بایادی تاوانی ئەنفال بکەینە ڕۆژی سەرنەبڕین .
بایادی تاوانی ئەنفال بکەینە ڕۆژی سەرنەبڕین .
ڕێگایەکی تر بۆ یادکردنەوەی تاوانەکانی جینۆساید
ئەنفالستان – سلێمانی : دوای ٢٧ ساڵ کۆمەڵکوژی‌و نزیكەی ٢٥ساڵ لە حكومڕانی خۆماڵی كوردی، هێشتا وەك وەفادرایەك بۆ قوربانیانی تاوانانەكانی جینۆساید خاوەنی پەیامێكی كۆمەڵایەتی بەرزنین، جگەلە گێرانی مەراسیمەكان كە هێندەی شوێنی بەڵینە جێبەجێنەكراوەكانن، هێندە شوێنی ئومێدو سەبوری نین و شتێكی ئەوو تۆمان لەو یادانە شین نەكردووە، بۆیە پێویستمان بەپەیامێكی كۆمەڵایەتی گشتگیر هەیە، كەهەم گوزارشت لە هەستی بەرزی كۆمەڵایەتی ئێمە بكات‌و شكۆیەكی بەرچاوو بەكردەوەش بۆژیانی زیندوان‌و قوربانیەكان بگێرێتەوە‌و ببێتەمایەی شەرمەزاریش بۆ هەرجۆرە تاوانێك بەتایبەتی کە لەو رۆژانەدا ئەنجام دەدرێن .
بۆئەم مەبەستە چەند پێشنیارێك دەخەینە بەردەست هەرتاكێكی كورد، تاوەك ئەركێكی ئینسانی‌ونەتەوەیی بەكردەوە شكۆ بۆهای ژیان دابنێت
پێشنیـــــــــــــارەكان:
- دوو رۆژ بۆ سەرنەبرین، واتە لەهەردوو یادەوەری 16/3 یادی کیمیا بارانی شاری هەڵەبجەو 14/4 یادی کۆمەڵکوژی ئەنفال هیچ پەلەوەرو باڵنەدەو ئاژەلێك سەرنەبڕدرێت، قەسابخانەكان‌و کەبابخانەو چێشتخانەكان، پابەندبن بە وەها پەیامێکی كۆمەڵایەتیەوە‌و گۆشت نەفرۆشن. خانەوادەکان بەهەمان شێوە لەو رۆژانەدا خۆیان لە سەربرینی پەلەوەرو ئاژەڵ بپاریزن، گۆشت خۆری و فرۆشتنی ببێتە عەیبێكی گەورە‌و هەمووتاكێكی كورد گۆشتخواردن لەخۆی قەدەغە بكات.
سزای هەرتاوانێكی خوێن رشتن لە دژی مرۆڤ، دووهێندەی رۆژانی ئاسایی بێت کە لە برگە یاساییەكاندا واتا لەیاسای دەوڵەتدا دیاریکراوە، وەك رەنگدانەوەی كەلتوری كۆمەڵایەتی بۆ رەتكردنەوەی توندوتیژی‌و كۆمەڵكوژی.
- رۆیشتن بۆسەرمەزاری قوربانیەكان لەهەڵەبجە، بالیسان، بانی مەقان، دێبنە، گۆپتەپە، كورێمێ، بارزان لەسەنتری شارەكانەوە بەپیادە بێت‌و لەدوری چەند كیلۆمەترێكی دیاریكراوەوە ئۆتۆمبیل یاساغ بێت، تا وەك رێپێوانێكی رێزلێنان بچینە سەرمەزاری قوربانیان.
- لەیەكێك لەو یادەوەریانەدا كۆمەڵگەی كوردستان یاداشتێك ئاڕاستەی دەوڵەتی عێراق بكات بۆئەوەی لە یاسای دەوڵەتدا سزای لەسێدارەدان هەڵگرێ .
ئامانجی پێشنیارەكان :
- وەك كاردانەو پەرچەكردارێكی ئاشتیخوازانە دژبەكۆمەڵكوژی‌وجینۆسایدی گەلی كورد.
- هەموومان دەزانین لەجیهانی ئیسلامدا رۆژانی جەژنی قوربان دەبێتە ڕۆژی سەربرین‌وكوشتار، زۆرترین ئاژەڵ‌وپەلەوەر سەردەبڕدرێت. لەساڵی 1988 دا بەتایبەتی كەتاوانی ئەنفال لەناوچەی گەرمیاندا كەوتە مانگی رەمەزانی پیرۆزەوەوئەنفالی قۆناغی چوارەمیش ناوچەی شوان‌و قەڵاسێوكەو شێخ بزێنی‌و دەشتی كۆیەی گرتەوە لەنێوان ئەو دووجەژنەدا دەیان هەزارخەڵك نەك هەرفریای جەژنكردن‌وگۆشتخواردن نەكەوتن بەڵكو، سەرباری برسیكردنیان لەكەمپی تۆپزاوا پۆلێنكران بۆكۆمەڵكوژی، بەپێی قسەی دەربازبووەكانی كۆمەڵكوژی دوای برسیكردن‌و تینوكردن‌و بێهێزكردنیان پرۆسەی كۆمەڵكوژیەكە ئەنجامدراوە،ئەوانەشی برابوون بۆ نوگرەسەلمان شەش مانگی ژیانیان بەبرسێتی بەسەربرد.
- هەلەبجەیی‌و بالیسانیەكانیش لەئێوارەی 16/3 و16/4 دا لەبری ژەمە خواردن ژەهریان دەردخوارددرا. بۆیە جوانترە لەورۆژانەدا ماتەمینی ڕاستەقینە رابگەیەنین.
- رۆژی سەرنەبرین وگۆشت نەخواردن لەو رۆژانەدا، بەواتای ڕۆژی رێزگرتن لە ژیان دێت.
- رەنگە ئەم نەریتە ببێتە مایەی سەرنجی میدیای جیهانی‌و پشتیوانیەكی گەورەی نێونەتەویی بۆناساندنی تاوانی جینۆساید لەجیهاندا‌و هەنگاوێكیش بێت بۆ چارەسەری كێشەی سیاسی كورد. لەداهاتووشدا كۆمەڵگەی كوردی بەكردەوە دەباتە سەر رێگاكانی ژیاندۆستی‌و تەندروستر مامەڵە لەگەڵ ناكۆكی‌و ململانێ سیاسیەكانی دەكات .و رەگەزەكانی دڵرەقی‌و توندرەفتاری كاڵدەكاتەوە.
- لەگازباران‌و پەلامارەكانی ئەنفالدا نەك هەرمرۆڤ بەڵكو ئاژەڵ‌وباڵندەش بوونە قوربانی‌و بەهۆی گازی كیمیاویەوە منداربوونەتەوەو گیانیان لەدەستداوە.
تێبینی :
ئەم پێشنیارانە لەئەنجامی ئەو بەدواداچوون و دیدارە رۆژنامەوانیانەی ئەنفالستانەوە هاتوون کە لەماوەی ١١ ساڵەی دەرچوونیدا، دەردەكەوێت كە زۆربەی كەسوكاری كیمیاباران و ئەنفالكراوەكان تائەوكاتەی لەلایەن حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە موچەیان بۆبراوەتەوە لەجەژندا توانای گۆشت كرینیان نەبووە‌و جەژنیان نەكردووە، هەروەها زۆربەیان دوای هاوسەرگیری‌وماڵپێكەوە نانەوەش ئەگەرتواناشیان هەبووبێ جەژنیان نەكریووە تائەوكاتەی منداڵەكانیان گەورەبوون، ئێستاش زۆربەیان لەبەرخاتری پیرۆزی بۆنەكەو هەستی مندالەكانیان رۆژانی جەژن گۆشت دەخۆن.
كەوایە دەتوانین ئێمەش لەو دوو رۆژەدا هەم هاوخەمی قوربانیانی ئەنفال‌وكیمیاباران بین‌و هەم وەك بەرچەكردارێكی كۆمەڵكوژی ئەو رۆژانە بكەینە دژی ( سەربرین) تا لەرێگایەوە توندوتیژیش كەمبكەینەوەو كۆمەڵگایەكی ژیاندۆست‌و تەندروست بین .
خوێنەری بەرێز تۆش وەك مرۆڤێك‌و وەكو تاكێكی كورد پابەندبە بەم ئەركە كۆمەڵایەتیەوە .
