگەرهاوكاری رێكخراوی سپی و جدییەتی مامۆستا هێمن عەبدوڵاو پەرۆشی ئەو نەبوایە رەنگە ئەو ئەرشیفە بەزیندوویی نەبینرایەتەوە بەلای كەمەوە رەنگە وا زوو گیانیان بەبەردا نەكرایەتەوە، چونكە وێنەكان هەموویان فیلمن و پێویستیان بە شوردنەوە هەیە، لەبەرئەوەی وێنەكان زۆر زۆرن و لەژماردن نایەن بێگومان پارەیەكی زۆر زۆری پێویستەو ئەوەش لە توانای رێكخراوی سپی و مامۆستا هێمندا نیە، بۆیە بە سیستمی پرنتەر فۆتۆكان شۆردراونەتەوەو خراونەتەوە سەرسێدی و هەموو كارەكەش مامۆستا هێمن ئەنجامیداون. رێكخراوی سپی بۆناوچەكیمیابارانكراوەكانیش بەدەست و برد سكانەرێكی تایبەتی بۆكارەكە دابین كرد.

ئێمە سەرباری ئەوەی كارەكەی خۆمان بەتایبەتی شەونخونی و ماندوبوونی مامۆستا هێمن وهاوكاری و پشتیوانی رێكخراوی سپی بەكەم ناگرین، بەڵام گرنگی ئەوكارە دەگێرینەوە بۆ خاوەنی وێنەگری رۆشناو مامۆستا عیماد كە لەو رۆژگارە سەختەدا لە ونبوون پاراستویانن . ئەگەر دەسەڵاتمان هەبوایە خەڵاتێكی شایستەمان پێشكەش دەكرد، چونكە ئیستا كورد بەهۆی ئەو وێنەگرەوە خاوەنی ئەرشیفێكی زۆرگرنگی ناوچەیەكی كوردستانە كە ئەنفال لە قۆناغی چوارەمدا تاوانی گەورەی تێدا ئەنجامداو خەڵكێكی زۆر ئەنفالكران، هەندێك لەو كەسانەی ئەنفالكراون جگەلە وێنانەی كە لەلای حاجی كاكەوڵا لە پێش ئەنفالدا گیراون و پارێزراون هیچ شتێكی ئەوتۆیان لە دوای خۆیان بەجێنەهێشتووە، ئێستا هەر هیچ نەبێت خەڵكی ناوچەكە بەگشتی و كەسایەتیەكی ماندو نەناسی وەك مامۆستا هێمن دەتوانن بەشانازییەوە بڵێن خاوەنی ئەرشیفێكی شایستەی خۆمانین .

وەك لەپێشەوە ئاماژەمان پێكرد وێنەكان زۆر زۆرن ولەژماردن نایەن، بۆیە لێرەدا تەنها مشتێك لەخەروارێك دەخەینە ڕوو، تەنها چوار نمونە چ لەوانەی ئەنفالكراون و لە ژیاندا نەماون، چ لەوانەی لەژیانداماون (سالار ئەحمەدو ئەمیر عەلی و عوسمان حەمەئەمین وێنەكانیان لەرێگەی ئەو فیلمە نەشۆراوانەی وێنەگری رۆشناوە دەست ئەنفالستان كەوتوون. كە بەم شێوەی خوارەوە كاریان لەسەركراوەو بە سكانەرێك شۆراونەتەوەو داتاكراون و لەلای مامۆستا هێمن عەبدوڵا كاریان لەسەركراوەو پارێزراون .

سالارمحمد ئیسماعیل ئەحمەد.

لەدایكبووی ساڵی 1954لە20/12/1980 لەگەڵ غزال عبدالرحمن هاوسەرگیری كردووە، لە رۆناغی ئەنفالی چواری ناوچەی قەڵاسێوكەدا گیراوەو ئەنفالكراوە، چوارمنداڵی دوای خۆی بەجێهێشتووە،ئێستا منداڵەكانی گەرە بوون و خۆشبەختانە هەموویان ژیانی هاوسەرگیرییان پێك هێناوە

ناوی مندالەكانی پیشەی منداڵەكانیان

سەردار 1982 پاسەوانی سنور

پێشرەو 1984 پێشمەرگە

هونەر 1986 كاسب

گەشاو 1988 ژنی ماڵەوە

هاوسەرەكەی بەناوی غزال عبدالرحمن ئێستا كارگوزارە لەئامادەیی گۆپتەپە..

تێبینی :ئەم وێنەیە لای كەسوكارەكەی نیە

ئەمیر عەلی ئەحمەد

لەدایك بووی ساڵی 1959 خۆی و تەوای خانەوادەكەی لە پەلاماری ئەنفالی چواری ناوچەی قەڵاسێوكە لەگوندی گۆپتەپە گیراون و پێكەوە ئەنفالكراون، جگەلە خانەوادەكەی خۆی دایك وباوكیشی گیراون و ئەنفالكراون یەڵام بەهۆی ئەوەی تەمەنیان هەڵكشاوە ڕەوانەی لە قەڵای نوگرەسەلمان كراون و ماوەی شەش مانگ دەستبەسەركراون، دواتر ئازادكران وگەرانەوە بۆگۆپتەپە باوكی كۆچی دوای كردوە ودایكیشی تائێستا لەژیانداماوە.

ناوی خێزان ومنداڵەكانی موالید

تەمین جەوهركەریم 1957

هەوار ئەمیر عەلی 1975

ئاكۆئەمیر عەلی 1976

نەهرۆئەمیر عەلی 1979

سەردار ئەمیر عەلی 1981

سەردار جەبار قادر

لەدایك بووی ساڵی 1970ی گۆپتەپەیە لە پەلاماری ئەنفالی چوردا تەواوی ئەندامانی خێزانەكەیان لەلایەن سوپای عێراقەوە گیران و ئەنفالكران . پێدەچێت ئەم وێنەیەی سەردار ساڵی 1971 بۆ1972 گیرابیت ..

ناوی ئەندامانی خیزانەكەیان كە هەموویان ئەنفالكراون و كەسیان لە ژیاندا نەماون بریتین لە .

جبار قادر حمەسالح 1958
هەیبەت إحمد جمیل 1953 دایكی سەردار
بەختیار جەبار 1973
شیرین جەبار 1974
شنۆ جەبار 1976
شۆخان جەبار 1977
شەونم جەبار 1979
ژیلوان جەبار 1989

ئەنفالكراو ئاسۆ حەسۆ قادر

لە دایك بووی ساڵی 1975 ناحێی ئاغجەلەر- گوندی گۆپتەپە. سەر لە ئێوارەی (3)ی ئایاری 1988 پاشئەوەی ئەنفالی سێی گەرمیان كۆتایی هات، وەك دەستپێكی پەلاماری ئەنفالی چوار گوندەكەیان بە گازی كیمیایی بۆمبارانكراو دەیان گوندنشین هەر لەجێدا مردن و ژمارەیەكی زۆریش بریندار بوون، گازبارانی گۆپتەپە هەر كۆمەڵكوژییەكی مەترسیدار نەبوو، بەڵكو بۆ رۆژی دوایی 4ی ئایاری 1988 تەواوی خەڵكی ناوچەكەی بەچۆكدا هێنا، وای لێكردن بە نائومێدی خۆیان بەدەست سوپاوجاشەوە بدەن، كۆی ئەندامانی خانەوادەی حەسۆ قادریش خۆیان دایە دەستەوەو لەلایەن سوپای عێراقەوە گیران وئەنفالكران، ئیتر ئەوە دوا رۆژی ژیانیان بوو لە زێدی خۆیان .